Viêm đường tiết niệu là gì và những điều cần chú ý

1. Tổng quan chung về viêm đường tiết niệu

Viêm đường tiết niệu (tên tiếng Anh: Urinary tract infection) là tình trạng nhiễm trùng ở bất kỳ vị trí nào trong đường hệ tiết niệu như thận, niệu quản, niệu đạo, bàng quang. Phần lớn các nhiễm trùng đường tiết niệu thường xảy ra ở cơ quan tiết niệu dưới bao gồm bàng quang và niệu đạo.

Viêm đường tiết niệu xảy ra phổ biến hơn ở nữ giới do cấu trúc giải phẫu đường niệu đạo ở nữ ngắn hơn nam giới, do đó sẽ dễ bị nhiễm trùng hơn. Nhiễm trùng gây ra cảm giác đau đớn và khó chịu và sẽ rất nguy hiểm nếu tình trạng này lây lan nhanh đặc biệt là lan lên thận.

Về phương pháp điều trị được áp dụng phổ biến hiện tại là sử dụng kháng sinh. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể được chỉ định điều trị nhiều cách khác để hạn chế khả năng nhiễm trùng và cải thiện tình trạng bệnh.

Viêm nhiễm đường tiết niệu là loại bệnh lý phổ biến và ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ người bệnh

2. Nguyên nhân gây bệnh

Viêm đường tiết niệu xảy ra khi có vi khuẩn xâm nhập vào đường tiết niệu theo đường niệu đạo và phát triển lây lan tới bàng quang. Đường tiết niệu có cấu trúc để ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập, tuy nhiên, từ một vài nguyên nhân mà đôi khi hàng phòng thủ này thất bại. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng viêm nhiễm đường tiết niệu có thể là:

– Nhiễm trùng bàng quang (viêm bàng quang): Nguyên nhân thường gặp nhất là do vi khuẩn Escherichia coli (E. coli)

– Quan hệ tình dục không lành mạnh có thể dẫn đến viêm bàng quang: Hầu hết phụ nữ đều có nguy cơ mắc viêm bàng quang vì như đã nói ở trên, đường hệ niệu của nữ giới khá ngắn nên vi khuẩn dễ dàng xâm nhập từ hậu môn tới lỗ niệu đạo dẫn đến tình trạng viêm.

– Nhiễm trùng niệu đạo (viêm niệu đạo): Nguyên nhân xuất phát từ loại vi khuẩn GI lây lan từ hậu môn tới niệu đạo. Ngoài ra, do niệu đạo nữ rất gần với âm đạo nên tỷ lệ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục cao hơn như herpes, lậu, chlamydia và mycoplasma và đây cũng là nguyên nhân có thể gây viêm đường niệu đạo.

3. Triệu chứng và biến chứng bệnh

3.1. Triệu chứng chung của viêm đường tiết niệu

Viêm đường tiết niệu sẽ tùy thuộc vào mức độ bệnh mà thể hiện triệu chứng ra bên ngoài. Đối với tình trạng viêm nhẹ thậm chí còn không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, có thể kể tới các triệu chứng thường gặp như sau:

– Buồn tiểu nhiều lần

– Cảm giác đau buốt thậm chí là nóng rát khi đi tiểu

– Thường xuyên đi tiểu nhưng lượng nước tiểu mỗi lần rất ít

– Nước tiểu có nhiều bọt

– Nước tiểu màu hồng, màu đỏ hoặc có màu cola (đây là dấu hiệu cho thấy có máu trong nước tiểu)

– Nước tiểu có mùi nặng

– Với phụ nữ có đau vùng chậu, đặc biệt là ở vùng trung tâm của xương chậu và xung quanh vùng xương mu.

3.2. Triệu chứng cụ thể của viêm đường tiết niệu

Nhiễm trùng tại thận

– Đau lưng trên và bên hông

– Sốt cao

– Run rẩy và ớn lạnh

– Buồn nôn

– Nôn

Nhiễm trùng tại bàng quang

– Đi tiểu nhiều lần và đau buốt khi đi tiểu

– Có máu trong nước tiểu

– Thấy đau và khó chịu ở phần bụng dưới

Nhiễm trùng tại niệu đạo

– Nóng rát khi đi tiểu

– Đau khi đi tiểu nên thường đi tiểu ngắt quãng hoặc không muốn đi tiểu

3.3. Biến chứng nguy hiểm mà viêm đường tiết niệu gây ra

– Tổn thương thận vĩnh viễn.

– Đối với phụ nữ mang thai: Tăng nguy cơ sinh non hoặc sinh con nhẹ cân.

– Đối với nam giới: Hẹp niệu đạo vì tình trạng viêm niệu đạo tái phát do lậu cầu.

– Nhiễm trùng huyết – đây là biến chứng nguy hiểm có khả năng đe dọa tính mạng người bệnh, đặc biệt nếu là nhiễm trùng máu xuất phát từ thận.

4. Chẩn đoán bệnh và phương pháp điều trị

4.1. Chẩn đoán bệnh

– Xét nghiệm nước tiểu: Người bệnh sẽ được chỉ định lấy mẫu nước tiểu để xét nghiệm phát hiện lượng các tế bào bạch cầu, hồng cầu hoặc vi khuẩn. Người bệnh sẽ được hướng dẫn vệ sinh sạch sẽ tại khu vực bộ phận sinh dục trước khi lấy mẫu nước tiểu để tránh việc mẫu nước tiểu bị nhiễm khuẩn.

– Xét nghiệm cấy vi khuẩn: Loại xét nghiệm này được thực hiện ở phòng xét nghiệm chuyên biệt để cho bác sĩ biết chính xác loại vi khuẩn nào gây ra tình trạng viêm và từ đó chỉ định loại thuốc hiệu quả nhất.

– Nội soi bàng quang: Nếu viêm đường tiết niệu có dấu hiệu tái phát, bác sĩ có thể tiến hành nội soi bàng quang bằng một ống sonde dài, mỏng có máy quay ở phía đầu để soi bên trong niệu đạo và bàng quang của người bệnh.

4.2. Phương pháp điều trị

Tuỳ theo vào trình trạng nhiễm trùng và các loại bệnh đồng mắc sau khi tiến hành chẩn đoán, kiểm tra, bác sĩ sẽ lựa chọn phương án điều trị bao gồm thời gian và loại thuốc phù hợp với người bệnh như:

– Đối với trường hợp nhiễm trùng nhẹ, bác sĩ có thể kê thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm khuẩn đường tiết niệu.

– Sử dụng thuốc giảm đau để làm tê bàng quang và niệu đạo nhờ đó giảm đau mỗi khi đi tiểu.

– Uống nhiều nước. Việc uống nước sẽ giúp làm loãng nước tiểu và đẩy vi khuẩn trong đường tiết niệu ra ngoài.

– Hạn chế đồ uống có thể gây kích thích bàng quang như cà phê, rượu và nước ngọt có chứa thành phần cafein cho đến khi tình trạng nhiễm trùng được khắc phục.

– Sử dụng biện pháp chườm ấm: Người bệnh có thể sử dụng các loại túi chườm nước ấm để vào bụng sẽ giảm giảm đau, giãn cơ và giảm cảm giác khó chịu.

Lưu ý: thông tin về cách điều trị đưa ra chỉ mang tính chất tham khảo. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc về sử dụng thuốc nếu không có chỉ định của bác sĩ.

5. Biện pháp phòng ngừa viêm đường tiết niệu hiệu quả

– Uống đủ 2-3l nước mỗi ngày. Uống nước sẽ giúp làm loãng nước tiểu, tăng số lần đi tiểu, từ đó giúp bài tiết tốt và đẩy luôn cả vi khuẩn ở đường tiết niệu ra bên ngoài.

– Quan hệ tình dục lành mạnh, an toàn. Một lưu ý có thể áp dụng, bạn nên uống nhiều nước trước khi quan hệ và hãy đi tiểu sau khi quan hệ để làm trống bàng quang và đẩy hết vi khuẩn ra khỏi đường tiết niệu.

– Tránh các loại sản phẩm phụ khoa gây kích thích.

– Khi vệ sinh bộ phận sinh dục và hậu môn, lưu ý vệ sinh từ trước ra sau và không làm ngược lại. Vì như vậy khi đi tiểu tiện hay sau khi đi đại tiện sẽ giúp ngăn vi khuẩn ở vùng hậu môn lây lan qua âm đạo và vào niệu đạo.

– Lưu ý các biện pháp tránh thai an toàn: Không nên sử dụng màng âm đạo hay không bôi trơn khi quan hệ, lựa chọn bao cao su có chất diệt tinh trùng,.. Việc làm này sẽ giảm nguy cơ mắc viêm đường tiết niệu.

Hy vọng, những thông tin cung cấp bên trên sẽ phần nào giúp bạn hiểu đúng và rõ hơn về bệnh lý viêm đường tiết niệu. Phòng bệnh hơn chữa bệnh, mỗi người cần đề cao tính an toàn và tự bảo vệ sức khoẻ của chính mình một cách tốt nhất và đừng quên thực hiện thăm khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP