Lỗ điểm vàng: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Lỗ điểm vàng là một tổn thương nhỏ tại trung tâm của võng mạc, khu vực được gọi là điểm vàng. Đây là vùng võng mạc chịu trách nhiệm chính về thị lực trung tâm và khả năng nhìn chi tiết, cần thiết cho các hoạt động như đọc. Trong giai đoạn đầu, lỗ điểm vàng có thể gây mờ và biến dạng thị lực, làm cho các đường thẳng trông bị cong hoặc gợn sóng và gặp khó khăn khi đọc chữ nhỏ. Sau một thời gian, người bệnh có thể nhận thấy một "mảng khuyết" hoặc điểm đen ở trung tâm tầm nhìn. Tuy nhiên, tình trạng này không gây đau đớn và không dẫn đến mất thị lực hoàn toàn. Phẫu thuật thường được chỉ định để điều trị và mặc dù phẫu thuật thành công, thị lực sẽ không hoàn toàn trở lại bình thường nhưng có thể được cải thiện sau khi phẫu thuật.

Nguyên nhân gây lỗ điểm vàng

Phần lớn các trường hợp lỗ điểm vàng không có nguyên nhân rõ ràng. Nó thường gặp ở người từ 60 đến 80 tuổi, phổ biến ở nữ giới hơn nam giới. Một yếu tố nguy cơ đáng chú ý là tình trạng kéo dịch kính. Khi cơ thể già đi, dịch kính ở giữa mắt sẽ bắt đầu rút ra khỏi võng mạc, và sự tách rời này có thể gây tổn thương điểm vàng. Một số yếu tố khác có thể dẫn đến lỗ điểm vàng bao gồm:

• Bong võng mạc

• Chấn thương nặng cho mắt

• Viễn thị hoặc cận thị

• Phù hoàng điểm dạng nang (sưng dai dẳng của võng mạc trung tâm)

Chẩn đoán và điều trị

Khi có dấu hiệu như mờ mắt, nhìn méo mó hoặc có điểm đen ở trung tâm tầm nhìn, bạn nên đi khám bác sĩ nhãn khoa ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Nếu không được điều trị, tình trạng có thể làm suy giảm thị lực trung tâm. Phát hiện và điều trị sớm, đặc biệt trong vòng vài tháng, sẽ có cơ hội cải thiện thị lực tốt hơn. Trong một số trường hợp, lỗ có thể tự đóng lại, và bác sĩ có thể theo dõi trước khi quyết định điều trị.

Phương pháp điều trị

Phẫu thuật cắt dịch kính

Phương pháp điều trị phổ biến cho lỗ điểm vàng hiện nay là phẫu thuật cắt dịch kính. Trong phẫu thuật này, dịch kính được loại bỏ để ngăn ngừa tình trạng co kéo võng mạc, và được thay thế bằng một bong bóng khí. Bong bóng khí này tạm thời giữ các mép của lỗ hoàng điểm tại chỗ để giúp quá trình lành lại. Phẫu thuật được thực hiện dưới gây tê cục bộ, và bệnh nhân cần giữ tư thế nằm úp mặt trong một hoặc hai ngày đầu, có thể kéo dài đến 2-3 tuần. Tư thế này giúp bong bóng khí ép vào hoàng điểm, dần dần bị mắt hấp thu, và lỗ sẽ được bịt kín. Tỷ lệ thành công của phẫu thuật trong việc cải thiện thị lực dao động từ 60-80%, tùy thuộc vào tình trạng mắt của từng bệnh nhân.

Tiêm ocriplasmin

Nếu lỗ hoàng điểm là do lực kéo của thủy tinh thể, có thể điều trị bằng tiêm ocriplasmin (Jetrea) vào mắt. Thuốc này giúp thủy tinh thể tách khỏi mặt sau của mắt và đóng lỗ điểm vàng. Quá trình tiêm diễn ra nhanh chóng, bệnh nhân chỉ cần gây tê cục bộ qua thuốc nhỏ mắt hoặc tiêm. Tiêm ocriplasmin thường hiệu quả đối với lỗ điểm vàng ở giai đoạn đầu, khi lỗ có đường kính dưới 400 micromet và gây ra các triệu chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, thuốc có thể gây một số tác dụng phụ nhẹ như khó chịu, mẩn đỏ, khô mắt, sưng mắt hoặc mí mắt, nhạy cảm với ánh sáng, hoặc mờ mắt. Trong một số ít trường hợp, có thể gặp các tác dụng phụ nghiêm trọng như mất thị lực đáng kể, sự mở rộng lỗ hoàng điểm, hoặc bong võng mạc.

Chăm sóc sau phẫu thuật và điều trị

Sau phẫu thuật cắt dịch kính, bệnh nhân sẽ cần một thời gian để phục hồi. Trong giai đoạn đầu, bệnh nhân sẽ cảm thấy thị lực kém tạm thời, và sự cân bằng có thể bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, sau khoảng 6-8 tuần, bong bóng khí sẽ dần được hấp thu và thị lực sẽ cải thiện. Mắt có thể cảm thấy đau nhẹ hoặc nhạy cảm, nhưng đau dữ dội hoặc sự giảm sút thị lực nghiêm trọng cần được bác sĩ kiểm tra ngay lập tức.

Bệnh nhân sẽ cần đeo băng bảo vệ mắt và có thể được kê thuốc nhỏ mắt gồm kháng sinh, steroid và thuốc kiểm soát áp suất trong mắt. Sau phẫu thuật, bệnh nhân nên tránh các hoạt động như dụi mắt, bơi, thể dục nặng và trang điểm mắt trong vài tuần đầu.

Dự báo kết quả sau phẫu thuật

Thành công của phẫu thuật cắt dịch kính phụ thuộc vào khoảng thời gian mà lỗ điểm vàng xuất hiện. Nếu lỗ có trong vòng dưới 6 tháng, tỷ lệ thành công sẽ cao lên đến 90%. Tuy nhiên, nếu lỗ đã tồn tại trên một năm, tỷ lệ thành công sẽ thấp hơn. Mặc dù không thể đảm bảo thị lực sẽ hoàn toàn trở lại bình thường, nhưng phẫu thuật có thể giúp ngừng sự suy giảm thị lực trung tâm và cải thiện tình trạng thị giác của bệnh nhân.

Kết luận

Lỗ điểm vàng là một tình trạng mắt cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời để bảo vệ thị lực trung tâm. Phẫu thuật cắt dịch kính hoặc tiêm ocriplasmin là các phương pháp điều trị chính hiện nay, với tỷ lệ thành công khá cao, đặc biệt khi điều trị sớm. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhãn khoa để xác định phương pháp điều trị phù hợp nhất và theo dõi kết quả sau điều trị.