Nguyên nhân phổ biến gây rối loạn thần kinh thực vật

Rối loạn thần kinh thực vật xảy ra khi hệ thống thần kinh tự chủ của bạn không thực hiện chức năng bình thường. Hệ thống thần kinh tự chủ của bạn điều chỉnh các hệ thống cơ thể quan trọng nhưng vô thức, chẳng hạn như tiêu hóa và hô hấp. Có một số loại rối loạn thần kinh thực vậtm nổi tiếng nhất bao gồm:

• Hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng 
• Hạ huyết áp thế đứng
• Ngất do phản xạ thần kinh phế vị
• Teo đa hệ thống 

Ngoài ra còn có một số nguyên nhân có thể gây ra rối loạn chức năng tự chủ. Chúng ta hãy xem xét một số nguyên nhân phổ biến nhất.

Di truyền học

Có một số loại rối loạn thần kinh thực vật mà bạn có thể di truyền, được gọi là bệnh thần kinh tự chủ và cảm giác di truyền. Những tình trạng này có nhiều khả năng xảy ra ở những người mang gen cụ thể.

Trong số các bệnh thần kinh tự chủ và cảm giác di truyền được xác định rõ ràng nhất là rối loạn thần kinh thực vật gia đình, còn được gọi là hội chứng bệnh thần kinh tự chủ và cảm giác di truyền loại 3.

Rối loạn thần kinh thực vật trong gia đình phổ biến hơn ở những người thuộc chủng tộc Do Thái Ashkenazi nhưng cũng có thể xảy ra ở những người có nguồn gốc khác. Bệnh hiện diện từ khi sinh ra và tiến triển. Các dấu hiệu của rối loạn thần kinh thực vật trong gia đình bao gồm thiếu trương lực cơ và thay đổi độ nhạy cảm với cơn đau và nhiệt độ.

Bệnh tự miễn

Một số tình trạng tự miễn dịch có thể gây ra rối loạn thần kinh thực vật, bao gồm:

• Bệnh đa xơ cứng
• Bệnh lupus
• Bệnh Sjögren

Những tình trạng này gây ra nhiều triệu chứng khác nhau ảnh hưởng đến hệ thần kinh và rối loạn thần kinh thực vật có thể là một trong số những ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Một số người mắc các bệnh này có thể không gặp phải rối loạn thần kinh thực vật nào cả. Đối với những người khác, rối loạn thần kinh thực vật có thể là triệu chứng chính.

Một số nghiên cứu gợi ý rằng hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng bản thân nó là một tình trạng tự miễn dịch, nhưng bằng chứng vẫn chưa thuyết phục.

Bệnh thần kinh

Các bệnh về thần kinh, chẳng hạn như bệnh Parkinson và các tình trạng thoái hóa khác, có thể là nguyên nhân phổ biến của rối loạn thần kinh thực vật.

Teo đa hệ thống là một chứng rối loạn Parkinson không điển hình dẫn đến mất dần các tế bào thần kinh trong não và tủy sống. Sự mất mát này có thể dẫn đến những thay đổi trong hệ thống thần kinh tự trị và trung ương.

Chấn thương sọ não, bao gồm cả chấn động, có thể dẫn đến rối loạn thần kinh thực vật và các triệu chứng như thay đổi nhịp tim.

Bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường có thể làm tổn thương các dây thần kinh điều chỉnh các cơ quan nội tạng của bạn, đặc biệt là do mức đường huyết cao. Tình trạng này được gọi là bệnh thần kinh tự trị và có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào hệ thống cơ quan nội tạng nào bị ảnh hưởng.

Bệnh thần kinh tự trị có thể ảnh hưởng đến:

• Tim
• Tiêu hóa
• Tuyến mồ hôi
• Mắt

Thiếu vitamin

Những người mắc hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng đều có sự thiếu hụt một số chất dinh dưỡng quan trọng, chẳng hạn như vitamin B12, vitamin D và sắt. Một số nhà nghiên cứu đề xuất điều trị một số triệu chứng của hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng bằng liệu pháp dinh dưỡng.

Nhiễm trùng

Một số bệnh nhiễm trùng có thể dẫn đến những thay đổi tự chủ. Nghiên cứu gần đây cho thấy rằng nhiễm SARS-CoV-2 để lại di chứng sau cấp tính, thường được gọi là “Covid kéo dài”, có thể là một dạng rối loạn tự chủ.

Những người mắc bệnh COVID kéo dài có thể bị khó thở, đau ngực và tim đập nhanh. Những triệu chứng này có thể tăng lên khi đứng lên.

Các nguyên nhân lây nhiễm khác của rối loạn thần kinh thực vật bao gồm:

Virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV)

• Bệnh Lyme
• Uốn ván

Chấn thương

Cũng giống như chấn thương thể chất, chấn thương tinh thần cũng có thể dẫn đến rối loạn thần kinh thực vật. Hệ thống thần kinh tự chủ của bạn có thể được chia thành hệ thống thần kinh giao cảm và phó giao cảm, chúng phối hợp với nhau để giúp bạn chuẩn bị và ứng phó với căng thẳng. Theo nghiên cứu năm 2020, rối loạn căng thẳng sau chấn thương có thể dẫn đến sự mất cân bằng giữa hai hệ thống này.

Khối u

Các khối u ung thư có thể ảnh hưởng đến não hoặc tủy sống của bạn, điều này có thể dẫn đến rối loạn chức năng tự chủ. Một khối u gần vùng dưới đồi, tuyến yên hoặc thân não đặc biệt có khả năng phá vỡ chức năng hệ thống thần kinh tự chủ của các cấu trúc này.

Hội chứng cận ung thư là tình trạng hiếm gặp trong đó cơ thể bạn có phản ứng miễn dịch với bệnh ung thư ở các bộ phận khác trên cơ thể. Phản ứng này có thể khiến hệ thống miễn dịch của bạn tấn công nhầm các tế bào khỏe mạnh trong hệ thần kinh.

Thuốc

Một số loại thuốc, chẳng hạn như amiodarone (Amiodon) và thuốc hóa trị, có thể dẫn đến rối loạn thần kinh thực vật. Một số loại thuốc cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng hạ huyết áp thế đứng, chẳng hạn như:

• Thuốc lợi tiểu
• Thuốc giãn mạch
• Một số thuốc chẹn kênh canxi

Chất độc

Các chất độc hại, chẳng hạn như rượu, có thể dẫn đến rối loạn thần kinh thực vật. Ngộ độc từ kim loại nặng, chẳng hạn như chì, cũng có thể là một nguyên nhân.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp