Gan là một cơ quan quan trọng trong hệ tiêu hóa của con người, đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Gan của người trưởng thành chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể, trong khi gan của trẻ sơ sinh chiếm khoảng 5%. Gan của nam giới có trọng lượng từ 1.4 đến 1.8kg, trong khi gan của nữ giới có trọng lượng từ 1.2 đến 1.4kg. Nếu tính cả lượng máu mà gan chứa (khoảng 800 – 900ml), trọng lượng trung bình của gan là khoảng 2.3 – 2.4kg. Kích thước của lá gan khá lớn, với chiều dài từ 25 đến 28cm, chiều rộng từ 16 đến 20cm và độ dày từ 6 đến 8cm. Cấu trúc của gan khá phức tạp từ mặt giải phẫu.
Vị trí gan
Nằm dưới cơ hoành, thuộc các vùng hạ sườn phải, thượng vị, hạ sườn trái. Bờ dưới gan chạy dọc bờ sườn phải, nên người bình thường không cảm nhận được gan. Khi gan phình to, có thể cảm nhận được bờ gan ở phía trước của bụng, dưới bờ sườn phải.
Cấu trúc gan
Gan có màu đỏ nâu, bóng trơn. Mật độ hơi chắc, nhưng dễ bị nghiền nát và vỡ. Gan được tạo thành từ các tế bào gan, mạch máu và các đường mật.
- Tế bào gan: Sắp xếp thành nhiều bè tạo nên các tiểu thùy gan.
- Mạch máu: Lưới mao mạch dẫn máu từ tiểu thùy về tĩnh mạch trung tâm.
- Đường mật: Ống dẫn mật nhỏ xen vào giữa các tế bào gan.
Cung cấp máu cho gan có hai nguồn gồm:
- Động mạch gan: Vận chuyển máu từ động mạch chủ qua thân tạng.
- Tĩnh mạch cửa: Vận chuyển máu từ tĩnh mạch lách vàtĩnhmạchmạc treo tràng trên.
Những mạch máu này được chia thành các mao mạch nhỏ được gọi là các xoang gan, dẫn đến các tiểu thùy gan. Tiểu thùy gan là đơn vị chức năng của gan, mỗi tiểu thùy được tạo thành từ hàng triệu tế bào gan (những tế bào trao đổi chất cơ bản). Các tiểu thùy được liên kết với nhau bằng một mô liên kết sợi mịn, dày đặc, không đồng đều, kéo dài từ bao xơ, bao phủ toàn bộ gan (bao Glisson). Mô này mở rộng vào cấu trúc gan bằng cách đi kèm với mạch máu, ống dẫn và dây thần kinh. Gần như toàn bộ bề mặt gan đều được bao phủ bởi một lớp huyết thanh có nguồn gốc từ phúc mạc
.png)
Chức năng gan
Gan là một cơ quan quan trọng trong cơ thể, đóng vai trò thiết yếu cho sự sống. Dưới đây là những chức năng quan trọng của gan đối với cơ thể chúng ta:
- Chuyển hóa các chất dinh dưỡng: Gan thực hiện quá trình chuyển hóa glucid, lipid, protid.
- Chống độc: Gan giúp biến đổi các chất độc thành các chất ít độc hơn hoặc loại bỏ độc tính của chúng và đào thải khỏi cơ thể. Gan cũng tham gia vào quá trình loại bỏ độc tố từ cồn, thuốc,…
- Tạo mật: Gan sản xuất mật, giúp tiêu hóa lipid. Mật được tiết vào ruột non, tạo điều kiện cho hoạt động của các enzyme tiêu hóa.
- Dự trữ: Gan lưu trữ glycogen (dạng dự trữ của glucose) để cung cấp năng lượng cho cơ thể khi cần thiết. Ngoài ra, gan còn lưu trữ một số vitamin (A, D, E, K) và khoáng chất (sắt, đồng). Gan cũng lưu trữ protein huyết tương, giúp điều hòa áp lực keo trong máu.
- Gan chịu trách nhiệm sản xuất các yếu tố đông máu, giúp máu đông lại khi bị tổn thương. Ngoài ra, gan cũng tổng hợp các yếu tố chống đông máu, giúp ngăn ngừa sự đông máu không mong muốn.
- Tham gia vào quá trình sản xuất máu: Gan lưu trữ và cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu. Ngoài ra, gan còn tham gia vào quá trình phân hủy các tế bào máu cũ.
