Tăng huyết áp kháng trị: Nỗi lo sợ của nhiều người

Tình trạng tăng huyết áp kháng trị khiến nhiều người lo sợ do huyết áp vượt ngưỡng mặc dù đã sử dụng nhiều loại thuốc điều trị huyết áp. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này? 

Hạn chế ăn muối để kiểm soát tình trạng tăng huyết áp

1. Tăng huyết áp kháng trị là gì? 

Đây là trường hợp huyết áp bệnh nhân không đạt được mục tiêu điều chỉnh về ngưỡng an toàn. Mặc dù bệnh nhân đã được dùng ít nhất 3 loại thuốc thuộc nhóm khác nhau với liều tối ưu trong điều trị, trong đó có 1 loại thuốc lợi tiểu. 

2. Huyết áp mục tiêu cần hướng tới là bao nhiêu? 

Vậy huyết áp mục tiêu các bác sĩ hướng tới trong nhóm đối tượng này là bao nhiêu? 

2.1. Tình trạng huyết áp ở người bệnh tăng huyết áp

• Khi nhân viên y tế đo huyết áp tâm thu giao động ≥140 mmHg hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90 mmHg, hoặc đồng thời cả hai. 
• Khi đo bằng máy đo huyết áp 24h ≥ 130 mmHg hoặc  huyết áp tâm trương ≥ 80 mmHg, hoặc đồng thời cả hai. 
• Khi tự đo huyết áp tại nhà (nhiều lần) thì huyết áp tâm thu giao động ≥135 mmHg hoặc huyết áp tâm trương ≥ 85 mmHg, hoặc đồng thời cả hai. 

2.2. Ngưỡng huyết áp mục tiêu mà bệnh nhân cần đạt: 

• Đối tượng bệnh nhân tăng huyết áp chưa có biến chứng: HA < 140/90 mmHg. 
• Đối tượng bệnh nhân tăng huyết áp trên nền đái tháo đường, bệnh thận mạn tính (mức lọc cầu thận < 60 ml/min/1,73m2, tỉ lệ Albumin/creatinin niệu ≥ 30 mg/mmol) thì chỉ định HA < 130/80 mmHg. 
• Tăng huyết áp trên nền bệnh động mạch vành ổn định, dự phòng thứ phát tai biến mạch máu não, phì đại thất trái, thì cân nhắc HA < 130/80 mmHg. 
• Đối với bệnh nhân cao tuổi, huyết áp tâm trương <60 mmHg, thì mục tiêu HA tâm thu giao động 140 – 150 mmHg.

Để hạn chế hiện tượng tăng huyết áp kháng trị, cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.

3. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tăng huyết áp dạng này

Các nguyên nhân gây tăng huyết áp dạng này bao gồm: 

• Ăn quá nhiều muối
• Giữ nước do bệnh thận 
• Sử dụng thuốc lợi tiểu không thích hợp 
• Không tuân thủ điều trị, lúc uống lúc không, bỏ thuốc giữa chừng khiến tình trạng đáp ứng thuốc giảm. 
• Dò liều, kết hợp thuốc chưa đúng với tình trạng của bệnh nhân
• Bệnh nhân có sử dụng kết hợp thuốc tránh thai 
• Bệnh nhân sử dụng rượu, bia thường xuyên
• Trên nền bệnh nhân béo phì 
• Một số nguyên nhân do sử dụng thuốc như: thuốc kháng viêm không Steroid, thuốc ức chế Cyclooxygenase 2, Cocanie, Amphetamines, các loại thuốc gây nghiện khác, thuốc đồng giao cảm, Hormone Steroid thượng thận, Cyclosporine và Tacrolimus, Erythtopoietin…. 
• Một số trường hợp do tăng huyết áp thứ phát gây nên.
• Bệnh nhân trên nền bệnh nhu mô thận, hẹp động mạch thận, cường Aldosterone nguyên phát, u tủy thượng thận, hội chứng Cushing, cường tuyến cận giáp, hẹp eo động mạch chủ, u nội sọ….

Để hạn chế hiện tượng tăng huyết áp kháng trị, cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.

