Tên tiếng việt: Mát rừng, Bạch chỉ nam
Tên khoa học: Millettia pulchra (Colebr. ex Benth.) Kurz
Tên đồng nghĩa: Mundulea pulchra Colebr. ex Benth.
Họ: Fabaceae (Đậu)
Công dụng: Rễ chữa cảm mạo, sốt nóng, phong nhiệt, mẩn ngứa, phong thấp, đau nhức, đau bụng ỉa chảy
Bạch chỉ nam có tên gọi khác là đậu chỉ; đậu dự; mát rừng. Thường được chỉ định dùng trị cảm mạo, sốt nóng, bí mồ hôi, ngạt mũi, nhức đầu, sợ gió, chân tay nhức mỏi, phong thấp đau xương, viêm da do dị ứng sơn (sơn ăn) ban trái, đậu mùa.
- Tên tiếng Việt: Bạch chỉ nam; Đậu chỉ; đậu dự; mát rừng
- Tên khoa học: Millettia pulchra (Colebr. ex Benth.) Kurz
- Tên đồng nghĩa: Mundulea pulchra Colebr. ex Beth.; Tephrosia tutcheri Dunn;
- Họ: Đậu (Fabaceae)
1. Mô tả:
- Cây bụi, nhỡ, cao 5-7m.
- Lá kép lông chim, mọc so le, gồm 11-17 lá chét.
- Hoa màu tím hồng, mọc thành chùm ở nách lá gần ngọn.
- Quả đậu hình dao, nhẵn, cứng. hạt hình trứng dẹt, màu vàng nhạt.
2. Bộ phận dùng:
- Rễ củ (Radix Miletiae pulchrae).
3.Thành phần hóa học:
- Tinh bột
4. Nơi sống và thu hái:
- Cây của miền Ðông Dương, mọc hoang và cũng được trồng ở các tỉnh miền núi và trung du. Có thể thu hái rễ quanh năm, thường lấy ở những cây nhỏ. Rửa sạch thái phiến phơi khô.
5. Tính vị, tác dụng:
- Củ có vị đắng, hơi cay, mùi thơm hơi hắc, tính mát; có tác dụng giải cảm, giảm đau đầu và nhức mắt, phát tán, thông kinh lạc, tiêu phong nhiệt ngứa gãi, sưng tấy, làn ráo mủ và đắp vết thương rắn cắn.
6. Công dụng:
- Thường được chỉ định dùng trị cảm mạo, sốt nóng, bí mồ hôi, ngạt mũi, nhức đầu, sợ gió, chân tay nhức mỏi, phong thấp đau xương, viêm da do dị ứng sơn (sơn ăn) ban trái, đậu mùa.
- Cách dùng, liều lượng: Ngày 8-16g cho đến 40g, dạng thuốc sắc, thuốc bột. Có thể dùng củ tươi mài với nước vo gạo hoặc nước cơm, bôi trị sơn ăn làm lở ngứa, chảy máu.
7. Bài thuốc:
- Phong nhiệt mẩn ngứa: Rễ bạch chỉ nam, Đơn kim, Đơn đỏ, mỗi vị 30g, sắc uống.
- Chữa mụn nhọt, mưng mủ: Bạch chỉ nam 12g, Kim ngân hoa 20g, Hạ khô thảo 12g, Xương bồ 12g, Gai bồ kết 12g, Kinh giới 8g, Hà thủ ô 12g, Vảy tê tê 12g. Các vị thuốc cho vào ấm, đổ 1 lít nước, sắc còn 400ml, người lớn chia 3 lần uống trong ngày, trẻ em tùy theo tuổi, mỗi lần uống 50-100ml ngày uống 2 lần.
- Đau bụng, kém tiêu, tiêu chảy: Bạch chỉ nam 20g, Trần bì 12g, Hậu phác nam 8g. Sắc uống.
- Chữa mẩn ngứa dị ứng: Bạch chỉ nam 12g, Kim ngân hoa 12g, Hoa khế tươi 30g, Lá cối xay 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
- Chữa cảm mạo, sốt nóng: Bạch chỉ nam 12g, Bạc hà 8g, Cam thảo đất 12g, Kinh giới 8g, Sài đất 16g, Cát căn 16g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
