Bệnh viêm đại tràng co thắt

Viêm đại tràng co thắt là gì?

Viêm đại tràng co thắt (tên gọi khác: hội chứng ruột kích thích, bệnh đại tràng cơ năng) là một rối loạn tiêu hóa phổ biến liên quan đến tình trạng bất thường của co thắt ruột, bệnh đặc trưng bởi tình trạng đau bụng, đầy hơi, chất nhầy trong phân và rối loạn đại tiện (tiêu chảy và táo bón xen kẽ).

Các triệu chứng của viêm đại tràng co thắt có xu hướng mãn tính, có thể gây khó chịu nhưng không dẫn đến bất kỳ vấn đề nghiêm trọng nào về nội tạng.

Viêm đại tràng co thắt là bệnh khá thường gặp

Triệu chứng viêm đại tràng co thắt

Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng viêm đại tràng co thắt có thể khác nhau tuỳ từng cá nhân. Dưới đây là một số triệu chứng của co thắt đại tràng có thể xảy ra:

Đau bụng

Co thắt đại tràng thường gặp phải tình trạng đau bụng đột ngột, đặc biệt xảy ra ở vùng bụng dưới và bên trái. Cảm giác đau có thể khác nhau về cường độ tuỳ từng cơn co thắt.

Cơn đau xuất hiện sau khi người bệnh ăn thực phẩm lạ, đồ chua, cay, tái sống, hải sản… hoặc khi bị căng thẳng, lo âu. Hầu hết sau khi xì hơi hoặc đi đại tiện, cảm giác quặn đau bụng sẽ giảm nhưng cũng có trường hợp sau khi đi đại tiện vẫn không đỡ và xuất hiện thêm cơn đau bụng khác.

Rối loạn đại tiện

Rối loạn đại tiện ở những người bị co thắt đại tràng là tình trạng xen kẽ giữa tiêu chảy và táo bón khi đi đại tiện. Phân có thể bị lỏng, có chất nhầy trong hoặc trắng xuất hiện trong phân đi kèm mùi hôi khó chịu. Người bệnh còn có cảm giác đi đại tiện không hết phân, vẫn muốn đi tiếp.

Chướng bụng đầy hơi

Chướng bụng đầy hơi có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày, bất kể chế độ ăn uống. Khi đi khám có thể bị nhầm lẫn với triệu chứng của bệnh dạ dày.

Triệu chứng toàn thân

Khi bị viêm đại tràng co thắt kéo dài, cơ thể người bệnh có biểu hiện xanh xao, suy nhược, luôn mệt mỏi và đau nhức đầu… Khi cơn đau đại tràng co thắt mạnh sẽ kèm theo cảm giác như hồi hộp, khó thở, căng thẳng, mất ngủ, tim đập nhanh…

Bệnh viêm đại tràng co thắt gây đau bụng dữ dội

Nguyên nhân gây viêm đại tràng co thắt

Viêm đại tràng co thắt là một triệu chứng của tình trạng sức khỏe tiềm ẩn gây ra bởi các nguyên nhân sau:

Rối loạn nhu động ruột

Nhờ sự co bóp nhịp nhàng của nhu động ruột, thức ăn được vận chuyển và tiêu hoá thành chất dinh dưỡng cho cơ thể. Tuy nhiên, đối với người mắc bệnh viêm đại tràng co thắt sẽ làm thay đổi thời gian và cường độ co bóp của nhu động ruột, dẫn đến sự xuất hiện của các triệu chứng như:

Các cơn co thắt đại tràng diễn ra với cường độ mạnh và kéo dài: Hệ thống tiêu hóa bị ảnh hưởng, không đủ thời gian để hấp thụ nước và chất dinh dưỡng từ thức ăn dẫn đến việc nhu động ruột phải hoạt động co bóp liên tục để đào thải phân ra ngoài, nguyên nhân của tình trạng tiêu chảy, phân sống, lỏng nát…
Các cơn co thắt nhẹ và ngắn: Lúc này chất thải bị lưu lại ở đại tràng quá lâu khi ruột giảm hoạt động co bóp, lượng nước đa phần được tái hấp thụ khiến phân trở nên cứng và khô, gây nên tình trạng táo bón.

Ruột nhạy cảm ở mức độ cao

Tăng mức độ nhạy cảm của ruột già cũng là nguyên nhân dẫn đến hội chứng viêm đại tràng co thắt. Đối với người bệnh chỉ cần một tác động nhỏ đối với ổ bụng hoặc khi ăn phải đồ lạ, thực phẩm chua cay, khi căng thẳng, thời tiết thay đổi… cũng sẽ dẫn đến hiện tượng rối loạn tiêu hóa như: đi ngoài, đau bụng, đầy hơi, chướng bụng…

Yếu tố căng thẳng, lo âu

Các yếu tố khách quan tác động từ bên ngoài như căng thẳng, lo âu, rối loạn cảm xúc, áp lực công việc… tuy không trực tiếp gây nên bệnh viêm đại tràng co thắt nhưng sẽ làm tăng mức độ của triệu chứng bệnh.

Chế độ ăn uống không khoa học

Các loại thực phẩm không tốt như: đồ uống chứa cồn, các chất kích thích, nước ngọt có ga, đồ ăn nhanh, đồ chiên xào, đồ cay nóng chua … nếu thường xuyên sử dụng sẽ gây ra phản ứng kích thích nhu động ruột gây co thắt đại tràng.

Ngoài ra, thói quen ăn uống không đúng cách như ăn quá nhanh không nhai kĩ, vừa ăn vừa nói chuyện, bỏ bữa… cũng ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của ruột.

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh viêm đại tràng co thắt

Khả năng cao mắc bệnh viêm đại tràng co thắt nếu thuộc một trong những nhóm đối tượng dưới đây:

Căng thẳng mệt mỏi có thể là nguyên nhân gây viêm đại tràng co thắt

Độ tuổi: Bệnh viêm đại tràng co thắt thường xảy ra ở những người cao tuổi (trên 50 tuổi).
Giới tính: Theo nghiên cứu, tỷ lệ nữ giới có khả năng mắc bệnh viêm đại tràng co thắt cao hơn nam giới gấp 2 lần. Nguyên nhân là do thay đổi nội tiết tố estrogen trước và sau chu kì kinh nguyệt.
Tiền sử gia đình: Trong gia đình có người mắc bệnh đường ruột thì các thành viên khác cũng có nguy cơ cao bị bệnh.
Chế độ ăn uống: Đối với những người có thói quen ăn uống không lành mạnh, thiếu khoa học sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh hơn những người ăn uống khoa học và hợp lý.
Tâm lý: Người thường xuyên lo âu, căng thẳng, gặp áp lực công việc và cuộc sống… sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Mức độ nguy hiểm của viêm đại tràng co thắt

Bệnh viêm đại tràng co thắt là bệnh mãn tính, tái đi tái lại nhiều lần, không gây nguy hiểm tới tính mạng nhưng có ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.

Bởi vì bệnh này có nhiều triệu chứng như: đau quặn bụng, tiêu chảy, táo bón… nếu kéo dài trong nhiều ngày sẽ khiến người bệnh luôn ở trong trạng thái stress, bất tiện, thiếu hụt chất dinh dưỡng do phải ăn uống kiêng kị, mất ăn mất ngủ, cơ thể gầy yếu, suy nhược.

Đối với với phụ nữ mang thai, bệnh sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng tới sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Dễ nhầm lẫn triệu chứng của bệnh với các biểu hiện đau bụng liên quan đến thai sản như: động thai, sẩy thai… Vì vậy viêm đại tràng co thắt khi mang bầu cần được điều trị sớm càng sớm càng tốt.

Phương pháp chẩn đoán viêm đại tràng co thắt

Bệnh viêm đại tràng co thắt cần được khám và đánh giá cẩn thận để loại trừ tỷ lệ bệnh lý ác tính hoặc nguy hiểm tới hệ tiêu hóa như ung thư đại tràng, bệnh lý viêm đại tràng xuất huyết mãn tính, nhiễm khuẩn đường ruột.. Bác sĩ sẽ có chỉ định khác nhau để chẩn đoán bệnh tuỳ vào từng người với những triệu chứng khác nhau.

