Nhịp tim nhanh tư thế đứng là một dạng rối loạn nhịp tim thường gặp ở nữ giới trong độ tuổi 15 – 50, đặc trưng bởi nhịp tim tăng nhanh khi thay đổi tư thế. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị loại rối loạn nhịp này qua bài viết dưới đây.
1. Nhịp tim nhanh tư thế đứng là gì?
Hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng (Postural Tachycardia Syndrome – POTS) là tình trạng tim đập nhanh đột ngột xảy ra khi người bệnh thay đổi tư thế, từ nằm hoặc ngồi sang đứng dậy. Nhiều trường hợp nhịp tim có thể vượt quá 120 nhịp/phút. Cùng với đó là một số triệu chứng khác như chóng mặt, choáng váng, mệt mỏi, đầu lâng lâng…. Thậm chí một số người bệnh có thể ngất xỉu.
POTS thường gặp ở các bệnh nhân trong độ tuổi 15 – 50. Trong đó, phụ nữ đối tượng mắc bệnh này nhiều hơn với tỷ lệ nữ : nam là 4-5:1
Nguyên nhân gây ra POTS: Cơ thể chúng ta có cơ chế điều hòa giúp cho tốc độ lưu thông của dòng máu luôn ổn định. Nhờ sự phối hợp của nhịp tim và huyết áp mà tốc độ này luôn được duy trì dù cơ thể đang giữ ở vị trí nào. Cụ thể, khi bạn đứng lên, mạch máu sẽ bóp chặt lại, nhịp tim tăng nhẹ để duy trì nguồn cung cấp máu đến tim và não.
Ở những người bị nhịp tim nhanh tư thế, 2 yếu tố này không thể phối hợp một cách trơn tru. khiến huyết áp không ổn định, nhịp tim tăng quá nhanh.
.png)
Nhiều người khi thay đổi tư thế từ nằm hoặc ngồi sang đứng có thể thấy tim đập nhanh bất thường, kèm theo các triệu chứng đau đầu, chóng mặt…
2. Những triệu chứng của hội chứng POTS là gì?
Sự mất cân bằng giữa nhịp tim và huyết áp có thể khiến tim phải làm việc nhiều hơn, gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng và thay đổi theo từng thời điểm. Các triệu chứng của POTS mà bệnh nhân có thể gặp là:
- Nhịp tim tăng nhanh
- Chóng mặt hoặc ngất xỉu, đặc biệt là khi bệnh nhân đứng lên, đứng lâu hoặc đi bộ đường dài
- Lo lắng, hồi hộp, bồn chồn
- Run rẩy
- Đổ mồ hôi nhiều
- Nhìn kém, mờ hoặc chói
- Buồn nôn hoặc nôn
- Giảm trí nhớ, kém tập trung
- Mệt mỏi, kiệt sức
- Tức ngực, khó chịu ở ngực
- Cảm thấy nóng, lạnh đột ngột
- Đau nhức đầu và cổ
- Mất ngủ, tỉnh giấc thường xuyên
- Màu da tay và chân thay đổi
- Đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón
Những triệu chứng này thường dễ xuất hiện khi người bệnh đang tắm, đứng xếp hàng lâu, khi căng thẳng, sau ăn.
3. Chẩn đoán bệnh nhịp tim nhanh khi thay đổi tư thế như thế nào?
POTS có rất nhiều triệu chứng khác nhau khiến việc nhận diện và chẩn đoán qua các triệu chứng lâm sàng không hề dễ dàng. Thông thường các bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm, chụp chiếu cận lâm sàng để xác định chính xác nguyên nhân và loại trừ những bệnh lý có cùng triệu chứng, bao gồm:
- Điện tâm đồ
- Nghiệm pháp bàn nghiêng
- Siêu âm tim
- Thăm dò huyết động học
- Xét nghiệm máu và nước tiểu
Người bị bệnh POTS có thể biểu hiện rất nhiều triệu chứng khác nhau và dễ nhầm lẫn với các bệnh khác.
4. Điều trị nhịp tim nhanh tư thế
4.1 Các phương pháp điều trị nhịp tim nhanh tư thế đứng
Việc điều trị hội chứng nhịp tim nhanh tư thế hiện nay chủ yếu là áp dụng một số biện pháp nhằm làm thuyên giảm triệu chứng, phổ biến nhất là dùng thuốc và dùng tất y khoa.
- Dùng thuốc: Các loại thuốc như fludrocortisone, midodrine, phenylephrine hoặc thuốc chẹn beta để giúp lưu thông máu, giúp nhịp tim được điều hòa. Thuốc cần được chỉ định bởi các bác sĩ chuyên khoa tùy theo tình trạng cụ thể của bệnh nhân. Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ đơn thuốc và tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu có bất thường xảy ra.
- Đeo tất y khoa: Loại tất chuyên dụng này có chiều dài đến thắt lưng hoặc ít nhất là lên đến đùi. Đeo tất này giúp ép máu từ chân lên đến tim người bệnh, tránh tình trạng thiếu hụt máu gây loạn nhịp tim. Tất y khoa cần có tác dụng sau ít nhất 30 – 40 phút.
4.2 Vai trò của thay đổi lối sống giúp trong việc điều trị nhịp tim nhanh tư thế đứng
Việc điều chỉnh thích hợp chế độ ăn uống, thuốc và hoạt động thể chất, thói quen sinh hoạt có tác dụng tích cực với hầu hết những người mắc hội chứng này. Do đó, để bệnh thuyên giảm, người bệnh cũng cần thay đổi lối sống bằng các biện pháp sau:
– Uống nhiều nước
2 – 3 lít nước là lượng nước người bệnh cần uống mỗi ngày. Khi nhịp tim tăng đột ngột, bệnh nhân có thể uống ngay 2 ly nước để nâng huyết áp và làm chậm nhịp tim. Uống nước trước và sau khi tắm dể hạn chế cũng giúp nhịp tim ổn định hơn. Ngoài ra, nên tránh sử dụng các chất kích thích như rượu, cà phê, caffeine vì chúng có thể khiến các triệu chứng trầm trọng hơn.
– Chế độ ăn
Việc bổ sung muối có thể gây nguy hiểm cho người bệnh trong một số trường hợp, do đó cần hết sức thận trọng. Người bệnh nên chia khẩu phần ăn thành các bữa ăn nhỏ, cân bằng hàm lượng protein, rau, trái cây và sữa. Nên bổ sung các loại thực phẩm như dưa chua, quả ô liu, các loại hạt. Để xây dựng chế độ ăn phù hợp nhất, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.
– Chế độ ngủ
Ngủ đúng giờ và chú ý đến tư thế ngủ sẽ giúp người bệnh hạn chế được tình trạng tăng nhịp tim khi thay đổi tư thế đứng. Cụ thể khi đi ngủ, người bệnh có thể nâng chân lên cao hơn ngực để giúp máu lưu thông tốt hơn. Trước khi ngồi dậy, có thể nâng đầu giường, như vậy có thể đứng lên dễ dàng. Khi ngủ tránh để cơ thể quá nóng vì các triệu chứng trở nặng hơn nếu nhiệt độ cao.
– Chế độ tập luyện
Một số bài tập nhẹ như đi bộ hoặc tư thế yoga đơn giản sẽ phù hợp với những người mắc bệnh này. Việc tập luyện nên bắt đầu từ tư thế ngồi hoặc nằm, sau đó tăng dần thời gian và cường độ. Thói quen này rất có ích cho hệ tim mạch nói chung, giúp máu lưu thông và giữ cho trái tim khỏe mạnh.
– Vận động trí não, trò chuyện
Hội chứng nhịp tim nhanh tư thế có thể khiến các hoạt động đơn giản thường ngày trở nên khó khăn, gây ra bực bội, căng thẳng cho người bệnh. Để cải thiện tình trạng này, người bệnh nên thường xuyên hoạt động trí não, tham gia các hội nhóm để cân bằng cảm xúc, tránh việc hay quên.
– Thường xuyên kiểm tra chỉ số huyết áp, nhịp tim
Người bệnh cần theo dõi nhịp tim và huyết áp của mình, thường xuyên tự kiểm tra chỉ số huyết áp và nhịp tim của bản thân cùng một thời điểm trong ngày. Khi đã được chẩn đoán mắc hội chứng POTS, người bệnh nên điều trị tích cực theo phác đồ của bác sĩ, đồng thời kết hợp với những thay đổi về lối sống.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
