1. Mô tả
- Cây nhỏ, cao 1 – 1,5m. Thân nhẵn, bóng, màu lục.
- Lá mọc so le, không cuống hoặc cuống rất ngắn, hình bầu dục thuôn, dài 40 – 50 cm, rộng 20 – 25 cm, gốc thuôn hoặc không đều, đầu nhọn, mép nguyên lượn sóng, hai mặt nhẵn, màu lục.
- Cụm hoa mọc ở ngọn thân thành chùm đơn, là bắc dài 1,5 cm, mang hai hoa màu đỏ có cuống ngắn, lá đài 3 rất ngắn, cánh hoa 3, hình mác nhọn, dính liền thành ống ngắn ở gốc, nhị lép ngoài 3, nhị lép trong 2, cánh hoa và nhị lép màu đỏ tía, bầu hạ 3 ô.
- Quả nang, có nhiều gai mềm, hạt hình cầu, rất rắn, màu đen.
- Mùa hoa quả: tháng 3 – 6.
2. Phân bố, sinh thái
Chi Canna L. có khoảng vài chục loài, phần lớn có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới châu Mỹ Ở Việt Nam chi này có năm loài, trừ loai dong riêng là cây trồng lấy củ ăn, các loài khác là cây trồng làm cảnh.
Chuối hoa trồng ở Việt Nam hiện nay cũng là cây nhập nội, nhưng chưa rõ nguồn gốc. Cây trồng làm cảnh trong nhân dân và những nơi công cộng suốt từ Bắc chí Nam.
Chuối hoa là loại cây sống nhiều năm, ưa ẩm và ưa sáng. Cây có sức sống dai do phần thân rễ (củ) nằm dưới mặt đất. Mùa sinh trưởng mạnh trùng với mùa mưa ẩm.
Bộ phận dùng:
Củ, thái lát phơi khô; cũng có khi dùng tươi.
3. Tính vị, công năng
Củ chuối hoa có vị ngọt nhạt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, mát máu, tiêu sưng, cầm máu.
4. Công dụng
Củ chuối hoa được dùng chữa viêm gan cấp tính, với liều mỗi lần 40 – 120g củ sắc uống thường dùng trong khoảng một tuần lễ thì hết vàng da. Dùng riêng hoặc phối hợp với một số vị thuốc khác. Còn được dùng chữa bị thương xuất huyết, với liều 40 – 80g củ sắc uống.
- Thổ dân ở Bờ Biển Ngà dùng một bài thuốc trong có chuối hoa và một số vị khác để trị chứng bệnh vàng da.
- Theo kinh nghiệm dân gian ở Qatar, lá chuối hoa được dùng trị chứng mất kinh, bệnh lậu và dùng làm thuốc diệt côn trùng.
Bài thuốc có chuối hoa
Chữa viêm gan cấp tính: Củ chuối hoa 40g, mộc thông, rễ cỏ tranh, mỗi vị 20g. Sắc uống ngày một thang.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