4. Đặc điểm của bệnh nhân tăng huyết áp kháng trị

Các đặc điểm của bệnh nhân khá đặc trưng như: 

• Béo phì lười vận động, tuổi cao, huyết áp nền cao, bệnh thận mạn tính, đái tháo đường….
• Có thói quen ăn mặn 
• Ít tập luyện, hoạt động thể lực
• Chế độ dinh dưỡng ít chất xơ, nhiều dầu mỡ, thực phẩm ăn nhanh 
• Sử dụng bừa bãi rượu, bia, thuốc lá… 

5. Phương pháp phòng tránh kháng trị tăng huyết áp 

Để điều trị kháng trị tăng huyết áp, cần phải loại bỏ các nguyên nhân gây tăng huyết áp nguyên phát như sau: 

5.1. Chế độ dinh dưỡng gây tăng huyết áp kháng trị 

Hạn chế ăn nhiều muối. Chế độ ăn quá nhiều muối sẽ làm tăng nồng độ natri trong máu, làm chênh lệch nồng độ kênh natri và kali, làm giảm khả năng lọc nước của thận. Dẫn đến hiện tượng tăng huyết áp đồng thời tăng áp lực đến các mạch máu ở thận do thận là nơi lọc máu. Theo thời gian, nguyên nhân này sẽ dẫn đến nguy cơ suy giảm chức năng thận.

Ngoài ra, việc ăn quá nhiều muối sẽ làm tăng áp lực lên động mạch, khiến thành động mạch dày hơn, gây chít hẹp, đồng thời tạo áp lực gây tăng huyết áp. Khi huyết áp tăng cao quá mức, có thể gây vỡ thành mạch, rất nguy hiểm. 

Ăn mặn sẽ làm giảm lượng máu tới tim, gây nên các triệu chứng đau thắt ngực khi hoạt động mạnh, lâu dần có thể khiến vỡ mạch, tắc mạch hoàn toàn. Vì thế cần hạn chế ăn mặn tối đa, đặc biệt là những người bị huyết áp cao. 

Lượng muối có thể dùng chỉ nên < 100 mEq/24h.

5.2. Béo phì, thừa cân 

Đây là vấn đề quan trọng. Cân nặng quá tải sẽ ảnh hưởng đến nhiều cơ quan như tim, thận, cơ xương khớp, đặc biệt là huyết áp. Béo phì còn là một trong những nguyên nhân dẫn đến mỡ máu tăng, gây nguy cơ tắc nghẽn mạch cao hơn so với các đối tượng khác. Vì vậy, người bệnh cần thực hiện giảm cân khoa học, đưa cân nặng về mức an toàn.

5.3. Ít vận động cũng gây tăng huyết áp, cần tập luyện đều đặn

Cần tập luyện điều độ, thường xuyên, phù hợp với tình trạng sức khỏe sẽ cải thiện chức năng của tim mạch, giúp máu lưu thông tốt hơn, đồng thời giúp huyết áp điều chỉnh về mức ổn định hơn. Hãy luyện tập thể dục thể thao ít nhất 30 phút mỗi ngày.

5.4. Hạn chế rượu bia, thuốc lá để ngăn tăng huyết áp kháng trị

Chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá… ảnh hưởng rất nhiều đến tim mạch, huyết áp. Chúng làm tim đập nhanh hơn, nguy cơ suy tim cao hơn, làm khả năng tưới máu của tim kém hiệu quả. Gây tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ… tăng cao. Ngoài ra, đây là nguyên nhân vì sao cố gắng giảm cân nhưng thất bại, bụng ngày càng to ra. Vì vậy, cần hạn chế sử dụng các chất này.

5.5. Ngưng thở khi ngủ 

Đây là vấn đề liên quan đến hô hấp, cần đến trung tâm hô hấp để điều trị. Bệnh này khiến bệnh nhân có thể ngưng thở trên 10s lúc ngủ. Trong 1 tiếng có thể xuất hiện trên 5 lần, khiến lưu lượng thở giảm đến 50%, giảm lượng khí lưu thông đến phổi, giảm lượng oxy đến não. 

5.6. Tuân thủ nguyên tắc điều trị

Bỏ thuốc, quên uống thuốc có thể khiến tình trạng huyết áp của bạn thay đổi theo chiều hướng tăng cao đột ngột, không được kiểm soát tốt có thể dẫn đến biến chứng nặng hơn. Vì thế tuân thủ nguyên tắc điều trị, để bác sĩ kịp thời điều chỉnh liều và lượng thuốc phù hợp từng giai đoạn tốt hơn.

6. Điều trị tăng huyết áp kháng trị

Thăm khám sớm là rất quan trọng để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, hiệu quả. Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc phù hợp cho từng trường hợp bệnh nhân. Như vậy, kháng trị tăng huyết áp khiến việc điều trị huyết áp trở nên khó khăn hơn nhiều lần. Nguy cơ tăng huyết áp quá cao sẽ dẫn đến tình trạng phải nằm viện điều trị tích cực. Để hạn chế điều này, người bệnh cần tuân thủ phác đồ điều trị, tăng cường vận động và có chế độ dinh dưỡng phù hợp. Qua đó hạn chế biến chứng nguy hiểm từ bệnh tăng huyết áp. 

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp