Nhiều người có quan niệm đơn giản rằng, gãy xương thì chỉ cần bó bột là xong mà không biết rằng gãy xương bó bột có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm mà nhiều người còn chưa biết.
Nắn chỉnh xương bằng cách bó bột là phương pháp điều trị gãy xương bảo tồn trong trường hợp gãy đơn giản, không hoặc ít di lệch. Tuy nhiên khi bó xác định bó bột phải xem có biến chứng gãy xương kèm theo hay không. Bó bột dẫn đến hoại tử chi có thể gặp trong một số trường hợp gãy xương gây ra biến chứng chèn ép khoang và biến chứng tổn thương mạch máu. Chẳng hạn gãy mâm chày có thể dẫn đến hội chứng chèn ép khoang sớm, tổn thương mạch máu, động mạch khoeo.
Nắn chỉnh xương bằng cách bó bột là phương pháp điều trị gãy xương bảo tồn trong trường hợp gãy đơn giản, không hoặc ít di lệch
Trong gãy xương, biến chứng sớm có thể đe dọa đến tính mạng bệnh nhân nếu không điều trị kịp thời, cũng như di chứng muộn gây tàn phế nếu điều trị không đúng phương pháp ngay từ đầu. Một số sớm biến chứng thường gặp của gãy xương:
Sốc do mất máu và đau đớn
Trường hợp này có thể dẫn đến tử vong nếu sơ cứu không đúng, bất động xương không vững chắc, thường xảy ra ở các xương dài, lớn như xương đùi, xương chậu, cẳng chân. Sơ cứu không đúng khiến bệnh nhân có thể mất đến cả lít máu, dẫn đến suy sụp tuần hoàn nếu không được truyền máu và cố định xương kịp thời.
Tắc mạch máu do mỡ
Khi bị gãy xương, đặc biệt là xương dài và gãy nhiều xương, lượng mỡ từ tủy xương chảy ra gây tăng áp lực và ngấm trở lại vào máu khiến bệnh nhân kích thích, vật vã, lơ mơ, khó thở và dần dần đi vào hôn mê. Toàn thân xuất huyết dưới da, kết mạc mắt… kéo dài dẫn đến rối loạn đông máu. Biến chứng này có thể gây tử vong cao nếu không phát hiện kịp thời.
Các trường hợp gãy xương
Chèn ép khoang
Gãy xương gây tổn thương mạch máu, cơ và thần kinh. Lượng máu chảy ra gây tăng áp lực và chèn ép khoang. Nếu không điều trị kịp thời có thể gây hoại tử chi bên dưới. Một số trường hợp chi sưng to được cho là gãy xương thông thường và bó thuốc nam hoặc bó bột, dẫn đến thâm tím chi, phải cắt cụt thì mới cứu được tính mạng bệnh nhân.
Viêm xương, gãy xương hở
Đầu nhọn của xương gãy có thể đâm thủng da, biến gãy kín thành gãy hở. Vết thương dập nát, dính nhiều di vật như đất, cát,.. xung quanh ổ gãy xương. Bệnh nhân cần đến cơ sở y tế sớm để cắt lọc mô bầm dập và loại trừ dị vật nếu có, sau đó diều trị kháng sinh chống nhiễm trùng.
Tổn thương mạch máu, thần kinh
Gãy xương đầu có thể dẫn đến tình trạng bầm dập hoặc đứt dây thần kinh, mạch máu. Nếu không điều trị sớm, bệnh có thể dẫn đến liệt, mất chức năng hoặc phải cắt cụt chi.
Khi bó bột, bệnh nhân tránh di chuyển nhiều để xương được cố định
Một số biến chứng muộn của điều trị gãy xương
Biến chứng xảy ra khi điều trị không đúng phương pháp, cố định lỏng lẻo, bó thuốc nam mà không được nắn chỉnh hoặc bệnh nhân tự ý tháo bột sớm. Bệnh nhân k đau đớn nhiều nhưng chi không cử động được, đi lại không bình thường hoặc xương lành trong trạng thái lệch trục, bị cong gây mất thẩm mỹ.
Lưu ý sau khi bó bột
Sau khi bó bột, bệnh nhân không nên di chuyển nhiều. Nếu cảm thấy bột quá chặt hoặc quá lỏng, xuất hiện tình trạng bất thường cần tham khảo bác sĩ.
Bệnh nhân có triệu chứng đau tức, tê rần các đầu ngón, đau dữ dội tăng dần lên, có dấu hiệu sốt, cảm giác như kiến bò ở các đầu chi thì phải ngay lập tức vào bệnh viện, không nên chờ lâu. Đó là những dấu hiệu có sự chèn ép do bó bột, có thể dẫn đến hoại tử nếu không xử trí kịp thời. Không nên nghĩ rằng sự đau tức này là do gãy xương mà nó xuất phát từ sự chèn ép trong bột, nên vào bệnh viện để bác sĩ xử lý.
Một số trường hợp như gãy mâm chày, xương đầu gối, bệnh nhân sẽ được lưu lại theo dõi ở bệnh viện ít nhất trong 24 đến 72 giờ.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
