✴️ Bệnh trào ngược dạ dày – cách nhận biết và điều trị

1. Trào ngược dạ dày – thực quản là gì?

Trào ngược dạ dày – thực quản (Gastroesophageal Reflux Disease – GERD) là tình trạng dịch vị dạ dày (bao gồm acid, pepsin, đôi khi có mật) trào ngược lên thực quản, do sự suy yếu hoặc rối loạn chức năng của cơ vòng thực quản dưới (LES – Lower Esophageal Sphincter).

Trong điều kiện bình thường, sau khi thức ăn được đưa từ miệng xuống dạ dày, cơ vòng thực quản dưới sẽ đóng kín để ngăn không cho dịch vị dạ dày trào ngược. Khi cơ vòng này đóng không kín hoặc mở bất thường, dịch vị sẽ trào ngược lên thực quản, gây tổn thương niêm mạc thực quản và các biểu hiện lâm sàng đi kèm.

Trào ngược dạ dày gây đau họng, ợ nóng nhiều lần

2. Nhận biết các triệu chứng trào ngược dạ dày

Các triệu chứng của GERD có thể điển hình hoặc không điển hình. Một số biểu hiện thường gặp bao gồm:

Triệu chứng tiêu hóa:

• Khó nuốt (Dysphagia): Do tổn thương thực quản kéo dài gây hẹp thực quản hoặc co thắt cơ thực quản.

• Đau, ợ nóng sau ăn: Cảm giác nóng rát vùng thượng vị lan lên xương ức, thường xảy ra sau bữa ăn no hoặc thực phẩm giàu chất béo.

• Ợ nóng khi nằm: Tư thế nằm hoặc cúi người làm tăng khả năng dịch vị trào ngược.

Triệu chứng ngoài thực quản:

• Khàn giọng, đau họng, ho kéo dài, khò khè, hen phế quản: Do acid gây viêm dây thanh, thanh quản hoặc kích thích đường hô hấp.

• Đắng miệng: Khi acid hoặc dịch mật trào ngược lên tận họng.

• Tiết nhiều nước bọt, buồn nôn: Do phản xạ bảo vệ của cơ thể trước acid trào ngược.

• Tức ngực: Có thể nhầm với đau thắt ngực, cần chẩn đoán phân biệt.

Ăn uống điều độ và đúng cách giúp cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày.

3. Điều trị trào ngược dạ dày – thực quản

Tùy vào mức độ bệnh lý và triệu chứng, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm thay đổi lối sống, điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật nếu cần thiết.

3.1. Chăm sóc tại nhà – Thay đổi lối sống

Việc điều chỉnh thói quen sinh hoạt đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát triệu chứng GERD:

• Không nằm sau khi ăn ít nhất 2–3 giờ; ăn tối sớm trước giờ ngủ ≥3 giờ.

• Kê cao đầu giường hoặc dùng gối cao khoảng 15–20cm khi ngủ.

• Ăn thành nhiều bữa nhỏ, tránh ăn quá no.

• Hạn chế thực phẩm gây tăng tiết acid: đồ chiên rán, cay, chua, chocolate, caffeine, rượu bia.

• Bỏ thuốc lá – vì nicotine làm giảm trương lực cơ vòng thực quản dưới.

• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì.

• Tránh mặc quần áo bó sát, gập người hoặc nâng vật nặng sau ăn.

• Tư thế thẳng lưng trong và sau khi ăn giúp giảm nguy cơ trào ngược.

3.2. Điều trị bằng thuốc

Một số nhóm thuốc thường được sử dụng, theo chỉ định của bác sĩ:

• Thuốc kháng acid: Trung hòa acid dạ dày nhanh chóng (ví dụ: magnesium hydroxide, aluminum hydroxide).

• Thuốc kháng histamin H2: Giảm tiết acid (ranitidine, famotidine).

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Là lựa chọn hàng đầu trong điều trị GERD (omeprazole, esomeprazole, pantoprazole).

• Thuốc bảo vệ niêm mạc: Tạo màng phủ bảo vệ vùng tổn thương (sucralfate, alginate).

3.3. Phẫu thuật điều trị

Chỉ định khi:

• Bệnh nhân không đáp ứng với điều trị nội khoa kéo dài.

• Biến chứng nặng như viêm thực quản trầm trọng, hẹp thực quản, Barrett thực quản.

• Không dung nạp thuốc hoặc mong muốn ngừng thuốc lâu dài.

Phẫu thuật thường được thực hiện bằng nội soi ổ bụng theo phương pháp Nissen fundoplication, trong đó phần đáy dạ dày được quấn quanh đoạn thấp của thực quản nhằm tăng áp lực cơ vòng thực quản dưới, ngăn acid trào ngược.

Tóm tắt khuyến cáo cho người bệnh

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp