Áp lực, căng thẳng trong cuộc sống là phổ biến với nhiều người. Công việc, tài chính, các mối quan hệ và những thay đổi trong cuộc sống đều có thể gây ra căng thẳng. Căng thẳng ảnh hưởng đến nhiều quá trình của cơ thể và đôi khi nó cũng có thể dẫn đến những thay đổi trong thói quen ăn uống. Người trải qua căng thẳng (stress) có thể bắt đầu ăn quá nhiều hoặc chán ăn.
Căng thẳng và giảm cân
Căng thẳng ảnh hưởng đến hầu hết mọi vùng trên cơ thể. Một số tác động của nó đối với các hệ thống và quá trình của cơ thể có thể gây giảm cân theo những cách khác nhau.
- Viêm và kích hoạt dây thần kinh phế vị
Căng thẳng và lựa chọn chế độ ăn uống kém do căng thẳng có thể góp phần gây viêm lan rộng và giảm cân. Tình trạng viêm này có thể gây ra kích hoạt dây thần kinh phế vị, ảnh hưởng đến cách ruột xử lý và chuyển hóa thức ăn.
- Kích hoạt phản ứng chiến đấu hoặc bỏ chạy của cơ thể
Khi cơ thể bị căng thẳng, hệ thần kinh giao cảm sẽ kích hoạt giải phóng epinephrine, còn gọi là adrenaline, từ tuyến thượng thận. Lượng epinephrine tăng cao kích hoạt phản ứng chiến đấu hoặc bỏ chạy của cơ thể, giúp chuẩn bị tình trạng chạy trốn hoặc chống lại mối đe dọa sắp xảy ra. Epinephrine khiến tim đập nhanh hơn và nhịp thở nhanh hơn, có thể đốt cháy calo. Ngoài ra, nó thay đổi cách ruột tiêu hóa thức ăn và thay đổi mức đường huyết.
- Thay đổi trục hạ đồi-tuyến yên-thượng thận (HPA)
Trục hạ đồi-tuyến yên-thượng thận (HPA) kiểm soát phản ứng của cơ thể đối với căng thẳng, ảnh hưởng đến mức cortisol. Khi cơ thể bị căng thẳng, tuyến yên sẽ phát tín hiệu đến tuyến thượng thận để giải phóng cortisol. Hormone này làm tăng nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể bằng cách giải phóng axit béo và glucose từ gan. Cortisol cũng giúp điều chỉnh phản ứng miễn dịch của cơ thể và giảm viêm. Căng thẳng mãn tính làm suy yếu hoạt động của trục hạ đồi-tuyến yên-thượng thận, gây ra những thay đổi trong quá trình trao đổi chất và thói quen ăn uống.
.png)
- Rối loạn tiêu hóa
Căng thẳng ảnh hưởng đến sự liên lạc giữa não và hệ thống đường tiêu hóa, làm cho các triệu chứng tiêu hóa rõ ràng hơn, bao gồm:
- Ợ chua hoặc trào ngược
- Khó nuốt
- Trung tiện
- Đầy hơi
- Đau bụng
- Buồn nôn
- Nôn mửa
- Tăng hoặc giảm cảm giác thèm ăn
- Tiêu chảy
- Táo bón
- Co thắt cơ
Những triệu chứng này có thể ảnh hưởng đến thói quen ăn uống của bạn, có thể dẫn đến giảm cân.
Làm thế nào để giảm căng thẳng
Bạn có thể thử nhiều kỹ thuật khác nhau để giảm căng thẳng. Các chiến lược phổ biến bao gồm:
- Kỹ thuật thở và thư giãn
- Thiền định
- Tập thể dục
- Nghe nhạc hoặc đọc sách
- Ngủ đủ giấc
- Nói chuyện với gia đình và bạn bè
- Thực hành chánh niệm
- Làm công việc tình nguyện và giúp đỡ người khác
- Tránh ma túy và rượu bia
Chế độ ăn cũng giúp bạn kiểm soát căng thẳng, hãy bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng sau đây vào chế độ ăn của mình:
- Axit béo omega 3 để giúp giảm kích thích tố căng thẳng
- Vitamin C để giảm căng thẳng, giúp hệ thống miễn dịch hoạt động bình thường và giảm mức cortisol
- Carbohydrate phức hợp để giúp điều chỉnh huyết áp và nâng cao mức serotonin
- Magiê để giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm mệt mỏi và đau đầu
Khi đang trải qua căng thẳng, bạn cũng nên cố gắng ngủ nhiều hơn và tránh caffeine, chất có thể làm trầm trọng thêm tình trạng lo lắng.
Tóm lại, căng thẳng có thể gây giảm cân hoặc tăng cân do ảnh hưởng đến các quá trình sinh học trong cơ thể. Căng thẳng ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone và hệ thống tiêu hóa, có thể dẫn đến thay đổi cảm giác thèm ăn và chuyển hóa. Bạn có thể áp dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để giảm bớt căng thẳng. Nếu không thể kiểm soát được căng thẳng hoặc bị sụt cân liên tục ngoài ý muốn, hãy liên hệ với bác sĩ.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
