Đột quỵ khi ngủ: Dấu hiệu cảnh báo và cách phòng ngừa

1. Dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột quỵ khi ngủ

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là tình trạng cấp cứu y tế, xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn, dẫn đến thiếu oxy và hoại tử mô não. Khoảng 15–25% các trường hợp đột quỵ xảy ra trong khi ngủ và thường được phát hiện khi người bệnh thức dậy với các triệu chứng thần kinh khu trú.

Phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo giúp tăng khả năng can thiệp sớm và giảm nguy cơ tử vong hoặc di chứng nặng nề.

Hiện tượng hoa mắt, chóng mặt cảnh báo nguy cơ đột quỵ trong khi ngủ.

1.1. Hoa mắt, chóng mặt đột ngột

Tình trạng này phản ánh giảm tưới máu não tạm thời, đặc biệt khi thay đổi tư thế. Người bệnh có thể cảm thấy choáng váng, xây xẩm mặt mày, thậm chí mất thăng bằng và té ngã – dấu hiệu cần cảnh giác, nhất là ở người cao tuổi hoặc có bệnh lý mạch máu nền.

1.2. Rối loạn giấc ngủ

Các biểu hiện như mất ngủ, ngủ không sâu, hay tỉnh giấc giữa đêm, kết hợp với triệu chứng đau đầu, buồn nôn có thể phản ánh rối loạn tuần hoàn não ban đêm, làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối trong khi ngủ.

1.3. Đau đầu dữ dội, buồn nôn về đêm

Đây là dấu hiệu thiếu máu não cấp, đặc biệt ở người có tiền sử đau nửa đầu, tăng huyết áp. Cơn đau đầu kéo dài, kèm theo buồn nôn hoặc nôn không rõ nguyên nhân trong khi ngủ là yếu tố cần cảnh báo sớm.

1.4. Tê yếu tay chân khi ngủ

Tình trạng tê hoặc yếu nửa người, đặc biệt là một tay và một chân cùng bên, xuất hiện đột ngột khi thức dậy, là biểu hiện điển hình của đột quỵ thiếu máu não cục bộ. Người bệnh có thể mất khả năng cầm nắm hoặc đi lại ngay sau khi thức dậy.

1.5. Chảy nước dãi một bên miệng

Chảy nước dãi không tự chủ, lệch miệng, méo mặt là dấu hiệu tổn thương thần kinh sọ số VII do thiếu máu não vùng vỏ não. Biểu hiện này có thể xuất hiện trong đêm hoặc được người thân phát hiện vào sáng hôm sau.

Ngoài ra, các biểu hiện khác như giảm thị lực một bên, nói ngọng, khó phát âm, giảm phối hợp vận động hoặc liệt nửa người cũng cần được xử trí cấp cứu ngay.

Tê cứng tay chân trong khi ngủ là một trong những dấu hiệu đột quỵ thường gặp.

2. Biện pháp phòng ngừa đột quỵ khi ngủ

Phòng ngừa đột quỵ trong khi ngủ dựa trên các nguyên tắc kiểm soát yếu tố nguy cơ, duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi sức khỏe định kỳ.

2.1. Điều chỉnh giấc ngủ

Ngủ đủ từ 7–8 giờ mỗi đêm giúp điều hòa hoạt động thần kinh tự chủ và ổn định huyết áp ban đêm.
Hạn chế thức khuya sau 23 giờ, không sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ để tránh ức chế tiết melatonin – hormone điều hòa giấc ngủ.

Giấc ngủ ngon chính là “liều thuốc” tự nhiên giúp phòng chống đột quỵ trong khi ngủ.

2.2. Kiểm soát huyết áp và cảm xúc

Huyết áp tăng cao về đêm là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ.
Người có tăng huyết áp cần tuân thủ điều trị theo phác đồ của bác sĩ, đo huyết áp thường xuyên và dùng thuốc đúng giờ.
Các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga, dưỡng sinh, hoặc nghe nhạc nhẹ giúp ổn định hệ thần kinh thực vật, giảm căng thẳng.
Tránh các trạng thái cảm xúc tiêu cực như lo âu, giận dữ, hồi hộp quá mức.

2.3. Lối sống và chế độ dinh dưỡng hợp lý

Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia và chất kích thích, đặc biệt vào buổi tối.
Tránh ăn nhiều muối, chất béo bão hòa, đồ ăn chiên rán vào buổi tối muộn.
Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm giàu omega-3.
Uống đủ nước, tránh để cơ thể mất nước, làm tăng độ nhớt máu.
Luyện tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút/ngày, ưu tiên các môn vừa sức như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội.

2.4. Khám sức khỏe định kỳ

Đối tượng nguy cơ cao như người có tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, béo phì, rung nhĩ… cần kiểm tra sức khỏe ít nhất 2 lần/năm.
Tầm soát bệnh lý tim mạch, mạch máu não, xét nghiệm chức năng đông máu, lipid máu, siêu âm mạch cảnh khi cần thiết.

Kết luận

Đột quỵ khi ngủ là tình trạng nguy hiểm, khó phát hiện sớm, và có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Việc nhận biết các dấu hiệu báo trước như đau đầu về đêm, rối loạn giấc ngủ, tê yếu tay chân, méo miệng… và thiết lập các biện pháp phòng ngừa sớm sẽ là “chìa khóa” giúp hạn chế biến chứng và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Khuyến cáo: Nếu phát hiện người thân có biểu hiện nghi ngờ đột quỵ sau khi ngủ dậy, cần gọi cấp cứu 115 và đưa đến bệnh viện trong "thời gian vàng" (dưới 4,5 giờ) để tăng khả năng phục hồi và cứu sống người bệnh.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP