Cần cảnh giác với bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu

1. Nhiễm trùng đường niệu là bệnh gì?

Hệ tiết niệu bao gồm 2 thận, 2 niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Thận đóng vai trò là bộ lọc máu tự nhiên của cơ thể và loại bỏ chất lỏng, chất điện giải và chất thải dư thừa theo niệu quản, vào bàng quang và qua niệu đạo ra ngoài.

Nhiễm trùng đường niệu hay viêm đường tiết niệu là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào trong hệ tiết niệu. Căn cứ vào vị trí viêm nhiễm, bệnh được chia thành hai nhóm chính:

Viêm đường tiết niệu dưới: gồm viêm bàng quang, viêm niệu đạo.
Viêm đường tiết niệu trên: gồm viêm thận – bể thận, viêm niệu quản.

Trong phần lớn các trường hợp, bệnh chủ yếu diễn ra ở niệu đạo và bàng quang. Sau đó có thể lan đến niệu quản và thận nếu không được điều trị.

Nhiễm trùng đường tiết niệu xảy ra chủ yếu ở niệu đạo và bàng quang.

2. Những biểu hiện của bệnh viêm đường niệu

2.1. Triệu chứng chung:

Một người bị viêm đường tiết niệu thường có những biểu hiện chung sau:

Luôn có cảm giác buồn tiểu và phải đi tiểu liên tục nhiều lần.
Nước tiểu đục, vàng đậm và có mùi amoniac rất nồng hoặc đôi khi có lẫn máu.
Tiết dịch bất thường ở phần đầu dương vật nam giới
Đau buốt và nóng rát khi tiểu.
Đau lưng, đau vùng bụng dưới.
Đau khi quan hệ tình dục.
Buồn nôn và nôn, sốt cao.

2.2. Triệu chứng cụ thể:

Triệu chứng viêm đường tiết niệu còn bị tác động bởi nhiều yếu tố khác như tuổi tác, giới tính, tình trạng sức khỏe người bệnh và vị trí nhiễm trùng như:

Viêm niệu đạo: vùng kín tiết dịch đi kèm với hiện tượng nóng rát khi tiểu.
Viêm bàng quang: Vùng chậu chịu áp lực lớn và có thể kéo theo tình trạng chuột rút ở bụng, lưng dưới dẫn đến những cơn đau khó chịu. Tiểu nhiều lần, tiểu buốt và thậm chí tiểu ra máu.
Viêm niệu quản: Viêm niệu quản rất hiếm khi xảy ra do bộ phận này khó để vi khuẩn gây bệnh tấn công. Do đó chưa tìm ra được triệu chứng đặc trưng cho trường hợp này.
Viêm thân: xuất hiện những cơn đau quặn thận rồi lan rộng khắp lưng trên kèm theo hiện tượng sốt cao, ớn lạnh và cơ thể mệt mỏi.

3. Các nguyên nhân gây nhiễm trùng đường niệu

Bản chất của nước tiểu thường là vô trùng, nghĩa là không có chứa bất kỳ loại vi khuẩn hay nấm nào.

Tuy nhiên có một số loại vi khuẩn đặc biệt vẫn có thể tồn tại và phát triển trong môi trường nước tiểu. Chúng bám và xâm thực tại niêm mạc của bàng quang, sinh sôi và phát triển trong đó. E.coli là vi khuẩn gây ra đại đa số các trường hợp viêm đường tiết niệu. Ngoài ra còn một số loại vi khuẩn khác bao gồm vi khuẩn Chlamydia, Klebsiella, Proteus, Enterobacter, Enterococcus, Staphylococcus saprophyticus, lậu cầu….

Một số yếu tố thuận lợi để vi khuẩn xâm nhập vào hệ niệu bao gồm:

Giới tính: nữ giới có nguy cơ nhiễm trùng đường niệu nhiều hơn nam giới do cấu tạo niệu đạo ngắn và thẳng.
Tuổi tác: trẻ sơ sinh và người cao tuổi dễ bị viêm đường tiết niệu hơn thanh niên..
Quan hệ tình dục nhiều lần và không lành mạnh.
Người có thói quen vệ cá nhân kém.
Người mắc các bệnh lý làm suy giảm hệ miễn dịch của cơ thể: đái tháo đường, HIV…
Người có những bất thường về cấu trúc hệ tiết niệu: hẹp hoặc gấp khúc niệu quản, sỏi tiết niệu,…
Người mắc các bệnh lý về bàng quang hoặc thận trước đó như bàng quang niệu quản ngược dòng, không thể làm trống rỗng hoàn toàn bàng quang, thận đa nang, suy thận…
Nữ giới sau mãn kinh, nam giới bị phì đại tuyến tiền liệt
Người đang đặt ống thông tiểu hoặc có tiền sử can thiệp phẫu thuật đường niệu…
Người sử dụng chất diệt tinh trùng và nữ giới sử dụng băng vệ sinh bị nhiễm khuẩn.
Người lạm dụng thuốc kháng sinh làm phá vỡ hệ sinh thái lợi khuẩn trong ruột và đường niệu.
Tác dụng phụ của liệu pháp xạ trị hoặc thuốc hóa trị

4. Bệnh viêm đường niệu nguy hiểm như thế nào?

Các chuyên gia đánh giá cao việc trị tận gốc viêm đường niệu ngay từ giai đoạn đầu. Bởi nếu kéo dài, bệnh có nguy cơ dẫn đến nhiều hệ lụy nguy hiểm.

Thông thường, vi khuẩn xâm nhập ngược dòng tấn công niệu đạo và bàng quang trước ( đường tiết niệu dưới). Nếu bệnh không được điều trị hoặc điều trị không triệt để, chúng sẽ ảnh hưởng đến đường tiết niệu trên bao gồm niệu quản và thận. Khi này, việc điều trị viêm đường tiết niệu vô cùng khó khăn vì phải giải quyết hàng loạt những biến chứng kèm theo. Trong đó, nguy hiểm nhất là nhiễm trùng huyết có khả năng trực tiếp gây tử vong.

Ngoài ra, biến chứng viêm đường tiết niệu còn có thể được kể đến như:

Rủi ro nhiễm trùng đường niệu tái phát cao. Đặc biệt ở nữ giới có thể mắc bệnh 2 lần liên tục trong 6 tháng hoặc trên 4 lần trong 1 năm.
Tổn thương thận vĩnh viễn do viêm thận cấp tính hoặc viêm thận mạn tính.
Vô sinh hiếm muộn do viêm âm đạo, viêm cổ tư cung ở nữ giới và viêm tinh hoàn, tắc ống dẫn tinh ,áp xe tuyến tiền liệt ở nam giới.
Phụ nữ mang thai có nguy có nhiễm trùng ối, sinh non hoặc bé sinh ra nhẹ cân.
Nam giới bị hẹp niệu đạo.

Vị vậy, nếu bạn bắt gặp bất kỳ dấu hiệu viêm đường niệu nào, hãy cố gắng đi thăm khám càng sớm càng tốt. Thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng có thể giúp bạn sớm hiểu rõ tình trạng bệnh của mình để điều trị kịp thời.

5. Chẩn đoán và điều trị viêm đường tiết niệu

5.1. Chẩn đoán nhiễm trùng đường tiết niệu:

Đầu tiên, bác sĩ sẽ xét nghiệm lâm sàng để đưa ra chẩn đoán bước đầu. Trong trường hợp nghi ngờ mắc bệnh thì chỉ định làm xét nghiệm nước tiểu để tìm kiếm sự hiện diện của vi khuẩn gây bệnh.

Việc xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra số lượng tế bào bạch cầu xuất hiện trong một đơn vị nước tiểu. Sau đó bác sĩ sẽ thực hiện thủ thuật lấy mẫu nước tiểu để xác định nguyên nhân gây bệnh. Từ độ xây dựng phác đồ điều trị viêm đường niệu hiệu quả và phù hợp nhất. Đồng thời ngăn chặn rủi ro kháng kháng sinh của vi khuẩn.

Bên cạnh đó, người bệnh có thể cần phải thực hiện một số xét nghiệm khác để chẩn đoán nếu:

Bác sĩ nghi ngờ nguyên nhân gây viêm đường tiết niệu do virus.
Người bệnh bị viêm đường tiết niệu cao.
Người bệnh bị viêm đường tiết niệu tái phát nhiều lần

5.2. Điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu:

Đại đa số các trường hợp viêm đường tiết niệu do vi khuẩn gây ra nên dùng thuốc kháng sinh là giải pháp thông dụng và hiệu quả nhất. Thông thường bệnh có thể khỏi từ 3-5 ngày điều trị. Tuy nhiên trong những trường hợp bệnh phức tạp, việc chữa trị có thể kéo dài từ 7-14 ngày hoặc lâu hơn.

Nếu bị viêm đường niệu dưới, người bệnh có thể điều trị bằng thuốc kháng sinh dạng uống. Ngược lại nếu nhiễm trùng xảy ra ở thận hoặc niệu quản, người bệnh cần đến kháng sinh tiêm tĩnh mạch.

Trong một số trường hợp viêm đường niệu tái phát nhiều lần chuyển sang mãn tính, người bệnh cần phải tham vấn bác sĩ về một liệu trình phù hợp hơn như uống thuốc kháng sinh liều thấp trong thời gian dài, dùng kháng sinh sau quan hệ tình dục nếu nguyên nhân gây bệnh có liên quan hoặc dùng kháng sinh từ 1-2 ngày khi xuất hiện triệu chứng bệnh.

Lưu ý: để phòng ngừa nguy cơ kháng kháng sinh của vi khuẩn, người bệnh thăm khám cụ thể với bác sĩ chuyên khoa, không tự ý mua thuốc về sử dụng nếu không có chỉ định. Trong quá trình điều trị cần tuân thủ đúng mọi hướng dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không được tự ý ngưng thuốc khi đã hết các triệu chứng bệnh. Bởi các dấu hiệu viêm đường tiết niệu có thể biến mất trước khi khỏi bệnh hoàn toàn.

6. Cách phòng ngừa viêm đường tiết niệu hiệu quả

Việc thay đổi một vài thói quen trong sinh hoạt có thể giảm thiểu nguy cơ phát sinh viêm đường niệu:

Uống nhiều nước và đi tiểu ngay khi có nhu cầu và tuyệt đối không được nhịn tiểu.
Hạn chế dùng rượu, bia, đồ uống chứa nhiều cafein có khả năng kích thích bàng quang.
Giữ vệ sinh vùng kín sạch sẽ và đúng cách sau khi đi vệ sinh và khi quan hệ tình dục.
Ưu tiên tắm dưới vòi hoa sen thay vì tắm bồn.
Cân nhắc kỹ trước khi chọn mua cốc nguyệt san hoặc băng vệ sinh.
Tránh dùng nước hoa lên bộ phận sinh dục; sử dụng sản phẩm vệ sinh vùng kín có độ pH phù hợp; tránh dùng các sản phẩm có tính tẩy rửa mạnh.
Ưu tiên lựa chọn đồ lót bằng vải cotton thoáng mát.

Nhiễm trùng đường tiết niệu là bệnh lý có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu bệnh để lâu hoặc tái phát nhiều lần. Do đó, nếu ngờ đường niệu có dấu hiệu viêm nhiễm, bạn cần đi thăm khám càng sớm càng tốt để việc điều trị dễ dàng và hiệu quả hơn.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP