Chấn thương do kim đâm: Nguyên nhân, nguy cơ và biện pháp xử trí

Chấn thương do kim đâm là một tai nạn nghề nghiệp thường gặp ở những người sử dụng kim tiêm thường xuyên, bao gồm y tá, kỹ thuật viên phòng thí nghiệm và nhân viên y tế khác. Tai nạn này cũng có thể xảy ra khi xử lý rác thải, kể cả khi không phải là rác thải y tế. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), khoảng 385.000 nhân viên y tế vô tình bị kim đâm hàng năm.

Nguy cơ lây nhiễm từ chấn thương do kim đâm

Khả năng nhiễm trùng qua một lần kim đâm thường thấp, tuy nhiên nguy cơ vẫn tồn tại, đặc biệt với các bệnh lây truyền qua đường máu như HIV và viêm gan B. Cụ thể:

• Nguy cơ lây nhiễm HIV sau một lần bị kim đâm vào khoảng 1/300 trường hợp.

• Nguy cơ lây nhiễm viêm gan B cao hơn, lên tới gần 1/3 ở những nhân viên chưa được tiêm phòng đầy đủ.

Ngoài HIV và viêm gan B, chấn thương do kim đâm còn có thể truyền các tác nhân khác như:

• Vi khuẩn gây sốt màng não

• Virus Varicella-zoster gây bệnh thủy đậu và zona

• Virus Epstein-Barr (EBV), một loại virus thuộc nhóm herpes

Yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm

Nguy cơ lây nhiễm qua kim đâm tăng cao trong các trường hợp sau:

• Kim tiêm có chứa máu.

• Kim đâm trực tiếp vào mạch máu (động mạch hoặc tĩnh mạch).

• Kim được sử dụng cho người bệnh ở giai đoạn nặng của HIV/AIDS.

Quy trình xử trí khi bị kim đâm

1. Rửa sạch vết thương:
   Ngay lập tức rửa sạch vùng bị đâm kim bằng nước sạch và xà phòng. Không cần thiết sử dụng thuốc sát trùng hoặc chất khử trùng. Nếu máu hoặc dịch bắn vào mắt, mũi hoặc miệng, cần rửa sạch với nước hoặc dung dịch nước muối vô trùng.

2. Xác định nguồn bệnh:
   Tìm hiểu càng nhiều càng tốt về tình trạng nhiễm trùng của người sử dụng kim trước đó, đặc biệt là các bệnh như HIV, viêm gan B hoặc viêm gan C.

3. Điều trị y tế khẩn cấp:
   Chấn thương do kim đâm là tình trạng khẩn cấp cần được xử trí tại cơ sở y tế ngay lập tức. Kế hoạch điều trị sẽ dựa trên mức độ nguy cơ, vị trí và độ sâu của vết thương, cũng như tiền sử bệnh của cả người bị đâm kim và bệnh nhân nguồn.

Các biện pháp điều trị có thể bao gồm:

• Dự phòng sau phơi nhiễm (PEP):
  Sử dụng thuốc kháng virus HIV trong vòng 72 giờ sau khi phơi nhiễm, kéo dài trong 28 ngày, giúp ngăn ngừa sự nhân lên của virus.

• Tiêm chủng viêm gan B:
  Nếu chưa được tiêm phòng hoặc chưa hoàn thành tiêm chủng, cần tiến hành tiêm chủng theo phác đồ.

• Theo dõi viêm gan C:
  Không có điều trị dự phòng đặc hiệu, nhưng bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ để phát hiện và điều trị kịp thời nếu nhiễm.

• Tiêm phòng bổ sung:
  Một số vaccine khác như vaccine phòng bạch hầu, uốn ván cũng cần được xem xét để bảo vệ hệ miễn dịch.

• Thuốc ức chế men sao chép ngược nucleoside:
  Có thể được sử dụng để ngăn chặn sự sao chép của virus.

4. Báo cáo sự cố:
   Đáng lưu ý là hơn 50% các trường hợp chấn thương do kim tiêm không được báo cáo. Việc báo cáo kịp thời không chỉ giúp người bị thương được chăm sóc phù hợp mà còn góp phần hoàn thiện các quy trình phòng ngừa tai nạn trong tương lai.

Biện pháp phòng ngừa chấn thương do kim đâm

Chấn thương do kim đâm có thể xảy ra khi tiêm thuốc, lấy máu, tháo kim, hoặc bỏ kim tiêm vào thùng chứa. Một số khuyến cáo nhằm hạn chế tai nạn gồm:

• Thao tác cẩn trọng, tránh vội vàng khi sử dụng kim tiêm.

• Sử dụng các thiết bị có tính năng an toàn (kim tiêm có bảo vệ).

• Không đậy nắp kim tiêm sau khi sử dụng theo khuyến cáo của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ.

• Luôn vứt kim tiêm đã qua sử dụng vào hộp đựng vật sắc nhọn chuyên dụng, tránh lẫn lộn với rác thải sinh hoạt.

Kết luận

Chấn thương do kim đâm là tai nạn nghề nghiệp có nguy cơ lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Việc nhận biết đúng cách xử trí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là cần thiết để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng. Khi xảy ra sự cố, cần xử trí nhanh chóng và báo cáo đầy đủ để được chăm sóc kịp thời và hạn chế các tai nạn tương tự trong tương lai.