Dinh dưỡng hỗ trợ cải thiện giảm tiểu cầu trong bệnh sốt xuất huyết

1. Tổng quan

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây truyền qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti nhiễm bệnh. Bệnh thường biểu hiện bằng các triệu chứng như sốt cao, đau đầu, đau cơ – khớp, buồn nôn và nổi ban. Tuy nhiên, một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của sốt xuất huyết là giảm tiểu cầu nghiêm trọng, có thể dẫn đến xuất huyết nội tạng và tử vong nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

Trong quá trình điều trị, chế độ dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ phục hồi, cải thiện tình trạng giảm tiểu cầu và hạn chế biến chứng.

2. Cơ chế giảm tiểu cầu trong sốt xuất huyết

Tiểu cầu (platelets) là các tế bào không nhân có vai trò chính trong quá trình cầm máu và đông máu. Trong sốt xuất huyết, số lượng tiểu cầu giảm do các cơ chế sau:

• Ức chế tủy xương: Virus Dengue có khả năng ức chế quá trình sinh tủy, dẫn đến giảm sản xuất tiểu cầu.

• Tăng phá hủy tiểu cầu: Hệ miễn dịch hoạt hóa quá mức có thể phá hủy tiểu cầu thông qua các phức hợp miễn dịch.

• Tăng tiêu thụ tiểu cầu: Do tình trạng rò rỉ mao mạch và viêm hệ thống.

Ngưỡng bình thường của tiểu cầu là 150.000 – 400.000/mm³. Khi số lượng tiểu cầu giảm dưới 100.000/mm³, nguy cơ xuất huyết tăng lên, đặc biệt là khi <50.000/mm³.

3. Dinh dưỡng hỗ trợ tăng tiểu cầu

Mặc dù điều trị y khoa là trọng yếu, đặc biệt trong các trường hợp giảm tiểu cầu nặng cần truyền tiểu cầu, việc bổ sung các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng có thể hỗ trợ phục hồi chức năng tạo máu và tăng sinh tiểu cầu tự nhiên.

3.1. Đu đủ và chiết xuất lá đu đủ

• Lá đu đủ được chứng minh có hoạt tính sinh học giúp tăng số lượng tiểu cầu thông qua cơ chế điều hòa gen liên quan đến sinh tiểu cầu (ALOX12, PTAFR).

• Có thể dùng dưới dạng nước ép lá tươi (2 muỗng canh/ngày). Tuy nhiên, cần cảnh giác với nguy cơ rối loạn tiêu hóa và nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

3.2. Lựu

• Lựu chứa nhiều vitamin C, chất chống oxy hóa và polyphenol, giúp tăng cường miễn dịch và cải thiện tình trạng thiếu máu do giảm tiểu cầu.

• Có thể sử dụng dưới dạng nước ép hoặc ăn tươi.

3.3. Rau lá xanh đậm

• Bao gồm rau bina, cải bó xôi, bông cải xanh, chứa nhiều vitamin K, sắt, folate và omega-3.

• Giúp hỗ trợ quá trình tạo máu và tăng khả năng đông máu.

3.4. Sữa tươi

• Là nguồn vitamin K và canxi tự nhiên, hỗ trợ đông máu và tái tạo tế bào máu.

• Nên dùng dạng sữa tiệt trùng hoặc sữa bổ sung vi chất.

3.5. Nho khô

• Giàu sắt, đồng và các flavonoid, giúp tăng sản xuất hồng cầu và tiểu cầu.

• Có thể sử dụng từ 10–20 g mỗi ngày.

3.6. Thịt nạc (gia cầm, cá)

• Cung cấp vitamin B12, protein và kẽm, hỗ trợ tủy xương tạo máu.

• Lưu ý chế biến chín kỹ, tránh thực phẩm sống khi đang sốt xuất huyết.

3.7. Nước dừa

• Chứa chất điện giải (K+, Na+), glucose và enzym sinh học, giúp cải thiện tình trạng mất nước, tăng cường trao đổi chất và có thể hỗ trợ tăng tiểu cầu gián tiếp.

4. Thực phẩm cần tránh

Một số thực phẩm có thể ảnh hưởng tiêu cực đến số lượng tiểu cầu và quá trình hồi phục:

5. Khuyến nghị dinh dưỡng lâm sàng

• Ưu tiên chế độ ăn mềm, dễ tiêu, giàu năng lượng, chia nhỏ bữa ăn.

• Đảm bảo cung cấp đủ nước và điện giải, đặc biệt khi có sốt cao, nôn hoặc tiêu chảy.

• Không tự ý dùng thực phẩm chức năng tăng tiểu cầu nếu không có chỉ định.

• Theo dõi sát số lượng tiểu cầu, dấu hiệu xuất huyết và huyết động học trong quá trình điều trị.

6. Kết luận

Giảm tiểu cầu trong sốt xuất huyết là biến chứng nặng có thể dẫn đến xuất huyết nội tạng và tử vong. Bên cạnh can thiệp y tế, dinh dưỡng hợp lý với các thực phẩm hỗ trợ tăng sinh tiểu cầu đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong quá trình hồi phục. Tuy nhiên, việc sử dụng thực phẩm cần thận trọng, cân đối và nên tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ điều trị để đảm bảo an toàn và hiệu quả.