✴️ Biểu hiện của bệnh hen phế quản

1. Tổng quan

Hen phế quản (hay hen suyễn) là bệnh lý viêm mạn tính đường hô hấp, đặc trưng bởi tình trạng tăng đáp ứng đường thở và co thắt phế quản tái diễn, gây ra các cơn khó thở, thở rít và ho kéo dài. Bệnh thường khởi phát hoặc nặng lên khi có các yếu tố kích thích như:

• Thay đổi thời tiết, không khí lạnh.

• Dị nguyên hô hấp: phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc, lông động vật.

• Chất kích ứng: khói thuốc, khói bếp, hóa chất, ozone.

• Nhiễm trùng hô hấp, đặc biệt do virus.

• Một số thực phẩm, thuốc, hoặc gắng sức thể lực.

Nếu không kiểm soát tốt, hen phế quản có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp cấp, thiếu oxy não, tràn khí phế nang và nguy cơ tử vong, đặc biệt trong các đợt hen cấp nặng hoặc hen ác tính.

Hen phế quản là bệnh thường gặp do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra như thay đổi thời tiết, dị ứng phấn hoa, lông vật nuôi…

2. Biểu hiện lâm sàng theo giai đoạn

2.1. Giai đoạn khởi phát

• Cơn hen xuất hiện đột ngột, thường vào ban đêm (đặc biệt nửa đêm về sáng).

• Triệu chứng có thể khởi phát sau khi tiếp xúc với dị nguyên, không khí lạnh, gắng sức, hoặc sau nhiễm virus.

• Các dấu hiệu: ho khan, cảm giác khó thở nhẹ, tức ngực, thở khò khè thoáng qua.

2.2. Giai đoạn tiến triển

• Khó thở tăng dần, có thể kèm thở rít.

• Lồng ngực giãn rộng, cơ hô hấp phụ (cơ cổ, cơ liên sườn) hoạt động mạnh.

• Tím tái đầu chi hoặc môi nếu thiếu oxy nặng.

• Nghe phổi: nhiều ran rít, ran ngáy, giảm thông khí hai phế trường.

• Cơn hen có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ, tùy mức độ.

2.3. Giai đoạn lui bệnh

• Sau cơn hen, người bệnh thường ho khạc đờm khó khăn.

• Đờm đặc, quánh, có thể chứa các nút nhầy nhỏ như hạt trai.

• Phổi nghe ran ẩm, ran nổ, bệnh nhân mệt mỏi nhưng dần hồi phục.

Trong mọi giai đoạn, nếu có dấu hiệu khó thở tăng nhanh, tím tái, mệt lả, cần cấp cứu ngay để tránh biến chứng suy hô hấp.

Tùy vào từng giai đoạn bệnh mà có biểu hiện nặng – nhẹ khác nhau như ho, khó thở

3. Nguyên tắc điều trị hen phế quản

3.1. Mục tiêu điều trị

• Kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa cơn hen cấp.

• Duy trì chức năng hô hấp bình thường.

• Hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc cắt cơn khẩn cấp.

• Ngăn ngừa tiến triển và biến chứng lâu dài.

3.2. Điều trị nội khoa

Thuốc điều trị duy trì (dài hạn):

• Corticoid dạng hít: nền tảng kiểm soát viêm (Fluticasone, Budesonide).

• Chủ vận beta-2 tác dụng kéo dài (LABA): chỉ phối hợp với corticoid hít (Seretide, Symbicort).

• Kháng leucotriene (Montelukast): hỗ trợ trong trường hợp dị ứng hoặc hen nhẹ.

• Thuốc giãn phế quản khác: tùy mức độ kiểm soát.

Thuốc cắt cơn (ngắn hạn):

• Chủ vận beta-2 tác dụng nhanh (SABA): như Salbutamol, dùng khi lên cơn hen.

• Trong cơn hen nặng: phối hợp corticoid uống/tiêm, thở oxy, truyền dịch, khí dung.

3.3. Điều chỉnh lối sống và dự phòng

• Tránh các yếu tố khởi phát: dị nguyên, khói thuốc, ô nhiễm, gắng sức quá mức.

• Đeo khẩu trang, giữ ấm cơ thể khi thay đổi thời tiết.

• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, luyện tập thể lực vừa phải để nâng cao sức đề kháng.

• Theo dõi và tái khám định kỳ để đánh giá mức độ kiểm soát và điều chỉnh thuốc.

4. Kết luận

Hen phế quản là bệnh mạn tính có thể kiểm soát tốt nếu được phát hiện sớm, tuân thủ điều trị và theo dõi định kỳ. Người bệnh cần phối hợp chặt chẽ với bác sĩ chuyên khoa Hô hấp để duy trì chất lượng sống, ngăn ngừa biến chứng nặng và hạn chế cơn hen tái phát khi thời tiết thay đổi.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp