Nhịp tim nhanh tư thế đứng là một dạng rối loạn nhịp tim thường gặp ở nữ giới trong độ tuổi 15 – 50, đặc trưng bởi nhịp tim tăng nhanh khi thay đổi tư thế. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị loại rối loạn nhịp này qua bài viết dưới đây.
Hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng (Postural Tachycardia Syndrome – POTS) là tình trạng tim đập nhanh đột ngột xảy ra khi người bệnh thay đổi tư thế, từ nằm hoặc ngồi sang đứng dậy. Nhiều trường hợp nhịp tim có thể vượt quá 120 nhịp/phút. Cùng với đó là một số triệu chứng khác như chóng mặt, choáng váng, mệt mỏi, đầu lâng lâng…. Thậm chí một số người bệnh có thể ngất xỉu.
POTS thường gặp ở các bệnh nhân trong độ tuổi 15 – 50. Trong đó, phụ nữ đối tượng mắc bệnh này nhiều hơn với tỷ lệ nữ : nam là 4-5:1
Nguyên nhân gây ra POTS: Cơ thể chúng ta có cơ chế điều hòa giúp cho tốc độ lưu thông của dòng máu luôn ổn định. Nhờ sự phối hợp của nhịp tim và huyết áp mà tốc độ này luôn được duy trì dù cơ thể đang giữ ở vị trí nào. Cụ thể, khi bạn đứng lên, mạch máu sẽ bóp chặt lại, nhịp tim tăng nhẹ để duy trì nguồn cung cấp máu đến tim và não.
Ở những người bị nhịp tim nhanh tư thế, 2 yếu tố này không thể phối hợp một cách trơn tru. khiến huyết áp không ổn định, nhịp tim tăng quá nhanh.
Sự mất cân bằng giữa nhịp tim và huyết áp có thể khiến tim phải làm việc nhiều hơn, gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng và thay đổi theo từng thời điểm. Các triệu chứng của POTS mà bệnh nhân có thể gặp là:
Những triệu chứng này thường dễ xuất hiện khi người bệnh đang tắm, đứng xếp hàng lâu, khi căng thẳng, sau ăn.
POTS có rất nhiều triệu chứng khác nhau khiến việc nhận diện và chẩn đoán qua các triệu chứng lâm sàng không hề dễ dàng. Thông thường các bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm, chụp chiếu cận lâm sàng để xác định chính xác nguyên nhân và loại trừ những bệnh lý có cùng triệu chứng, bao gồm:
Việc điều trị hội chứng nhịp tim nhanh tư thế hiện nay chủ yếu là áp dụng một số biện pháp nhằm làm thuyên giảm triệu chứng, phổ biến nhất là dùng thuốc và dùng tất y khoa.
Việc điều chỉnh thích hợp chế độ ăn uống, thuốc và hoạt động thể chất, thói quen sinh hoạt có tác dụng tích cực với hầu hết những người mắc hội chứng này. Do đó, để bệnh thuyên giảm, người bệnh cũng cần thay đổi lối sống bằng các biện pháp sau:
2 – 3 lít nước là lượng nước người bệnh cần uống mỗi ngày. Khi nhịp tim tăng đột ngột, bệnh nhân có thể uống ngay 2 ly nước để nâng huyết áp và làm chậm nhịp tim. Uống nước trước và sau khi tắm dể hạn chế cũng giúp nhịp tim ổn định hơn. Ngoài ra, nên tránh sử dụng các chất kích thích như rượu, cà phê, caffeine vì chúng có thể khiến các triệu chứng trầm trọng hơn.
Việc bổ sung muối có thể gây nguy hiểm cho người bệnh trong một số trường hợp, do đó cần hết sức thận trọng. Người bệnh nên chia khẩu phần ăn thành các bữa ăn nhỏ, cân bằng hàm lượng protein, rau, trái cây và sữa. Nên bổ sung các loại thực phẩm như dưa chua, quả ô liu, các loại hạt. Để xây dựng chế độ ăn phù hợp nhất, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Ngủ đúng giờ và chú ý đến tư thế ngủ sẽ giúp người bệnh hạn chế được tình trạng tăng nhịp tim khi thay đổi tư thế đứng. Cụ thể khi đi ngủ, người bệnh có thể nâng chân lên cao hơn ngực để giúp máu lưu thông tốt hơn. Trước khi ngồi dậy, có thể nâng đầu giường, như vậy có thể đứng lên dễ dàng. Khi ngủ tránh để cơ thể quá nóng vì các triệu chứng trở nặng hơn nếu nhiệt độ cao.
– Chế độ tập luyện
Một số bài tập nhẹ như đi bộ hoặc tư thế yoga đơn giản sẽ phù hợp với những người mắc bệnh này. Việc tập luyện nên bắt đầu từ tư thế ngồi hoặc nằm, sau đó tăng dần thời gian và cường độ. Thói quen này rất có ích cho hệ tim mạch nói chung, giúp máu lưu thông và giữ cho trái tim khỏe mạnh.
Hội chứng nhịp tim nhanh tư thế có thể khiến các hoạt động đơn giản thường ngày trở nên khó khăn, gây ra bực bội, căng thẳng cho người bệnh. Để cải thiện tình trạng này, người bệnh nên thường xuyên hoạt động trí não, tham gia các hội nhóm để cân bằng cảm xúc, tránh việc hay quên.
Người bệnh cần theo dõi nhịp tim và huyết áp của mình, thường xuyên tự kiểm tra chỉ số huyết áp và nhịp tim của bản thân cùng một thời điểm trong ngày. Khi đã được chẩn đoán mắc hội chứng POTS, người bệnh nên điều trị tích cực theo phác đồ của bác sĩ, đồng thời kết hợp với những thay đổi về lối sống.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh