✴️ Cảnh giác với 6 triệu chứng sỏi tiết niệu để kịp thời thăm khám

Cơ chế hình thành sỏi tiết niệu như thế nào?

Thông thường, nước tiểu loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể bao gồm các tinh thể nhỏ như canxi, axit uric và oxalat có thể dễ dàng pha loãng và đi qua hệ thống tiết niệu. Tuy nhiên, khi cơ thể sản xuất nhiều khoáng chất này hơn mức nước tiểu có thể quản lý thì các khoáng chất có thể hình thành sỏi tiết niệu bằng cách kết dính với nhau thành các nhóm lớn hơn. Điều này dẫn đến sự xuất hiện của một trong bốn loại sỏi khác nhau: canxi, struvite, axit uric và cystine.

Bất kỳ ai cũng có thể bị sỏi tiết niệu, nhưng một số người có nguy cơ mắc sỏi tiết niệu cao hơn những người khác:

• Người có tiền sử bị sỏi tiết niệu

• Người trong gia đình bị sỏi tiết niệu

• Không uống đủ lượng nước mỗi ngày

• Ăn nhiều protein, natri (muối) hoặc đường

• Thừa cân

• Đã từng phẫu thuật ruột

• Bị bệnh thận đa nang

• Có vấn đề về sức khỏe khiến nước tiểu chứa nhiều cystine, oxalate, axit uric hoặc canxi

• Có vấn đề sức khỏe gây sưng tấy hoặc tổn thương hệ tiêu hóa hoặc khớp

• Dùng một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu (thuốc nước) hoặc thuốc kháng axit dựa trên canxi

6 triệu chứng sỏi tiết niệu dễ nhận biết nhất

Sỏi tiết niệu có kích thước nhỏ sẽ tự đào thải qua nước tiểu và không gây bất kỳ triệu chứng nào. Tuy nhiên, nếu kích thước sỏi tiết niệu lớn hơn có thể bị mắc kẹt trong đường tiết niệu và cản trở nước tiểu đi qua và khiến cho người bệnh gặp phải các triệu chứng sỏi tiết niệu như:

Đau

Đau quặn thận là một thuật ngữ y tế để chỉ cơn đau do sỏi thận, có thể cảm thấy ở bụng, lưng hoặc hai bên. Cơn đau này là một nguyên nhân phổ biến khiến người bệnh phải đến bệnh viện cấp cứu.

Đau quặn sườn là triệu chứng sỏi tiết niệu điển hình

Đi tiểu rát

Khi sỏi chạm đến khu vực giữa niệu quản và bàng quang, người bệnh có thể cảm thấy đau hoặc rát khi đi tiểu. Điều này có thể bị nhầm lẫn với nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI).

Tiểu gấp

Cảm giác muốn đi tiểu tiện liên tục có thể cho thấy sỏi đã di chuyển xuống vùng dưới của đường tiết niệu. Điều này cũng có thể bị nhầm lẫn với nhiễm trùng tiểu.

Tiểu rắt

Nếu sỏi tiết niệu có kích thước lớn sẽ gây tắc nghẽn khiến nước tiểu khó đi qua, dẫn đến dòng chảy của nước tiểu chậm lại, tiểu rắt, tiểu lắt nhắ hoặc ngừng hoàn toàn. Nếu nước tiểu ngừng lại, người bệnh cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.

Người bị sỏi tiết niệu thường bị tiểu rắt

Tiểu ra máu

Tiểu ra máu là thuật ngữ y tế chỉ tình trạng thấy máu trong nước tiểu, nước tiểu có màu hồng, đỏ hoặc nâu. Máu có thể quá nhỏ để phát hiện bằng mắt thường, nhưng khi kiểm tra nước tiểu sẽ phát hiện ra.

Màu hoặc mùi của nước tiểu bất thường

Nước tiểu khỏe mạnh thường trong và có mùi nhẹ, nhưng nếu thấy nước tiểu đục hoặc có mùi, có thể bạn đang bị sỏi tiết niệu.

Với những trường hợp sỏi tiết niệu nặng, người bệnh còn cảm thấy ớn lạnh, sốt, buồn nôn và nôn mửa, đây cũng có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng.

Chẩn đoán sỏi tiết niệu

Để biết kích thước và loại sỏi tiết niệu, bác sĩ có thể làm các xét nghiệm, bao gồm:

• Xét nghiệm máu để biết có quá nhiều canxi hoặc axit uric trong máu của người bệnh hay không.

• Xét nghiệm nước tiểu để biết loại chất thải có trong nước tiểu. Đối với xét nghiệm này, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh lấy nước tiểu trong hai ngày.

• Các xét nghiệm hình ảnh như siêu âm , chụp CT hoặc X-quang, để tìm sỏi thận trong đường tiết niệu.

Nếu thường xuyên bị sỏi tiết niệu, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh đi tiểu qua lưới lọc để hứng những viên sỏi thải ra ngoài. Sau đó, bác sĩ sẽ tìm hiểu cấu tạo của chúng để quyết định điều gì gây ra sỏi tiết niệu và cách ngăn ngừa chúng.

Ngăn ngừa hình thành sỏi tiết niệu

Sau khi bác sĩ tìm ra lý do tại sao sỏi tiết niệu hình thành trong cơ thể người bệnh, bác sĩ sẽ cho lời khuyên về cách ngăn ngừa chúng. Điều này có thể bao gồm thay đổi chế độ ăn uống và dùng một số loại thuốc.

Thay đổi chế độ ăn uống

• Uống đủ nước mỗi ngày

Cần uống ít nhất 3 lít chất lỏng mỗi ngày để cơ thể sản xuất nước tiểu. Uống đủ nước là cách giảm nguy cơ hình thành sỏi mới. Hãy nhớ uống nhiều nước hơn khi đổ mồ hôi do tập thể dục hoặc trong thời tiết nóng bức.

Bổ sung nước cho cơ thể bằng nước lọc, nước rau củ – hoa quả… Nhưng tốt nhất nên uống chủ yếu là đồ uống không có calo hoặc ít calo, hạn chế đồ uống có đường hoặc đồ uống có cồn.

Bổ sung đủ nước mỗi ngày để ngăn ngừa hình thành sỏi tiết niệu

• Giảm lượng muối trong chế độ ăn uống

Mẹo này dành cho những người có lượng natri cao và canxi hoặc cystine trong nước tiểu cao. Natri có thể khiến cả canxi và cystine trong nước tiểu quá cao. Do đó cần tránh thực phẩm có nhiều muối. Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh (CDC) và các nhóm y tế khác khuyên không nên ăn quá 2.300 mg muối mỗi ngày. Các loại thực phẩm sau đây chứa nhiều muối và nên ăn vừa phải:

– Phô mai (tất cả các loại)

– Hầu hết các loại thực phẩm và thịt đông lạnh, bao gồm thịt ướp muối, thịt nguội (thịt nguội), xúc xích, bratwurst và xúc xích

– Súp và rau đóng hộp

– Bánh mì, bánh mì tròn, bánh mì cuộn và bánh nướng

– Đồ ăn nhẹ mặn, như khoai tây chiên và bánh quy giòn

– Nước xốt salad đóng chai và một số loại ngũ cốc ăn sáng

– Dưa chua và ô liu

– Thịt hầm, thực phẩm “hỗn hợp” khác, pizza và lasagna

– Nước sốt đóng hộp và đóng chai

– Một số gia vị, muối ăn và một số hỗn hợp gia vị

• Ăn đủ lượng canxi khuyến nghị

Nếu bổ sung canxi, hãy đảm bảo liều lượng phù hợp. Các nguồn canxi tốt để lựa chọn thường là những nguồn ít muối. Ăn thực phẩm hoặc đồ uống giàu canxi trong bữa ăn hàng ngày là một thói quen tốt. Có nhiều loại thực phẩm và đồ uống có canxi.

• Ăn nhiều trái cây và rau quả

Ăn nhiều trái cây và rau quả hàng ngày được khuyến khích cho tất cả những người bị sỏi tiết niệu. Trái cây và rau quả cung cấp kali, chất xơ, magiê, chất chống oxy hóa, phytate và citrate, tất cả đều có thể giúp ngăn ngừa hình thành sỏi.

Ăn nhiều rau củ quả tăng cường thêm nhiều chất tốt cho cơ thể phòng ngừa sỏi tiết niệu

• Ăn thực phẩm có hàm lượng oxalat thấp

Khuyến cáo này dành cho những bệnh nhân có oxalat trong nước tiểu cao. Thường xuyên ăn thực phẩm giàu canxi trong bữa ăn có thể kiểm soát mức oxalat trong nước tiểu. Oxalat trong nước tiểu được kiểm soát vì ăn canxi làm giảm mức oxalat trong cơ thể.

Nếu việc làm đó không kiểm soát được lượng oxalat trong nước tiểu, người bệnh cần ăn ít một số loại thực phẩm có hàm lượng oxalat cao như rau bina, đại hoàng và hạnh nhân. Thông thường không cần thiết phải ngừng hoàn toàn ăn thực phẩm có chứa oxalat.

• Ăn ít thịt

Nếu sỏi cystine hoặc canxi oxalat và axit uric trong nước tiểu cao, nên ăn ít protein động vật.

Protein động vật có trong thịt, cá, hải sản, thịt gia cầm, thịt lợn, thịt. Chỉ nên ăn những loại thực phẩm này một hoặc hai lần thay vì hai hoặc ba lần một ngày, chia nhỏ số lượng mỗi lần ăn. Số lượng giới hạn tùy thuộc vào lượng bạn ăn hiện tại và chế độ ăn uống của bạn đang ảnh hưởng đến mức axit uric của bạn như thế nào.

Thuốc men

Thay đổi chế độ ăn uống và tăng chất lỏng có thể không đủ để ngăn hình thành sỏi. Bác sĩ chuyên khoa có thể kê đơn thêm các loại thuốc để giúp giải quyết vấn đề này. Loại sỏi và những bất thường trong nước tiểu sẽ giúp bác sĩ quyết định xem bạn có cần dùng thuốc hay không và loại thuốc nào là tốt nhất.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp