Tai biến mạch máu não hay đột quỵ não là tình trạng rất nguy hiểm, có thể gây yếu liệt, mất nhận thức và tử vong ở mức độ cao. Cùng tìm hiểu những nguyên nhân gây tai biến mạch máu não trong bài viết dưới đây.
1. Tăng huyết áp – Nguyên nhân gây tai biến mạch máu não hàng đầu
Các nghiên cứu những người bị cao huyết áp thường có nguy cơ bị tai biến cao gấp 3 – 4 lần so với người có huyết áp bình thường. Đây cũng là nguyên nhân gây đột quỵ hàng đầu. Cụ thể, khoảng 80% các trường hợp bị tai biến mạch máu não có liên quan đến tăng huyết áp.
Ở những bệnh nhân bị cao huyết áp, sự tăng áp lực thường xuyên của dòng máu lên trên thành mạch khiến cho thành mạch bị giãn dần và dễ tổn thương.
Cùng với đó, khi áp lực dòng máu tăng cao đột ngột, các mạch máu có thể bị vỡ ra gây xuất huyết não. Nếu những tổn thương nhỏ, cơ thể sẽ có cơ chế tự vá lại nhờ hệ thống tiểu cầu và các sợi fibrin. Quá trình này gây cũng hình thành nên các cục máu đông. Với những người huyết áp cao có rối loạn mỡ máu, lượng cholesterol dư thừa tích tụ khiến thành mạch bị dày lên, gây chít hẹp lòng mạch, cản trở lưu thông dòng máu đến nuôi dưỡng tế bào não và gây tai biến nhồi máu não.
.png)
80% các trường hợp tai biến mạch máu não (đột quỵ) do tăng huyết áp gây ra
2. Xơ vữa động mạch
Xơ vữa động mạch là hiện tượng động mạch bị xơ cứng và diện tích lòng mạch nhỏ hẹp hơn bình thường do sự tồn tại của các mảng bám trên thành mạch. Các mảng xơ vữa được tạo nên từ mỡ thừa và các chất thải trong máu làm cho mạch máu ngày càng co lại khiến máu lưu thông khó khăn hơn. Máu không thể lưu chuyển sẽ bị ứ đọng lại thành các cục máu đông (huyết khối). Các huyết khối sau đó có thể chạy dần lên não gây tắc nghẽn dẫn đến tai biến.
3. Đái tháo đường
Đái tháo đường thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch diễn ra nhanh hơn so với người bình thường, kéo theo sự hình thành những cục huyết khối trong lòng động mạch. Điều này kết hợp với các mảng xơ vữa đã có sẵn làm bít tắc lòng động mạch, là nguyên nhân làm cho máu và oxy không thể đến nuôi dưỡng vùng não mà mạch máu đó cung cấp. Đây không chỉ là yếu tố dẫn đến tắc mạch máu não, phình vỡ mạch não mà còn gây ra đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim…
Hầu hết các bệnh nhân tiểu đường thường kết hợp với rối loạn mỡ máu, khiến lượng cholesterol trong máu, nhất là cholesterol có hại trong cơ thể vượt quá mức quy định. Điều này làm cho quá trình xơ vữa động mạch càng trở nên trầm trọng, nguy cơ đột quỵ não cũng cao hơn. Điều đáng nói là các triệu chứng đặc trưng của xơ vữa mạch vành như đau thắt ngực lại thường không xuất hiện ở bệnh nhân tiểu đường. Do vậy rất khó để phát hiện sớm và phòng ngừa nguy cơ tai biến ở các bệnh nhân này.
.png)
Bệnh nhân đái tháo đường có nguy cơ bị tai biến cao hơn người bình thường.
4. Bệnh tim mạch
4.1 Các bệnh lý tim mạch gây tai biến
Tim và não có mối liên hệ mật thiết với nhau bởi tim là cơ quan có chức năng tạo bơm máu đi nuôi khắp cơ thể, trong đó có mạch máu não. Có rất nhiều trường hợp bệnh nhân bị tai biến mạch máu não là do các bệnh lý bệnh tim mạch như rung nhĩ, hẹp van hai lá có rung nhĩ, u nhày ở nhĩ trái, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, thông liên nhĩ…
Nguyên nhân là do cục máu đông hình thành trong buồng tim, van tim bị trôi theo dòng máu lên động mạch cảnh hoặc lên não. Nếu các cục máu đông đủ lớn hoặc gặp các đoạn tắc hẹp do xơ vữa thì sẽ chặn đột ngột dòng máu nuôi não, gây ra đột quỵ nhồi máu não.
4.2 Các loại thuốc điều trị tim mạch cũng có thể là nguyên nhân gây đột quỵ não
Một số loại thuốc điều trị tim mạch như thuốc chống đông kháng vitamin K có thể liên quan đến biến cố này. Nguyên nhân là do tác dụng của thuốc làm giảm khả năng đông máu. Vì vậy nếu có các yếu tố thuận lợi như tăng huyết áp, chấn thương… thì khả năng bệnh nhân bị chảy máu não sẽ cao hơn.
Trong những trường hợp khẩn cấp, các bác sĩ tim mạch cần chuyển bệnh nhân đến trung tâm hoặc cơ sở y tế có đủ chức năng để điều trị tai biến mạch máu não cho bệnh nhân.
5. Dị dạng mạch máu não
Dị dạng mạch máu não là hiện tượng bất thường trong cấu trúc các mạch máu não, có thể gây rối loạn trong não, gây chảy máu não và khiến người bệnh tử vong rất nguy hiểm. Theo các bác sĩ, dị dạng mạch máu não thường tiến triển một cách âm thầm, sẽ ngày càng giãn ra và yếu đi. Đến khi mạch máu chịu nhiều áp lực do áp lực công việc, căng thẳng, stress… sẽ dẫn đến căng tức và vỡ mạch gây xuất huyết não.
6. Một số nguyên nhân khác
Ngoài ra, tai biến mạch mãu não cũng thường xảy ra hơn ở những bệnh nhân có thoái hóa mạch máu não, u não, bệnh máu khó đông… Cùng với đó là những thói quen thiếu lành mạnh như:
– Hút thuốc lá được xem là một tác nhân quan trọng gây tai biến mạch máu não. Theo các thống kê, cứ 5 người bị đột quỵ thì có 1 người hút thuốc nhiều.
– Căng thẳng thường xuyên, mệt mỏi do áp lực công việc, cuộc sống
– Lười vận động
Căng thẳng, mệt mỏi thường xuyên cũng có thể gây tai biến mạch máu não.
Như vậy, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tắc hẹp hoặc vỡ mạch máu não và gây ra những hậu quả nguy hiểm. Vì vậy người bệnh cần chủ động phòng ngừa, điều trị hiệu quả những nguyên nhân gây tai biến mạch máu não bằng cách thăm khám và thay đổi lối sống.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