Người bệnh có thể được thực hiện các xét nghiệm như nội soi trực tràng, nội soi đại tràng, xét nghiệm phân, sinh thiết mô học… để chẩn đoán chính xác bệnh lý.
Nếu bị nghi ngờ viêm đại tràng, bệnh nhân sẽ được chụp khung đại tràng có thuốc cản quang, nội soi đại tràng.

Lưu ý phần lớn các kết quả xét nghiệm sẽ có kết quả bình thường hoặc thay đổi nhẹ, đặc trưng cho sự rối loạn chủ yếu về chức năng của đại tràng.

Phương pháp điều trị viêm đại tràng co thắt hiệu quả

Điều trị co thắt đại tràng là nhằm mục đích giảm các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng từ co thắt, không thể ngăn chặn vĩnh viễn co thắt đại tràng xảy ra.

Thay đổi lối sống

Quản lý căng thẳng

Học cách quản lý căng thẳng và giảm tác động của nó đối với sức khỏe tinh thần và thể chất khi nó xảy ra. Điều này có thể giúp ngăn ngừa co thắt đại tràng trong tương lai.

Tăng hoạt động thể chất

Tập thể dục thường xuyên hơn có thể giúp giữ cho đường tiêu hóa của bạn hoạt động tốt nhất.

Cần ăn nhiều chất xơ để giúp điều trị viêm đại tràng co thắt hiệu quả

Ăn nhiều chất xơ

Ăn nhiều chất xơ có thể làm giảm tình trạng phân lỏng hoặc rối loạn nhu động ruột. Bổ sung chất xơ thông qua việc ăn trái cây, rau, ngũ cốc, đậu. Giảm lượng chất béo trong khẩu phần ăn cũng có thể làm giảm kích ứng ruột kết.

Ngưng sử dụng rượu, bia và thuốc lá

Không nên sử dụng thường xuyên các loại đồ uống chứa cồn, đồ uống kích thích để giảm triệu chứng co thắt và ngăn ngừa bệnh tái phát trong tương lai.

Lựa chọn y tế

Thuốc chống tiêu chảy

Cả hai loại thuốc chống tiêu chảy không kê đơn và theo toa có thể giúp giảm bớt một số triệu chứng co thắt đại tràng và ngừng tiêu chảy.

Thuốc chống co thắt

Những loại thuốc này có thể làm giảm các cơn đau nghiêm trọng do co thắt đại tràng.

Phòng ngừa viêm đại tràng co thắt

Thực phẩm nên ăn

Bổ sung thực phẩm giàu đạm dễ tiêu như: thịt nạc, cá, đậu nành với hàm lượng hợp lý
Ăn nhiều rau xanh và trái cây tươi để bổ sung hàm lượng chất xơ cho cơ thể giúp đi đại tiện dễ hơn và ngăn ngừa táo bón.
Ăn sữa chua hàng ngày có thể kích thích tăng cường lợi khuẩn giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả
Cung cấp đủ nước cho cơ thể bằng cách uống đủ 2-2,5 lít nước mỗi ngày, có thể thay thế nước lọc bằng các loại nước ép rau củ quả, sinh tố… giúp hạn chế táo bón

Thực phẩm nên tránh

Hạn chế sử dụng thức ăn khó tiêu, dễ gây đầy bụng như: dưa muối, đồ ăn chế biến sẵn chứa nhiều dầu mỡ, thực phẩm sống, chưa chế biến kĩ
Không sử dụng các loại đồ uống chứa cồn, thức uống chứa caffeine, chất kích thích, nước ngọt có ga… vì sẽ tăng độ nhạy cảm của ruột
Không nên ăn các món có gia vị cay và đồ chua khi xuất hiện các triệu chứng của viêm đại tràng co thắt
Nếu bị tiêu chảy không nên ăn các loại đồ ăn cứng, sản phẩm lên men, hải sản, bánh ngọt, sữa… sẽ gây chướng bụng, đầy hơi khiến bệnh ngày càng nặng hơn

Tập luyện thể dục thể thao hàng ngày

Đối với những người mắc phải viêm đại tràng co thắt, việc vận động cơ thể hằng ngày sẽ giúp khắc phục các triệu chứng đau bụng, đầy hơi, tạo tâm lý thư thái, thoải mái, từ đó hỗ trợ điều trị đạt hiệu quả tốt hơn.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP