Ho Khan: Nguyên nhân và Phương pháp Điều trị

Ho khan là gì?

Ho là một phản xạ tự nhiên giúp làm sạch đường thở khỏi các chất gây kích thích hoặc đờm. Tuy nhiên, ho có thể được phân loại thành hai loại: ho có đờm và ho không có đờm. Ho khan là tình trạng ho không có đờm hoặc chất nhầy, và thường được coi là một triệu chứng khó chịu khi không có chất tiết được loại bỏ qua đường thở.

Ho khan có thể kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt là khi tình trạng này trở nên trầm trọng hơn vào ban đêm. Nguyên nhân của ho khan có thể rất đa dạng và liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm các vấn đề hô hấp, các bệnh lý nội khoa và các yếu tố môi trường.

Nguyên nhân gây ho khan

1. Hen suyễn
   Hen suyễn là tình trạng viêm và hẹp đường thở, khiến cho đường hô hấp trở nên nhạy cảm và dễ bị kích thích. Ho là một triệu chứng phổ biến của hen suyễn, nhưng nó thường không phải là triệu chứng duy nhất. Cơn ho do hen có thể kéo dài và không thuyên giảm ngay cả khi sử dụng thuốc điều trị.

2. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
   Bệnh trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc thực quản và kích hoạt phản xạ ho. Ho khan là một triệu chứng phổ biến của bệnh này, đặc biệt là khi bệnh không được kiểm soát.

3. Viêm xoang hoặc viêm mũi dị ứng
   Khi bị viêm xoang hoặc viêm mũi dị ứng, các xoang trong mũi tiết ra nhiều chất nhầy. Chất nhầy này có thể chảy xuống họng, gây kích ứng và dẫn đến ho khan.

4. Nhiễm virus
   Ho khan cũng là triệu chứng của các bệnh nhiễm trùng do virus, như cảm lạnh hoặc cúm. Ho thường bắt đầu sau khi các triệu chứng khác đã giảm dần, nhưng có thể kéo dài tới hai tháng do sự nhạy cảm của đường thở sau khi nhiễm virus.

5. Các yếu tố kích thích môi trường
   Các yếu tố như khói, bụi, phấn hoa và các chất hóa học trong không khí (ví dụ: SO2, NO) có thể gây kích ứng đường hô hấp và dẫn đến ho khan. Không khí khô hoặc lạnh cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng này.

6. Dùng thuốc
   Một số thuốc, đặc biệt là thuốc điều trị tăng huyết áp như thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors), có thể gây ho khan. Khoảng 20% bệnh nhân sử dụng thuốc ACE có triệu chứng ho khan như một tác dụng phụ.

7. Bệnh ho gà
   Ho gà là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra, đặc trưng bởi những cơn ho khan dữ dội, kèm theo tiếng rít khi hít vào. Bệnh này phổ biến ở trẻ em nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn, đặc biệt là khi nồng độ kháng thể thấp.

8. Xẹp phổi (Tràn khí màng phổi)
   Xẹp phổi có thể do chấn thương hoặc bệnh lý, dẫn đến sự tích tụ không khí trong khoang màng phổi, làm suy giảm khả năng phổi. Ho khan là một trong những triệu chứng điển hình, cùng với đau ngực và khó thở.

9. Suy tim
   Suy tim, đặc biệt là trong trường hợp bệnh mạch vành hoặc tăng huyết áp, có thể gây ho khan kéo dài. Ho có thể kèm theo đờm màu trắng hoặc hồng, là dấu hiệu của sự ứ đọng dịch trong phổi do suy tim.

Điều trị ho khan

Điều trị ho khan phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Các phương pháp điều trị bao gồm:

1. Dưỡng ẩm và làm dịu cổ họng
   Sử dụng viên ngậm hoặc thuốc giảm ho không kê đơn có thể giúp giảm cơn ho khan và làm dịu niêm mạc họng bị kích ứng.

2. Mật ong
   Mật ong hòa với nước ấm có tác dụng làm dịu cổ họng, giúp giảm cảm giác kích ứng và ho khan.

3. Điều trị nguyên nhân cơ bản
   Điều trị ho khan sẽ hiệu quả hơn nếu nguyên nhân cơ bản được xác định và điều trị. Ví dụ:

   • Đối với hen suyễn, sử dụng thuốc giãn phế quản và thuốc kháng viêm có thể giúp giảm ho.

   • Đối với trào ngược dạ dày thực quản, thuốc ức chế axit và thay đổi thói quen ăn uống có thể giúp kiểm soát triệu chứng.

   • Với nhiễm virus, các triệu chứng ho khan thường sẽ giảm dần khi nhiễm trùng được điều trị.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu ho khan kéo dài hoặc không cải thiện sau một thời gian, hoặc nếu cơn ho kèm theo các triệu chứng khác như khó thở, đau ngực, hoặc sốt, bạn nên đi khám bác sĩ để xác định nguyên nhân và nhận điều trị phù hợp.