Phẫu tích bệnh phẩm bàng quang

NGUYÊN TẮC

Không để sót tổn thương, các mảnh cắt phải đại diện cho tổn thương, phải lấy được rìa diện cắt, hạch (nếu có). Bệnh phẩm sau khi pha cần được cố định ngay trong formol đệm trung tính 10%.

CHUẨN BỊ

Người thực hiện

Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01

Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 02

Phương tiện, hóa chất

Bàn pha bệnh phẩm: phải đủ rộng, chiều cao thích hợp cho tư thế đứng pha bệnh phẩm.

Dao sắc, kẹp, thớt nhựa sạch, phẳng.

Các lọ đựng dung dịch cố định bệnh phẩm (formol đệm trung tính 10%), thể tích dung dịch cố định lớn hơn 20-30 lần thể tích bệnh phẩm cần cố định.

Khuôn nhựa đựng bệnh phẩm.

Bút chì mềm, nhãn giấy ghi tên, tuổi người bệnh, mã số xét nghiệm, mô xét nghiệm…

Găng tay, khẩu trang, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.

Vòi nước chảy, các dụng cụ và thuốc tẩy trùng để làm sạch dụng cụ.

Bình có chứa dung dịch cố định để lưu bệnh phẩm.

Dụng cụ có nắp kín để đựng các bệnh phẩm đã pha còn dư để đem huỷ.

Máy chụp ảnh.

Bệnh phẩm

Bệnh phẩm được cố định ngay (không quá 30 phút kể từ khi bệnh phẩm được lấy ra khỏi cơ thể) trong formol trung đệm tính 10%, do các khoa, phòng lâm sàng gửi tới.

Phiếu xét nghiệm

Có đầy đủ thông tin về người bệnh (họ tên, tuổi, giới, địa chỉ, điện thoại), khoa phòng yêu cầu xét nghiệm.

Có ghi đầy đủ chẩn đoán lâm sàng, bao gồm các triệu chứng lâm sàng, các kết quả cận lâm sàng khác, phương pháp lấy bệnh phẩm, vị trí, số lượng bệnh phẩm.

Có ghi rõ yêu cầu xét nghiệm, tên bác sĩ yêu cầu xét nghiệm.

Ghi ngày giờ lấy bệnh phẩm, ngày giờ chuyển đến khoa giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học, có hay không có cố định bệnh phẩm sơ bộ, loại dung dịch cố định.

Có phần mô tả đại thể, số lượng bệnh phẩm lấy xét nghiệm, vùng lấy bệnh phẩm, loại mô xét nghiệm…

CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

Hầu hết trường hợp là cắt bỏ toàn bộ bàng quang.

Ở nam giới, có thể kèm với cắt bỏ tuyến tiền liệt và túi tinh cùng một phần niệu đạo.

Quy trình chuẩn bị

Đánh dấu bằng mực ở mặt ngoài (bao gồm cả tuyến tiền liệt, nếu có).

Có 2 cách cắt bệnh phẩm tuỳ theo loại tổn thương và tình trạng của bệnh phẩm khi tiếp nhận.

Dùng kéo cắt thành trước theo hình Y, dùng kim ghim bệnh phẩm trên bảng làm bằng chất liệu nhẹ và cố định trong formol đệm trung tính 10% qua đêm.

Cắt bằng kéo qua vách bên bàng quang chia 2 nửa trước và sau qua niệu đạo. Có thể bơm vào bàng quang dung dịch màu “bông thấm formol” (formalin soaked cotton) bằng bơm trực tiếp qua thành bàng quang hay dùng thông Foley qua niệu đạo để dễ xác định đường cắt qua niệu đạo.

Chụp hình và xác định vị trí cắt để làm mô học.

Mô tả đại thể

Kích thước bàng quang, chiều dài các niệu quản và những cơ quan khác (nếu có) như túi tinh, tuyến tiền liệt...

Tính chất u: kích thước (bao gồm chiều dày), vị trí, xâm nhiễm xung quanh, hình dạng (có nhú, sùi, loét không), tổn thương nhiều ổ không.

Hình thái của niêm mạc không u; chiều dày vách bàng quang ngoài u.

Cắt lọc bệnh phẩm làm xét nghiệm mô bệnh học (hình 21)

U: ít nhất là cắt 3 mẫu, lấy theo hết chiều dày thành bàng quang.

Cổ bàng quang: 1 mẫu.

Tam giác bàng quang: 2 mẫu.

Vách trước bàng quang: 2 mẫu.

Vách sau bàng quang: 2 mẫu.

Đáy: 2 mẫu.

Bất kỳ vùng nào của niêm mạc bàng quang bất thường mà chưa được lấy mẫu trước đó.

Các lỗ niệu quản, bao gồm cả phần thành bàng quang.

Diện cắt niệu quản.

Ở nam giới: tuyến tiền liệt (2 mẫu cho mỗi l/4) và các túi tinh (1 mẫu cho mỗi bên). Nếu xác định ung thư biểu mô tuyến tiền liệt, được cắt như phần hướng dẫn cắt tuyến tiền liệt trong phần phẫu thuật tuyến tiền liệt.

Những cơ quan khác.

Những hạch cạnh túi tinh (nếu có).

KẾT QUẢ

Bệnh phẩm chứa toàn bộ tổn thương, bờ diện cắt, cố định đúng quy định.

NHỮNG SAI SÓT VÀ HƯỚNG XỬ TRÍ

Cần luôn nhớ nếu bệnh phẩm không được cố định ngay sau khi lấy ra khỏi cơ thể hoặc cố định không đúng cách sẽ bị hoại tử là không thể sửa chữa được.

Bệnh phẩm mềm: tránh dùng kẹp có mấu kẹp chặt làm nát bệnh phẩm.

Bệnh phẩm của lần pha trước dính lại trên dụng cụ và dính vào bệnh phẩm sau:

Thớt pha bệnh phẩm, dụng cụ pha phải rửa sạch trước khi pha từng bệnh phẩm.