Mỡ máu cao là gì?
Mỡ máu cao có nghĩa là có quá nhiều cholesterol ở trong máu. Cholesterol là phân tử chất béo sáp do gan tạo ra, là thành phần thiết yếu trong các màng tế bào khỏe mạnh, chức năng của não, sự sản xuất hormone và dự trữ vitamin.
Có hai loại protein - hay lipoprotein, làm nhiệm vụ chuyên chở cholesterol đến các tế bào: lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL), hay cholesterol xấu, và lipoprotein tỷ trọng cao (HDL), hay cholesterol tốt. LDL có các ảnh hưởng xấu lên sức khỏe. Tuy nhiên HDL lại đối kháng lại các ảnh hưởng của LDL.
HDL tốt cho sức khỏe do nó chuyên chở các cholesterol thừa quay trở lại gan để bài tiết. Gan sau đó loại bỏ cholesterol thông qua dịch mật. LDL còn sót lại trong máu gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, bởi vì chúng cho phép lượng cholesterol thừa tích tụ lại trong máu.
Triglyceride là một dạng mỡ khác ở trong máu. Chúng không phải là 1 loại cholesterol nhưng có liên quan mật thiết với bệnh tim. Do đó các bác sĩ cũng đo lượng triglyceride trong ở những người có tăng mỡ máu.
Bệnh nhân có thể mắc mỡ máu cao nếu như họ có một hoặc một vài dấu hiệu sau:
- Nồng độ LDL cao;
- Nồng độ HDL cao;
- Gia tăng lượng triglyceride.
Bảng dưới đây ghi nhận nồng độ cholesterol lý tưởng:
|
Tổng lượng cholesterol |
< 200 mg/dl |
|
HDL cholesterol |
Nam: > 40 mg/dl Nữ: > 50 mg/dl |
|
LDL cholesterol |
Người khỏe mạnh: < 100 mg/dl Những người có bệnh tim hay béo phì hoặc kiểm soát kém các nguy cơ: < 70 mg/dl |
|
Triglyceride |
< 150 mg/dl |
Triệu chứng
Thông thường, những người có mỡ máu cao ít khi biểu hiện triệu chứng. Tuy nhiên, những người có mỡ máu cao theo tính gia đình hay di truyền, có thể có những cục u nhỏ màu vàng xung quanh vùng mắt hay các khớp.
Bác sĩ thường hay phát hiện ra mỡ máu cao khi thực hiện xét nghiệm máu thường quy hoặc sau một sự kiện tim mạch nào đó như đau tim hay đột quỵ.
Tích tụ chất béo lâu ngày có thể dẫn đến xơ vữa động mạch. Tình trạng này là do các mảng xơ vữa hình thành ở trên thành động mạch và các mạch máu, làm hẹp lòng mạch. Việc này có thể dẫn đến sự bất ổn định của dòng máu chảy qua các mạch máu và có thể làm gia tăng nguy cơ bị bệnh tim và đột quỵ.
Phòng ngừa
Lối sống và chế độ ăn uống là những cách quan trọng phòng chống và điều trị mỡ máu cao.
Các lựa chọn bao gồm chế độ ăn tốt cho tim mạch, tập thể dục thường xuyên, không hút thuốc, và duy trì cân nặng khỏe mạnh.
Chế độ ăn
Chế độ ăn tốt cho tim mạch bao gồm giảm tối đa hàm lượng chất béo bão hòa, chất béo chuyển hoá và cholesterol nạp vào cơ thể, và ăn nhiều trái cây, rau củ, nhiều chất xơ, uống nhiều nước và ăn các ngũ cốc nguyên hạt.
Nên hạn chế hay bỏ hoàn toàn các thức ăn nhanh, thực phẩm nhiều carbohydrate, và các thức ăn đóng hộp hay thức ăn không đem lại giá trị dinh dưỡng tốt.
Cá, hạt, và các loại đậu chứa nhiều “chất béo tốt” nên có thể mang lại lợi ít cho những người cần làm giảm lượng cholesterol LDL trong máu. Khi dùng dầu ăn, nên sử dụng dầu olive, hoặc các loại dầu chứa nhiều chất béo không bão hòa đơn.
Cân nặng
Những người thừa cân hay béo phì có nguy cơ cao mắc phải mỡ máu cao và bệnh tim. Giảm cân có thể giúp làm giảm LDL, cholesterol toàn phần, và lượng triclygeride. Giảm cân cũng giúp làm tăng HDL, và từ đó có thể giúp loại bỏ LDL ra khỏi máu.
Hoạt động thể chất
Lối sống ít vận động thể chất là một yếu tố nguy cơ của bệnh tim. Tập thể dục và vận động thường xuyên giúp làm giảm LDL, tăng HDL và giảm cân.
Hiệp hội Tim Mỹ khuyến cáo mỗi người nên có khoảng 150 phút vận động thể chất vừa-nặng mỗi tuần.
Không hút thuốc lá
Hút thuốc lá gây ra nhiều vấn đề liên quan đến bệnh tim, làm gia tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, tăng LDL, tăng nguy cơ viêm và sự hình thành huyết khối.
Bỏ thuốc lá sẽ giúp làm tăng HDL. Đây có thể là một trong các nguyên nhân làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim sau khi bỏ thuốc lá.
Người mắc mỡ máu cao có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim sau này bằng cách tuân thủ nghiêm ngặt theo chế độ ăn và điều trị do bác sĩ khuyến cáo.
Xem thêm: Khuyến cáo điều chỉnh lối sống đối với rối loạn mỡ máu
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
