Nhóm máu là gì?
Các tế bào hồng cầu có một số protein đặc hiệu trên bề mặt được gọi là các kháng nguyên. Huyết tương của bạn có chứa kháng thể sẽ tấn công một số kháng nguyên nếu chúng xuất hiện. Có nhiều loại kháng nguyên đặc hiệu khác nhau trên bề mặt tế bào hồng cầu, loại ABO và loại Rhesus là quan trọng nhất.
Phân loại theo hệ thống ABO ( ABO types)
Đây là các loại nhóm máu đầu tiên được phát hiện.
- Nếu bạn có các kháng nguyên loại A (type A antigens) trên bề mặt của tế bào hồng cầu, bạn cũng có các kháng thể kháng B (anti-B antibodies) trong huyết tương.
- Nếu bạn có các kháng nguyên loại B (type B antigens) trên bề mặt của tế bào hồng cầu, bạn cũng có các kháng thể kháng A (anti-A antibodies) trong huyết tương.
- Nếu bạn có hai kháng nguyên loại A và B trên bề mặt của tế bào hồng cầu, bạn không có kháng thể kháng A hoặc kháng thể kháng B trong huyết tương.
- Nếu bạn không có kháng nguyên loại A hoặc kháng nguyên loại B trên bề mặt của tế bào hồng cầu, bạn có kháng thể kháng A và kháng thể kháng B trong huyết tương.
Phân loại theo hệ thống Rhesus (Rhesus types)
Hầu hết mọi người có Rhesus dương (Rhesus positive), có nghĩa là có kháng nguyên Rhesus (còn gọi là yếu tố Rhesus) trên bề mặt của tế bào hồng cầu. Nhưng có khoảng 3 trong 20 người không có kháng thể Rhesus và được gọi là Rhesus âm (Rhesus negative).
Tên nhóm máu
Nhóm máu của bạn phụ thuộc vào kháng nguyên trên bề mặt của các tế bào hồng cầu. Kháng nguyên này được quy định bởi gen di truyền (gene) mà bạn nhận được từ cha và mẹ của bạn. Vì điều này, xét nghiệm nhóm máu đôi khi được sử dụng để giúp giải quyết tranh cãi về ai là cha của một đứa trẻ. Tên các nhóm máu được nói đến là:
- A + nếu bạn có kháng nguyên A và kháng nguyên Rhesus.
- A- nếu bạn có kháng nguyên A nhưng không có kháng nguyên Rhesus.
- B + nếu bạn có kháng nguyên B và kháng nguyên Rhesus.
- B- nếu bạn có kháng nguyên B nhưng không có kháng nguyên Rhesus.
- AB + nếu bạn có kháng nguyên A, B và kháng nguyên Rhesus.
- AB- nếu bạn có kháng nguyên A và B nhưng không có kháng nguyên Rhesus.
- O + nếu bạn không có kháng nguyên A hoặc B nhưng bạn có kháng nguyên Rhesus.
- O- nếu bạn không có kháng nguyên A, B hoặc kháng nguyên Rhesus.
Nhóm máu khác
Có rất nhiều các loại kháng nguyên trên bề mặt của các tế bào hồng cầu. Tuy nhiên, hầu như chúng được phân loại nhỏ và không quan trọng như phân loại theo hệ thống ABO và Rhesus.
Xét nghiệm nhóm máu được thực hiện như thế nào?
Về cơ bản, mẫu máu của bạn sẽ được trộn chung với nhiều mẫu huyết thanh đã được biết trước là có nhiều kháng thể khác nhau. Ví dụ, nếu huyết thanh có chứa kháng thể kháng A làm các tế bào hồng cầu trong máu của bạn ngưng kết lại với nhau, điều này có nghĩa là bạn có kháng nguyên A trên bề mặt các hồng cầu, tức là bạn có nhóm máu A. Hoặc, nếu kháng thể kháng Rhesus trong huyết tương làm cho các tế bào hồng cầu của bạn ngưng kết lại với nhau, thì trên bề mặt các tế bào hồng cầu của bạn có kháng nguyên Rhesus. Bằng cách làm một loạt các xét nghiệm, kỹ thuật viên có thể xác định các kháng nguyên trên bề mặt các tế bào hồng cầu, nghĩa là có thể xác định nhóm máu của bạn.
Xét nghiệm nhóm máu thường quy nhằm xác định nhóm máu của bạn theo hệ thống ABO và Rhesus. Xét nghiệm kháng nguyên khác trên bề mặt hồng cầu được thực hiện trong một số tình huống khác.
Xem thêm: Quy trình định nhóm máu tại giường (dành cho NVYT)
Nhóm máu và thai kỳ
Xét nghiệm nhóm máu luôn được thực hiện ở phụ nữ mang thai. Nếu người mẹ có Rhesus âm và thai nhi có Rhesus dương (được di truyền từ người cha có Rhesus dương), hệ thống miễn dịch của người mẹ có thể sản xuất kháng thể kháng Rhesus. Những kháng thể này có thể tấn công và tiêu diệt các tế bào máu của em bé. Điều này hiếm khi gây vấn đề trong lần mang thai đầu tiên. Tuy nhiên, nếu không điều trị, điều này có thể gây một vấn đề nghiêm trọng trong lần mang thai sau, khi hệ thống miễn dịch của người mẹ đã ‘nhạy cảm’ sau lần mang thai đầu tiên.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
