Viêm màng ngoài tim co thắt là gì?

Trong một số tình trạng y khoa, màng ngoài tim mất tính đàn hồi bình thường, và nó không thể kéo giãn khi tim được đổ đầy máu.

Sự “cứng” màng ngoài tim có thể hạn chế sự đổ đầy của tim. Tình trạng này gọi là viêm màng ngoài tim co thắt.

Nguyên nhân

Bất kì bệnh nào ảnh hưởng đến màng ngoài tim có thể dẫn đến mất tính đàn hồi và gây nên viêm màng ngoài tim co thắt. Điều này đặc biệt đúng với những tình trạng tạo nên viêm màng ngoài tim cấp. Những tình trạng thường dẫn đến viêm màng ngoài tim co thắt bao gồm:

Nhiễm trùng: Nhiễm virus là nguyên nhân thường gặp của viêm màng ngoài tim cấp, nhưng nhiễm trùng do lao, vi khuẩn hoặc nấm cũng có thể dẫn đến tình trạng này. Bất kì những nhiễm trùng liên quan đến màng ngoài tim có thể dẫn đến viêm màng ngoài tim co thắt.
Bệnh tạo keo-mạch máu, ví dụ lupus, có thể dẫn đến viêm màng ngoài tim co thắt.
Phẫu thuật tim: phẫu thuật có thể dẫn đến sẹo màng ngoài tim.
Xạ trị: Xạ trị vào vùng ngực thường để điều trị bệnh Hodgkin hoặc bệnh ung thư vú
Những tình trạng khác đôi khi có thể dấn đến viêm màng ngoài tim bao gồm ung thư, bệnh phổi do hít phải hạt amiang, chấn thương ngực, suy thận hoặc bệnh u hạt.

Triệu chứng

Với viêm màng ngoài tim co thắt, sự đổ đầy của tim bị hạn chế. Khi tim không có khả năng đổ đầy máu hoàn toàn, 2 loại vấn đề thường xảy ra:

Đầu tiên, lượng máu được tống đi sau mỗi nhịp tim giảm. Điều này khiến tim đập nhanh hợp để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Nhịp tim nhanh có thể dẫn đến đánh trống ngực. Hơn nữa, do lượng máu bơm đi mỗi nhịp giảm đi, bệnh nhân thường dễ mệt mỏi và đuối sức, năng lượng của họ bị giảm và họ thường thấy khó thở.

Thứ hai, do tim bị siết chặt, dòng máu trở lại tim có xu hướng dừng lại ở tĩnh mạch và hậu quả là huyết áp tĩnh mạch tăng lên. Sự tăng huyết áp tĩnh mạch dẫn đến thấm dịch và phù, đa số sẽ xảy ra ở chân. Tuy nhiên, tăng áp lực tĩnh mạch cũng dẫn đến ứ máu ở gan, dẫn đến sự ứ đọng dich ở ổ bụng- cổ chướng.

Nếu tăng áp lực trong gan đủ lâu và nghiêm trọng, cuối cùng sẽ dẫn đến suy gan. (Vì lí do này, viêm màng ngoài tim co thắt nên được cân nhắc mỗi lần xuất hiện có cổ chướng không rõ nguyên nhân hoặc giảm chức năng gan.)

Chẩn đoán

Bác sĩ thường sẽ nhận thấy các dấu hiệu cảnh báo khả năng viêm màng ngoài tim thông qua triệu chứng của bệnh nhân, và qua các loại bệnh tật khác có liên quan đến tình trạng này. Một khi viêm màng ngoài tim co thắt được nghi ngờ, thường nó có thể được chẩn đoán bởi việc đo điện tim. Đặc biệt nếu điều trị phẫu thuật được định trước, thủ thuật thông tim hoặc chụp cộng hưởng từ không chỉ giúp xác định chẩn đoán, mà còn cũng có thể bộ lộ mức độ tổn thương và bình thường của màng ngoài tim.

Có ít nhất 2 tình trạng khác-đó là chèn ép tim và bệnh cơ tim hạn chế-có những triệu chứng gần giống như triệu chứng của viêm màng ngoài tim co thắt. Do điều trị sử dụng trong 3 trường hợp này không giống nhau, bác sĩ cần có chẩn đoán cuối cùng. Thường điện tim có thể phân biệt rõ ràng 3 tình trạng này.

Điều trị

Ở những người có viêm màng ngoài tim từ nhẹ đến trung bình mới khởi phát, sự co giãn của màng ngoài tim có thể trở lại bình thường khi bệnh được điều trị đúng và đủ. Những dạng trái chiều của viêm màng ngoài tim co thắt đòi hỏi một nguyên nhân tiềm ẩn mà có thể điều trị được- ví dụ như nhiễm trùng, bệnh xơ keo mạch, hoặc ung thư. Nếu nguyên nhân tiềm ẩn có thể được điều trị, viêm màng ngoài tim co thắt thường được điều trị qua thời gian khoảng vài tuần đến vài tháng.

Với nhiều người mắc viêm màng ngoài tim co thắt, đặc biệt nếu triệu chứng nặng, phẫu thuật là cần thiết. Phẫu thuật này-được gọi là phẫu thuật cắt bỏ màng ngoài tim-bao gồm loại bỏ hầu hết hoặc tất cả màng ngoài tim để giảm sự co thắt tim. Phẫu thuật cắt màng ngoài tim là đại phẫu, và do sự mở rộng của phẫu thuật nó có thể mang theo nguy cơ cao. Ở những bệnh nhân có viêm màng ngoài tim nặng và kéo dài, đặc biệt nếu có bằng chứng của suy gan, nguy cơ của phẫu thuật có thể ngăn chặn được. Tuy nhiên, ở những bệnh nhân với viêm màng ngoài tim ít nghiêm trọng hơn, phẫu thuật cắt màng ngoài tim có thể hoàn toàn giảm nhẹ tình trạng này và triệu chứng của nó.

Kết luận

Viêm màng ngoài tim co thắt là tình trạng y khoa nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến tim và gan. Điều quan trọng là đưa ra chẩn đoán chính xác càng sớm càng tốt, khi điều trị có thể ngăn ngừa những tổn thương không hồi phục được.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP