Sự thật về bại liệt:
- Bệnh bại liệt do virus Polio gây ra.
- Phần lớn các ca bệnh bại liệt không có triệu chứng.
- Bệnh bại liệt đã được xóa bỏ ở các quốc gia trên thế giới trừ Nigeria, Pakistan và Afghanistan.
- Phụ nữ mang thai dễ nhiễm bại liệt hơn.
- Khoảng một nửa số người bị bại liệt sẽ phát triển thành hội chứng sau bại liệt.
1. Tổng quan:
Bệnh bại liệt là bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, nó có thể gây liệt và tử vong trong những ca bệnh nặng. Bệnh có thể lây lan rất nhanh giữa người và người.
Hàng trăm thậm chí hàng nghìn năm qua, con người đã quan sát thấy những hậu quả của bệnh bại liệt. Trong những đợt dịch bùng phát, cả Mỹ và châu Âu đã phải phân bổ nguồn lực để chống lại bệnh bại liệt. Bại liệt đã gây ra cái chết cho hàng nghìn người trên thế giới, chỉ trong năm 1916 tại Mỹ đã có hơn 6000 người chết vì bại liệt. Tuy nhiên, chỉ tới năm 1953, khi Jonas Salk phát triển ra vắc xin Bại liệt mới ngăn chặn được sự lây lan của bệnh này.
Bại liệt đã được xoá bỏ tại Mỹ từ năm 1979 và Tây Bán cầu từ năm 1991. Mục tiêu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là xóa sổ hoàn toàn bệnh bại liệt và nếu điều này xảy ra, đây sẽ là bệnh thứ ba được xoá sổ sau đậu mùa và dịch tả trâu bò (Rinderpest).
Nigeria, Pakistan và Afghanistan là ba quốc gia duy nhất chưa ngăn chặn thành công bại liệt. Tuy nhiên, phạm vi và sự lây lan ở các khu vực này đã giảm dần theo thời gian.
2. Nguyên nhân:
Virus bại liệt thường lây lan theo đường phân miệng. Ở những nơi có điều kiện vệ sinh kém, virus từ phân người bệnh lây lan vào nguồn nước, thực phẩm.
Bệnh có thể lây lan khi tiếp xúc trực tiếp với người bị nhiễm vi rút cũng có thể gây ra bệnh bại liệt.
Những người mang virus bại liệt có thể lây lan qua phân của họ trong nhiều tuần, ngay cả khi không có triệu chứng. Một khi virus đã xâm nhập vào cơ thể, nó sẽ lây nhiễm sang các tế bào của hầu họng và ruột. Virus ở trong đường ruột, trước khi lây lan sang các khu vực khác, cuối cùng di chuyển vào máu, nơi nó có thể lây lan ra toàn bộ cơ thể.
3. Yếu tố nguy cơ:
Những người trong nhóm nguy cơ như: trẻ em, phụ nữ mang thai, người suy giảm miễn dịch do vấn đề sức khoẻ khác, những người chưa được chủng ngừa vaccine chống bại liệt. Ngoài ra:
- Đi du lịch đến những nơi bệnh bại liệt lưu hành hoặc lan rộng, đặc biệt là Pakistan và Afghanistan
- Sống chung với người bị bệnh bại liệt
- Có một hệ thống miễn dịch kém
- Phụ nữ mang thai dễ bị bại liệt hơn, nhưng dường như không ảnh hưởng đến thai nhi
- Làm việc trong phòng thí nghiệm nơi lưu giữ virus bại liệt sống
4. Triệu chứng:
Những thể nặng của bệnh có thể gây liệt và tử vong. Tuy nhiên, hầu hết người nhiễm virus bại liệt thường không có triệu chứng hay dấu hiệu nhiễm bệnh. Sự biểu hiện triệu chứng còn tuỳ thuộc vào loại bại liệt.
Triệu chứng có thể chia thành thể nhẹ (còn gọi là thể không liệt) và thể nặng (còn gọi là thể liệt chiếm khoảng 1%).
Những người thể không liệt sẽ hồi phục hoàn toàn, nhưng những người thể liệt thường sẽ liệt vĩnh viễn.
Bại liệt thể không liệt: các triệu chứng như cúm xuất hiện kéo dài từ vài ngày đến vài tuần:
- Sốt
- Đau họng
- Đau đầu
- Nôn mửa
- Mệt mỏi
- Đau lưng và cổ
- Cứng tay và chân
- Đau cơ và co thắt
- Viêm màng não, nhiễm trùng các màng não
Bại liệt thể liệt: chỉ ảnh hưởng đến một tỷ lệ nhỏ những người nhiễm virus bại liệt.
Trong những trường hợp này, virus xâm nhập vào các tế bào thần kinh vận động, nơi nó tái tạo và phá hủy các tế bào trong tủy sống, thân não hoặc vỏ não vận động. Đây là khu vực quan trọng trong việc kiểm soát các chuyển động.
Các triệu chứng của bệnh bại liệt thể liệt thường bắt đầu tương tự như bệnh bại liệt thể không liệt, nhưng sau đó tiến triển thành các triệu chứng nghiêm trọng hơn như:
- Mất phản xạ cơ
- Đau và co thắt cơ nghiêm trọng
- Chân tay lỏng lẻo hoặc mềm nhũn thường nặng hơn ở một bên của cơ thể
Bại liệt thể liệt cũng có thể được phân loại:
- Bệnh bại liệt cột sống: Virus tấn công các tế bào thần kinh vận động trong cột sống gây tê liệt tay và chân và các vấn đề về hô hấp.
- Bệnh bại liệt hành tuỷ: Virus ảnh hưởng đến các tế bào thần kinh chịu trách nhiệm về thị giác, vị giác, nuốt và thở.
Bệnh bại liệt cột sống – hành tuỷ: Vi rút gây ra các triệu chứng của cả bệnh bại liệt hành tuỷ và bệnh bại liệt cột sống
Xem tiếp: Biến chứng, chẩn đoán và phòng ngừa bại liệt
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
