1. Vị trí của Lá lách
Lách nằm ở tầng trên mạc treo kết tràng ngang, lá lách nằm bên trái dạ dày, ở ô dưới hoành trái. Trục của lách là xương sườn thứ 9 và thứ 11 ở bên trái.
2. Hình dạng và cấu tạo của Lá lách
- Lách có dạng hình tháp ba mặt, ba bờ, một đáy, một đỉnh.
- Các mặt là mặt hoành, mặt dạ dày và mặt thận. Ðáy gọi là mặt kết tràng (mặt dạ dày, mặt thận và đáy của lách có thể gọi chung là mặt tạng).
- Trong các bờ của lách, có bờ trước hay còn gọi là bờ trên có nhiều khía và sờ được khi lách lớn, nhờ vậy mà chúng ta có thể phân biệt lách với các tạng khác khi khám lách.
- Ở phần sau, mặt dạ dày gần bờ dưới có rốn lách chứa cuống lách có động mạch và tĩnh mạch lách. Rốn lách nối với dạ dày bằng mạc nối vị lách và với đuôi tụy bởi mạc nối tụy – lách.
Lách người trưởng thành khỏe mạnh, có chiều dài từ khoảng 7 cm đến 14 cm. Lách có trọng lượng từ 150 gram đến 200 gram.
Lách gồm: Nhu mô lách và mô chống đỡ:
- Mô chống đỡ: vỏ xơ, bè xơ, dây xơ
- Nhu mô lách:
- Tủy trắng: mô võng, các tế bào trong lỗ lưới. Tủy trắng chiếm 1/5 trọng lượng lách. Gồm các mô bạch huyết bao quanh các động mạch (bao bạch huyết), có nơi mô bạch huyết ở dạng nang bạch huyết.
- Tủy trắng được chia thành 3 vùng: vùng quanh động mạch tập trung lympho bào T; trung tâm sinh sản tập trung lympho bào B; vùng rìa chuyển tiếp giữa tủy trắng và tủy đỏ, chứa nhiều đại thực bào, tương bào, lympho bao.
- Tủy đỏ: dây Billroth khối xốp có nền là mô võng, nằm trong lỗ dưới là hồng cầu, bạch cầu hạt, tiểu cầu, lympho bào, tương bào, đại thực bào. Xoang tĩnh mạch là loại mao mạch kiểu xoang, thành mao mạch được lợp bởi một lớp tế bào nội mô không liên tục, xếp song song. Phía ngoài lớp tế bào nội mô là những sợi võng.
3. Chức năng của Lá lách
- Tham gia sản xuất tế bào lympho. Ở giai đoạn bào thai lách còn sản xuất hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu hạt
- Phá huỷ các tế bào máu già cỗi, giữ lại sắt, protein và các chất cần thiết để tạo tế bào mới
- Dự trữ máu cho cơ thể. Khi lách co vào hoặc giãn ra tham gia điều hoà khối lượng máu cũng như khối lượng tế bào máu trong tuần hoàn
- Lách còn tham gia chống nhiễm trùng cho cơ thể bằng cách thanh lọc các vi khuẩn và vật lạ ở máu.
4. Những vấn đề cần lưu ý
- Nếu có lách to, tránh những môn thể thao, chẳng hạn như bóng đá và khúc côn cầu và hạn chế các hoạt động khác theo khuyến cáo của Bác sĩ. Sửa đổi hoạt động có thể làm giảm nguy cơ vỡ lá lách.
- Mang đai an toàn khi lái xe là rất quan trọng. Nếu đang trong một tai nạn, dây an toàn có thể giúp ngăn ngừa thương tích cho lá lách.
- Ăn nhiều thực phẩm chứa flavonol có thể ngăn ngừa ung thư lá lách. Người hút thuốc lá nếu thực hiện đúng chế độ ăn trên thì giảm đến 59% tỷ lệ phát triển ung thư lá lách so với những người hút thuốc ăn ít flavonol. Các loại thực phẩm chứa nhiều flavonol gồm hành, táo, bắp cải…
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
