Nội soi dạ dày là phương pháp an toàn và được sử dụng rộng rãi trong chẩn đoán, điều trị các bệnh lý dạ dày.
Thế nào là nội soi dạ dày?
Nội soi dạ dày là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, trong đó bác sĩ sẽ kiểm tra trực tiếp phần trên ống tiêu hóa (bao gồm thực quản, dạ dày, tá tràng và hành tá tràng) của người bệnh thông qua một camera nhỏ được gắn ở đầu ống nội soi. Camera thu hình trực tiếp và gửi các hình ảnh này lên màn hình, giúp bác sĩ dễ dàng quan sát và phát hiện các bất thường của hệ thống tiêu hóa khi đang nội soi.
Khi nào cần nội soi dạ dày?
Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng (hay gọi chung là nội soi dạ dày) được sử dụng để:
– Xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng về tiêu hóa như buồn nôn/ nôn, đầy hơi, khó nuốt, đau bụng dai dẳng… Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể tiến hành làm xét nghiệm Clo-test để chẩn đoán nhiễm H. Pylori (HP) trong quá trình nội soi
– Chẩn đoán loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản (GORD)
– Điều trị các tình trạng: xuất huyết đường tiêu hóa, tắc nghẽn thực quản, lấy dị vật, cắt polyp…. thông qua những dụng cụ chuyên biệt luồn qua ống nội soi
– Sinh thiết tìm ung thư: Bằng cách lấy một mảnh mô nhỏ khi nội soi, bác sỹ sẽ quan sát dưới kính hiển vi để hiển thị các tế bào ung thư (nếu có), mà không gây đau đớn hay khó chịu cho người bệnh.
Bác sĩ chỉ định nội soi dạ dày
Các phương pháp nội soi dạ dày
Hiện nay y học sử dụng 4 phương pháp nội soi dạ dày chính. Tùy thuộc vào từng ưu, nhược điểm của mỗi phương pháp cũng như trường hợp bệnh cụ thể mà bác sĩ sẽ tư vấn và chỉ định cho người bệnh.
Nội soi dạ dày qua đường miệng
Với ưu điểm dễ thực hiện, chi phí thấp, phù hợp với nhiều đối tượng, nôi soi dạ dày qua đường miệng đang là phương pháp được sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Trong trường hợp bệnh nhân hợp tác tốt, nội soi dạ dày qua đường miệng cho độ chính xác cao.
Tuy nhiên, do dùng ống mềm đường kính lớn nên nội soi dạ dày qua đường miệng dễ gây khó chịu, buồn nôn, thậm chí xây xát họng khi soi làm người bệnh cảm thấy sợ hãi.
Nội soi dạ dày qua đường mũi
Ưu điểm: Có độ chính xác cao, dễ thực hiện. Ngoài ra, do sử dụng ống soi có đường kính nhỏ, chỉ 5,9 mm và đi qua đường mũi, nên ít gây buồn nôn, sợ hãi cho người bệnh
Nhược điểm: Chi phí cao hơn soi đường miệng. Không dùng trong trường hợp bệnh nhân bị bệnh vùng mũi, hẹp khe mũi. Khi phát hiện bệnh lý cần can thiệp như lấy dị vật, cắt Polyp, cầm máu, thắt tĩnh mạch thực quản… thì không thực hiện được và phải chuyển sang soi đường miệng…
Nội soi dạ dày gây mê (hay thường gọi là nội soi dạ dày không đau)
Về bản chất, đây chính là phương pháp nội soi dạ dày qua đường miệng nhưng bệnh nhân đã được gây mê. Điểm cộng lớn nhất khi sử dụng phương pháp này là bệnh nhân sẽ không cảm thấy buồn nôn, sợ hãi, tránh được có hành động nguy hiểm khi bị soi (giãy giụa hay giật ống soi). Nhờ đó, bác sĩ thực hiện các thủ thuật can thiệp khi cần thiết (cắt polyp, lấy dị vật…) nhanh chóng và an toàn hơn.
Nhược điểm: Chi phí cao hơn nội soi thường, cần sự hỗ trợ của bác sĩ gây mê và phải thực hiện thêm một số xét nghiệm trước khi nội soi. Người bệnh cần được theo dõi sát sao, vì có thể xảy ra phản ứng phụ với thuốc mê
Nội soi bằng viên nang
Ưu điểm: Bác sĩ có thể kiểm tra được toàn bộ các cơ quan trong ống tiêu hóa một cách chi tiết mà không gây khó chịu cho người bệnh. Trong quá trình nội soi, người bệnh vẫn đi lại, sinh hoạt bình thường. Sau khi nội soi, viên nang tự đào thải ra ngoài theo đường tiêu hóa.
Nhược điểm: Thời gian thực hiện kéo dài khoảng 12 tiếng và giá thành khá cao, do đó dù là phương pháp hiện đại song nội soi viên nang ít được bệnh nhân lựa chọn.
Nội soi dạ dày gây mê
Quy trình nội soi dạ dày diễn ra như thế nào?
Nội soi dạ dày khá đơn giản và thường được sử dụng như một thủ thuật ngoại trú nên bệnh nhân không phải ở lại viện qua đêm. Sau khi thăm khám, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp thích hợp và tiến hành nội soi cho bệnh nhân. Dù soi bằng phương pháp nào, bạn cũng cần tuân thủ 1 vài điểm cơ bản như nhịn ăn tối thiểu từ 6-8 tiếng trước nội soi hoặc không dùng các thuốc đặc trị/ rượu bia/ nước có màu…
Mỗi ca nội soi thường kéo dài từ 15-20 phút tùy tình trạng bệnh lý của bệnh nhân.
Với nội soi dạ dày thông thường: Sau khi nằm nghiêng trái và được xịt thuốc gây tê cục bộ vào cổ họng, bạn sẽ được bác sĩ đặt ống nội soi vào miệng và yêu cầu nuốt phần đầu tiên của ống. Bạn có thể thấy khó chịu, thậm chí muốn nôn ra, song cảm giác này sớm qua khi ống soi xuống thực quản và vào dạ dày. Hãy cố gắng hít thở chậm và hợp tác theo hướng dẫn của bác sĩ để hạn chế các xây xát bộ phận tiêu hóa khi ống soi đang di chuyển.
Bác sĩ sẽ quan sát hình ảnh được ghi lại trên camera của ống soi để tìm các bất thường đường tiêu hóa. Không khí có thể được bơm nhẹ vào thực quản của bệnh nhân, giúp bác sĩ quan sát tốt hơn, song điều này có thể khiến bạn bị căng tức hoặc đầy hơi.
Tùy thuộc vào bệnh lý được phát hiện khi nội soi, các dụng cụ chuyên biệt sẽ được sử dụng để lấy sinh thiết hoặc thực hiện các thủ thuật điều trị như cắt polyp, cầm máu, nong thực quản…
Với nội soi dạ dày gây mê, các bước cũng được tiến hành tương tự, song bạn sẽ cảm thấy dễ chịu và đơn giản hơn vì được gây mê trong suốt quá trình nội soi.
Nội soi dạ dày có đau không?
Nội soi dạ dày là một thủ thuật tương đối an toàn. Ngoài một vài khó chịu trong quá trình nội soi, hầu hết người bệnh đều không cảm thấy đau.
Nếu quá e sợ khi phải nội soi qua đường miệng/ đường mũi, bạn nên lựa chọn phương pháp nội soi dạ dày không đau, để hạn chế các biến chứng có thể xảy ra như xây xát niêm mạc, chảy máu… do giãy giụa/ giật ống soi trong khi soi.
Các điều cần lưu ý trước và sau khi nội soi dạ dày
Lưu ý trước khi nội soi dạ dày
-
24h trước khi nội soi, bạn nên uống thật nhiều nước hoặc ăn đồ ăn lỏng, nhằm hạn chế tình trạng mất nước của dạ dày trong quá trình nội soi.
-
Tránh các loại nước uống và thực phẩm có màu đậm, đặc biệt là màu đỏ, cam vì dễ nhầm lẫn với tình trạng chảy máu đường tiêu hóa, làm ảnh hưởng tới kết quả nội soi.
-
Nhịn ăn tối thiểu từ 6 – 8 tiếng trước khi nội soi
-
Không dùng thuốc băng niêm mạc dạ dày như: Gastropulgit, Phosphalugel… trước khi nội soi.
-
Thông báo tình trạng sức khỏe, bệnh lý hay các loại thuốc đang sử dụng với bác sĩ thực hiện. Với bệnh nhân có bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch, huyết áp… nên hỏi kỹ tư vấn của bác sĩ gây mê trước khi thực hiện thủ thuật.
Lưu ý sau khi nội soi dạ dày
-
2 giờ sau nội soi, chỉ nên ăn hoặc uống các đồ có dạng lỏng, nguội, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa, hoa quả mềm để hạn chế tổn thương dạ dày.
-
Nên nghỉ ngơi tại bệnh viện một thời gian ngắn trước khi ra về và có người thân đi cùng khi nội soi, không nên tự lái xe về.
-
Không nên có những quyết định quan trọng liên quan đến các vấn đề cá nhân hay tài chính trong vòng 24 giờ sau khi nội soi.
-
Uống thuốc theo đơn, tuân thủ chế độ ăn uống và tái khám đúng lịch hẹn của bác sĩ
Nội soi dạ dày có những rủi ro/ biến chứng gì?
Nội soi dạ dày là phương pháp rất an toàn, tuy nhiên vẫn có những rủi ro có thể xảy ra, dù tỉ lệ rất nhỏ. Các biến chứng bao gồm:
– Rách niêm mạc thực quản, dạ dày hoặc tá tràng: Nguy cơ của biến chứng này rất thấp, tuy nhiên vẫn có khả năng xảy ra khi có các can thiệp trong quá trình nội soi như điều trị giãn thực quản.
– Phản ứng với thuốc an thần: Người bệnh có thể gặp 1 vài tác dụng phụ khi sử dụng thuốc an thần. Đó là lí do người bệnh được theo dõi chặt chẽ và nên ở lại viện 1 thời gian ngắn sau khi kết thúc nội soi. Bạn cũng nên báo cho bác sĩ gây mê biết tất cả các thuốc đang sử dụng cũng như tiền sử dị ứng của mình
– Chảy máu trong/ Xuất huyết: thường xảy ra khi bác sĩ thực hiện thủ thuật lấy mẫu sinh thiết hay kết hợp điều trị bệnh lý, tuy nhiên rủi ro này rất thấp và có thể kiểm soát được
– Nhiễm trùng: Mặc dù nguy cơ nhiễm trùng thấp song hầu hết bệnh nhân đều được bác sĩ chỉ định dùng kháng sinh phòng ngừa trước khi làm nội soi.
Để giảm nguy cơ biến chứng có thể xảy ra, bạn nên thực hiện chính xác và đầy đủ các hướng dẫn của bác sĩ khi chuẩn bị nội soi, cũng như lựa chọn phương pháp nội soi thích hợp.
Thời gian nhận được kết quả nội soi dạ dày
Sau khi kết thúc quá trình nội soi, bác sĩ sẽ trả kết quả cũng như tư vấn, kê đơn (nếu cần thiết) cho người bệnh.
Các kết quả Clo-test để chẩn đoán nhiễm HP sẽ mất thêm 1 – 2 giờ, trong khi kết quả sinh thiết sẽ có trong vòng 1 – 2 tuần. Bệnh nhân có thể hỏi bác sĩ về thời gian nhận kết quả nội soi và sinh thiết của mình để tránh chờ đợi lâu.
Chi phí nội soi dạ dày
Tùy vào phương pháp nội soi (đường mũi hay đường miệng, nội soi dạ dày có mê hay không mê) mà chi phí nội soi dạ dày ở mỗi cơ sở y tế sẽ khác nhau.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
