Định nghĩa
Đau ngực có thể đến đột ngột bất cứ lúc nào. Cố gắng bỏ qua nó lúc đầu, nhưng đau ngực có thể gây sợ hãi và lo lắng vì nghĩ rằng có thể được có một cơn đau tim?
Đau ngực là một trong những lý do phổ biến mà hầu hết mọi người cần giúp đỡ khẩn cấp y tế. Mỗi năm các bác sĩ cấp cứu đánh giá và điều trị cho hàng triệu người đau ngực.
May mắn thay, đau ngực không phải luôn luôn là tín hiệu một cơn đau tim. Thông thường đau ngực không liên quan đến bất kỳ vấn đề tim mạch. Nhưng ngay cả khi đau ngực không có gì với hệ thống tim mạch, vấn đề vẫn có thể quan trọng và giá trị nằm ở khoảng thời gian được đánh giá.
Các triệu chứng
Một loạt các vấn đề sức khỏe có thể gây ra đau ngực. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân cơ bản không có gì với tim, mặc dù không dễ dàng để xác định.
Đau ngực có liên quan đến vấn đề tim mạch
Nói chung đau ngực, liên quan đến một cơn đau tim hay vấn đề khác có liên quan đến tim khi có một hoặc nhiều điều sau đây:
Áp lực, bóp nghẹt hoặc tức ngực.
Đau lan đến cổ, quai hàm, vai và cánh tay, đặc biệt là cánh tay trái.
Đau kéo dài hơn một vài phút, biến mất và trở lại hoặc thay đổi cường độ.
Khó thở, ra mồ hôi, chóng mặt hoặc buồn nôn.
Đau ngực có liên quan đến vấn đề ngoài tim
Có nghĩa là không liên quan đến một vấn đề tim và thường xuyên liên kết với:
Cảm giác nóng rát sau xương ức.
Ợ chua hoặc cảm giác thực phẩm ở miệng.
Khó nuốt.
Đau giảm hoặc tồi tệ hơn khi thay đổi vị trí cơ thể.
Đau tăng cường độ khi hít thở sâu hoặc ho.
Đau khi ấn vào ngực.
Nếu có đau ngực mới hoặc không giải thích được hoặc nghi ngờ đang bị đau tim, hãy gọi trợ giúp y tế khẩn cấp ngay lập tức. Đừng phí thời gian cố gắng để tự chẩn đoán các triệu chứng đau tim.
Mỗi phút là rất quan trọng nếu đang có một cơn đau tim. Đi đến phòng cấp cứu sớm có thể giữ được cuộc sống, hoặc mang lại yên tâm nếu không có vấn đề nghiêm trọng với sức khỏe.
Đừng tự mình lái xe đến bệnh viện, trừ khi không có lựa chọn khác. Tự mình lái xe sẽ đặt vào nguy cơ nếu tình trạng đột nhiên xấu đi.
Nguyên nhân
Đau ngực có nhiều nguyên nhân có thể, tất cả đều xứng đáng được chăm sóc y tế.
Nguyên nhân do tim
Đau tim. Một cơn đau tim là kết quả một cục máu đông ngăn chặn tắc lưu lượng máu đến cơ tim.
Đau thắt ngực. Thành mạch cứng, dày, mảng cholesterol dần dần có thể tích tụ lên thành trong của các động mạch vành – động mạch mang máu đến tim. Những mảng bám tạm thời làm thu hẹp các động mạch vành và hạn chế nguồn cung cấp máu cho cơ tim, đặc biệt trong khi gắng sức. Hạn chế lưu lượng máu tới tim có thể thường gây ra đau thắt ngực ổn định hoặc đau thắt ngực không ổn định.
Bóc tách động mạch chủ. Tình trạng này đe dọa tính mạng liên quan đến động mạch chủ. Nếu các lớp trong của mạch máu tách riêng biệt, khiến máu chảy giữa chúng, kết quả là rách bất ngờ. Bóc tách động mạch chủ có thể do một cú đánh mạnh vào ngực hoặc phát triển như là một biến chứng của tăng huyết áp không kiểm soát được.
Co thắt mạch vành. Trong co thắt mạch vành, đôi khi được gọi là đau thắt ngực Prinzmetal, các động mạch cung cấp máu cho cơ tim bị co thắt, tạm thời ngừng lưu lượng máu qua nơi co thắt. Nó xảy ra khi nghỉ ngơi và có thể cùng tồn tại ở người có bệnh động mạch vành - tích tụ mảng bám trong thành động mạch vành.
Màng ngoài tim. Viêm nhiễm của màng xung quanh tim, thường liên quan đến nhiễm virus.
Các vấn đề liên quan đến tim. Vấn đề về tim khác, chẳng hạn như viêm cơ tim, một tình trạng viêm của tim thường là do bị nhiễm virus, có thể gây ra đau ngực. Một số loại rối loạn cơ tim như bệnh cơ tim phì đại, cũng có thể gây đau ngực.
