Chế độ ăn không đủ dinh dưỡng
Bạn chắc hẳn đã biết rằng một chế độ ăn dinh dưỡng, cân đối là rất cần thiết cho trái tim và cân nặng của bạn. Tuy nhiên, không nhiều người chú ý đến những loại thực phẩm tốt cho não bộ.
Não bộ cần được cung cấp các chất béo tốt cho sức khỏe, thịt nạc, vitamin và chất khoáng để có thể hoạt động bình thường. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, những người có chế độ ăn giàu chất béo bão hòa sẽ dễ phát triển chứng sa sút trí tuệ hơn. Loại dinh dưỡng tốt nhất cho não bộ là trái cây, rau xanh, các loại hạt và ngũ cốc. Nên thay thế bơ bằng các chất béo có lợi cho sức khỏe, ví dụ như dầu ôliu và hạn chế tiêu thụ thịt đỏ, thay vào đó, hãy lựa chọn các loại thịt nạc giàu protein khác như thịt gà hoặc cá.
Không điều trị các bệnh mạn tính
Tăng huyết áp hoặc tiểu đường không được điều trị là 2 yếu tố nguy cơ lớn nhất của các bệnh suy giảm nhận thức, ví dụ như Alzheimer. Bệnh tiểu đường có thể làm tăng 73% nguy cơ sa sút trí tuệ và thậm chí nguy cơ sa sút trí tuệ mạch máu còn tăng cao hơn, so với người không bị bệnh tiểu đường. Bị tăng huyết áp ở tuổi trung niên cũng làm tăng nguy cơ bị Alzheimer và sa sút trí tuệ mạch máu. Với cả 2 tình trạng bệnh này, việc kiểm soát bằng thuốc, chế độ ăn và luyện tập có thể làm giảm đáng kể nguy cơ sa sút trí tuệ của bạn.
Cách tốt nhất và lý tưởng nhất để tránh không mắc phải các bệnh mãn tính là đi khám sức khỏe định kỳ. Những người thường xuyên đi khám sẽ ít có nguy cơ sa sút trí tuệ hơn, vì những bệnh mạn tính như tiểu đường, tăng huyết áp sẽ được kiểm soát dưới sự theo dõi của bác sỹ.
Uống quá nhiều rượu bia
Uống quá nhiều rượu bia có thể làm tăng nguy cơ mắc phải rất nhiều vấn đề sức khỏe của bạn, bao gồm cả tăng huyết áp, đột quỵ, và sa sút trí tuệ. Uống quá nhiều có thể sẽ khiến não bị teo lại và suy giảm hoạt động, dẫn đến tình trạng mất trí sớm. Rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh được mối quan hệ giữa việc sử dụng rượu trong thời gian dài và các triệu chứng suy giảm nhận thức. Ngoài ra, uống rượu bia trong nhiều năm còn có thể gây ra một dạng mất trí hiếm gặp là hội chứng Wenicke-Korsakoff.
Do vậy, nếu muốn bảo vệ sức khỏe và và não bộ của mình, bạn chỉ nên uống một cách vừa phải, một ly/ngày với nữ giới và hai ly/ngày với nam giới. Nếu loại rượu bạn uống là rượu vang đỏ, thì việc này còn rất tốt cho não bộ nữa, vì flavonoid có trong rượu vang đỏ có liên quan đến việc giảm nguy cơ mất trí ở người cao tuổi.
Hút thuốc lá
Thuốc lá và khói thuốc lá có chứa hơn 4700 chất hóa học, bao gồm cả những chất hóa học rất độc hại. Ngoài ra, các nghiên cứu đã chứng minh rằng, những người hút thuốc lá có nguy cơ mắc phải tất cả các dạng sa sút trí tuệ cao hơn, đặc biệt, nguy cơ mắc Alzheimer sẽ cao hơn 79%. Tin tốt là, những người đã từng hút thuốc (hiện nay đã cai thuốc) có nguy cơ mắc bệnh thấp hơn so với những người hiện đang hút thuốc. Do vậy, hãy cai thuốc lá càng sớm càng tốt.
.png)
Lối sống thụ động
Có hơn 1 triệu ca bệnh Alzheimer ở Mỹ có liên quan đến việc ít vận động, tuy vậy vẫn có gần 1/3 số người Mỹ ít hoạt động thể thao. Các bằng chứng rất mạnh mẽ đã cho thấy rằng luyện tập có thể làm giảm nguy cơ té ngã, giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tuổi già và thậm chí còn giảm cả nguy cơ tử vong của bạn nữa. Khi bạn luyện tập, khí oxy và máu sẽ được bơm tới trái tim và các cơ bắp, não của bạn nhờ vậy mà cũng được hưởng lợi.
Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị rằng, người trưởng thành nên dành ít nhất 150 phút luyện tập cường độ trung bình (hoặc 75 phút luyện tập cường độ cao) mỗi tuần. Việc này tương đương với luyện tập 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần.
Thiếu luyện tập trí não
Luyện tập trí não cũng quan trọng như luyện tập thể dục thể thao vậy. Dành quá nhiều thời gian nằm dài ở nhà, lướt facebook mà không tham gia và các hoạt động trí não cũng có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ của bạn. Các nghiên cứu đã gợi ý rằng, giữ não bộ luôn hoạt động linh hoạt sẽ làm tăng sức sống của não và có thể xây dựng được các kết nối giữa các tế bào não.
Bạn có thể chơi các game như giải ô chữ hay sudoku, đơn giản hơn là chơi các trò chơi cần chiến thuật như chơi bài. Một cách khác là đăng ký một khóa học online về lĩnh vực mà bạn yêu thích.
Sống cô lập
Năm ngoái, các nhà nghiên cứu tại bệnh viện phụ nữ tại Brigham đã xuất bản một nghiên cưu chỉ ra mối liên hệ giữa cảm giác cô đơn và sự cô lập xã hội với việc hình thành amyloid – một loại protein trong não liên quan đến bệnh Alzheimer. Kết quả này tương tự như những kết quả trước đó cho rằng những người cô đơn sẽ có nguy cơ bị Alzheimer cao hơn những người có nhiều bạn. Kể cả bạn rất lạc quan và thích cảm giác ở một mình thì bạn cũng nên cố gắng tham gia vào các hoạt động xã hội, ví dụ như tham gia một câu lạc bộ, làm tình nguyệt hoặc tham gia chơi một một thể thao.
Không ngủ đủ giấc
Các vấn đề về giấc ngủ, ví dụ như mất ngủ và ngưng thở khi ngủ, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer của bạn. Ngoài ra, một nghiên cứu mới đây ước tính rằng 15% số trường hợp bị Alzheimer có thể có liên quan đến các vấn đề về giác ngủ. Một nghiên cứu khác xuất bản trên tạp chí Alzheimer& Sa sút trí tuệ khảo sát 7500 phụ nữ chỉ ngủ trung bình 6 tiếng mỗi ngày sẽ có nguy cơ bị sa sút trí tuệ tăng 36%.
Để làm giảm nguy cơ của bạn, nên hình thành thói quen đi ngủ đúng giờ, duy trì thời gian biểu khi đi ngủ và điều trị các rối loạn về ngủ. Bạn cũng không nên luyện tập hoặc ăn uống trong vòng 2-3 tiếng trước khi đi ngủ vì những việc làm này có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn.
Ngủ quá nhiều
Thói quen ngủ sẽ thay đổi dần theo tuổi của bạn. Ví dụ, mỗi giấc ngủ của trẻ sơ sinh chỉ kéo dài 3-4 tiếng, trong khi với những người cao tuổi, họ cần ngủ khoảng 9 tiếng mỗi đêm. Cũng trong nghiên cứu trên, các tác giả thấy rằng ngủ hơn 8 tiếng mỗi đêm sẽ làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ lên 35%. Việc sử dụng thuốc ngủ cũng có liên quan đến chứng sa sút trí tuệ, ví dụ như thuốc Benadryl. Do vậy, bạn nên trao đổi với bác sỹ để đảm bảo rằng các loại thuốc cũng như các thói quen ngủ của bạn là tốt và không ảnh hưởng đến nguy cơ mắc các bệnh khác.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
