Bóng bờ Felson trên phim X-quang phổi và ứng dụng lâm sàng

1. Khái niệm

Bóng bờ Felson là nguyên lý cơ bản để xác định hai bóng mờ tiếp xúc với nhau là nằm trên cùng một bình diện hay khác bình diện.

Khi có hai hình mờ tiếp xúc nhau. Nếu:

- Bóng bờ Felson dương tính: Hai hình mờ không có ranh giới với nhau (còn gọi là xóa bờ) thì nằm trên cùng một bình diện.

- Bóng bờ Felson âm tính: Hai hình mờ có ranh giới rõ với nhau thì nằm trên hai bình diện khác nhau:.

Mô tả bóng bờ Felson. Hình chụp X-quang thẳng: (A) bóng mờ phổi phải và bóng tim bị xóa bờ (Bóng bờ Felson dương tính) như vậy tổn thương phổi nằm trên cùng bình diện với tim ở trung thất giữa. (B) bóng mờ màu đen và bóng mờ tim có bờ ranh giới rõ (Bóng bờ Felson âm tính) như vậy bóng mờ màu đen không nằm trên cùng một bình diện với tim. Điều này thể hiện trên phim chụp nghiêng, bóng mờ màu đen nằm ở phía sau tim và nó xóa bờ với bóng xương cột sống ngực (bóng bờ Felson dương tính).

2. Ứng dụng lâm sàng

- Chẩn đoán phân biệt u phổi trung tâm và u trung thất.

- Chẩn đoán phân biệt khối u ở phổi hay ở bụng

- Chẩn đoán phân biệt khối u ở phổi hay ở cổ.

 Minh họa bóng bờ Felson. Bóng mờ hình oval ở trung thất trên chếch lên đỉnh phổi phải có bờ rõ với động mạch chủ lên và quai động mạch chủ (Bóng bờ Felson âm tính) chứng tỏ bóng mờ không nằm trên cùng một bình diện với động mạch chủ lên và quai động mạch chủ ở trung thất giữa. Bóng mờ cũng có bờ rõ với cột sống ngực (bóng bờ Felson âm tính) chứng tỏ bóng mờ cũng không nằm ở trung thất sau. Vì vậy có thể kết luận bóng mờ nằm ở trung thất trước trên, nó có thể là u tuyến ức hoặc thùy phải tuyến giáp. Bệnh nhân này đã cắt thùy trái tuyến giáp do đa nhân trước đây hơn 10 năm vì tuyến giáp nằm thấp trong lồng ngực. Thực tế khối mờ được xác định là thùy phải tuyến giáp phì đại bù trừ.