ĐẠI CƯƠNG
Khối u cổ tử cung về đại thể có các thể sùi, loét và thâm nhiễm, các thể này thường gây ra chảy máu bất thường tại âm đạo trên người bệnh ung thư cổ tử cung. Vì vậy, trong quá trình điều trị ung thư cổ tử cung cần được săn sóc bằng rửa âm đạo, cổ tử cung giúp loại bỏ dịch hoại tử, máu tại âm đạo và cổ tử cung, phối hợp chèn gạc cầm máu với những khối u to, chảy máu nhiều trong những tuần đầu điều trị, góp phần tăng hiệu quả xạ trị.
CHỈ ĐỊNH
Xạ trị ung thư cổ tử cung đơn thuần, triệt để.
Xạ trị phối hợp với phẫu thuật, hóa trị, nội khoa.
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Không có chống chỉ định tuyệt đối.
Tạm thời trong các trường hợp giai đoạn muộn, lan tràn toàn thân, tiên lượng xấu, bệnh nội khoa phối hợp nặng, hoặc có thể ảnh hưởng đến các cơ quan trọng yếu, nguy cơ chảy máu nhiều.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
Điều dưỡng viên: Đội mũ, đeo khẩu trang, sát khuẩn tay, đi găng vô khuẩn.
Phương tiện
Khay vô khuẩn:
Pince dài.
Mỏ vịt.
Van âm đạo.
Găng tay.
Bông, gạc dài để cầm máu trong phụ khoa đã hấp vô trùng.
Khay sạch:
Cốc thủy tinh đựng Parafin.
Huyết áp kế.
Tấm nilon.
Hộp chống sốc.
Thuốc:
Dung dịch oxy già 6 UI.
Nước muối sinh lý.
Dung dịch Povidoniodine phụ khoa 10 (Betadine).
Mỡ kháng sinh Penixilin 200.000UI.
Người bệnh
Giải thích cho người bệnh về mục đích và các bước tiến hành thủ thuật để người nhà và người bệnh yên tâm hợp tác với nhân viên y tế.
Địa điểm
Phòng khám phụ khoa sạch thoáng, tránh gió lùa.
Có rèm che.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Đưa người bệnh vào bàn và nằm ở tư thế sản khoa.
Đặt tấm nilon dưới mông người bệnh.
Sát khuẩn vùng tầng sinh môn bằng dung dịch Polyvidon Iodine10 (dung dịch sát khuẩn phụ khoa).
Với người bệnh ra máu nhiều nên đặt sonde bàng quang cố định (foley) trước khi làm thủ thuật, vừa giúp cho không bị bí tiểu sau đặt meche, vừa giúp người bệnh bất động tốt và bàng quang căng gây cản trở cho quá trình đặt gạc trong thủ thuật.
Nhúng mỏ vịt vào cốc dầu paraffin, sau đó đưa mỏ vịt từ từ vào trong lòng âm đạo đến sát cổ tử cung mở mỏ vịt bộc lộ rõ cổ tử cung, cố định chốt của mỏ vịt.
Dùng pince dài gắp bông đã hấp nhúng vào dung dịch nước muối sinh lý và oxi già rửa sạch âm đạo và cổ tử cung.
Trong trường hợp chảy máu nhiều: Lấy hết máu cục và các tổ chức hoại tử ra khỏi âm đạo người bệnh để xác định vị trí tổn thương và điểm chảy máu, đánh giá mức độ chảy máu (điểm rỉ máu, thành tia hay thành dòng), làm sạch máu cục và tổ chức hoại tử cũng giúp cho hiệu quả của thủ thuật cao hơn.Sau đó sát khuẩn âm đạo và cổ tử cung băng dung dịch Polyvidon Iodine 10% .
Dùng pince dài chèn gạc đã tẩm mỡ kháng sinh vào trong âm đạo. Chú ý chèn gạc vào điểm chảy máu trước sau đó là các túi bịt, tiếp tục chèn chặt gạc vào lòng âm đạo theo hình gấp xếp lớp nọ chồng lên lớp kia, theo các chiều trên-dưới và phải-trái, khi phải dùng nhiều gạc để cầm máu cho người bệnh nên nối thành gạc dài để giúp cho các lần săn sóc sau dễ dàng rút hết không sót và tránh gây thêm tổn thương do phải tìm gạc.
Mở chốt khoá, rút mỏ vịt ra khỏi âm đạo, khi rút cần chú ý dùng pince ấn meche đang đặt trong âm đạo tránh khi rút mỏ vịt cũng rút meche ra và làm meche không còn chặt, dẫn tới không còn tác dụng cầm máu, rửa sạch vùng tầng sinh môn bằng Polyvidon Iodine 10% .
Theo dõi sau chèn gạc, máu có thấm qua gạc, kiểm tra mạch, huyết áp của người bệnh tại bàn phụ khoa sau 15 phút. Khi người bệnh đã ổn định (không thấm gạc), đưa người bệnh về giường, hướng dẫn người bệnh nằm bất động tại giường ở tư thế bắt chéo chân.
Theo dõi sát người bệnh và thực hiện các chăm sóc khác theo y lệnh.
Thu dọn dụng cụ.
THEO DÕI
Người bệnh được theo dõi hàng ngày, hàng tuần về sức khỏe chung, tác dụng không mong muốn, tâm lí người bệnh, sự tiến triển của bệnh và đáp ứng của săn sóc rửa âm đạo, cổ tử cung trước xạ trị.
XỬ TRÍ TAI BIẾN
Các phản ứng cấp như đau bụng, chảy máu ồ ạt, rò nước tiểu, rò phân qua đường âm đạo cần báo ngay cho bác sĩ điều trị để xử trí kịp thời.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