Nguyên nhân do tiêu hóa
Ợ nóng. Acid dạ dày trào ngược vào ống thực quản có thể gây ra chứng ợ nóng, và cảm giác đau rát sau xương ức.
Co thắt thực quản. Rối loạn của thực quản, các ống chạy từ cổ họng đến dạ dày, có thể làm cho nuốt khó khăn và thậm chí đau đớn. Thực quản co thắt, một vấn đề có ảnh hưởng đến một nhóm nhỏ những người có đau ngực.
Thoát vị hoành. Trong vấn đề này, một phần của dạ dày trượt lên phía trên cơ hoành vào ngực. Điều này có thể gây ra áp lực trong ngực hoặc đau, đặc biệt là sau khi ăn, cũng như chứng ợ nóng.
Co thắt tâm vị. Trong rối loạn nuốt, van trong thực quản dưới không mở đúng để cho phép đưa thực phẩm vào dạ dày. Thay vào đó, thực phẩm tràn vào thực quản, gây đau đớn.
Vấn đề túi mật hoặc tụy. Sỏi mật hay viêm túi mật hoặc tuyến tụy cấp tính có thể gây ra đau bụng lan đến ngực.
Nguyên nhân cơ xương
Viên sụn sườn. Trong vấn đề này, còn được gọi là hội chứng Tietze - các sụn của khung sườn, đặc biệt là sụn sườn gắn vào xương ức bị viêm. Kết quả là đau ngực, thường trở nên tồi tệ hơn khi ấn vào xương ức hoặc trên các xương sườn gần xương ức.
Đau cơ. Hội chứng đau mãn tính, như bệnh đau xơ cơ, có thể đau dai dẳng liên quan đến cơ ngực.
Bị thương dây thần kinh hay bị chèn ép xương sườn. Một vết thâm tím hoặc bị gãy xương sườn, cũng như chèn ép thần kinh có thể gây ra đau ngực.
Đau ngực do hô hấp
Thuyên tắc phổi. Điều này gây ra đau ngực, xảy ra khi cục máu đông trong động mạch phổi, ngăn chặn lưu lượng máu đến mô phổi. Tình trạng này đe dọa đến tính mạng xảy ra mà không có trước yếu tố nguy cơ, chẳng hạn như phẫu thuật gần đây hoặc cố định.
Phổi. Đau nhói ngực tại một điểm và tăng hơn khi hít hay ho xảy ra khi phổi, màng phổi bị viêm. Hiếm hơn là do tự miễn dịch, chẳng hạn như lupus. Là một trong những bệnh tự miễn dịch mà trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm lẫn mô khỏe mạnh.
Các vấn đề khác về phổi. Tăng áp động mạch mang máu tới phổi và bệnh hen suyễn cũng có thể tạo ra đau ngực.
Các nguyên nhân khác
Hồi hộp - hoảng sợ. Nếu trong trạng thái của sự sợ hãi mãnh liệt, có thể kèm theo đau ngực, nhịp tim nhanh, thở nhanh, ra mồ hôi và khó thở.
Bệnh giời leo. Bệnh lây nhiễm các dây thần kinh gây ra bởi virus có thể gây đau và mụn nước phía sau lưng, xung quanh thành ngực.
Ung thư. Ung thư có thể liên quan đến đau ngực hoặc ung thư đã lan rộng từ một phần khác của cơ thể đến có thể gây ra đau ngực.
Các xét nghiệm và chẩn đoán
Tại phòng cấp cứu, việc đánh giá đau ngực có thể sẽ gồm huyết áp, nhịp tim và kiểm tra nhiệt độ ngay lập tức. Ngoài ra, bác sĩ sẽ hỏi một số câu hỏi về đau ngực.
Đau ngực không phải luôn luôn là tín hiệu một cơn đau tim. Nhưng đó là những gì bác sĩ phòng cấp cứu sẽ thử nghiệm cho lần đầu tiên, bởi vì nó có khả năng đe dọa trực tiếp nhất đến cuộc sống. Họ cũng có thể kiểm tra sự bóc tách động mạch chủ hoặc vấn đề về phổi đe dọa tính mạng, chẳng hạn như thuyên tắc phổi hoặc tăng áp mạch phổi hoặc tràn khí màng phổi có thể gây đau ngực.
Các xét nghiệm có thể để xác định nguyên nhân của đau ngực bao gồm:
Điện tâm đồ (ECG). Thử nghiệm này có thể giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh tim cũng như các vấn đề tim mạch khác. Nó ghi lại hoạt động điện của tim thông qua các điện cực gắn liền với da. Nhịp điệu và các xung điện đi qua tim được ghi nhận là sóng hiển thị trên một màn hình hoặc in trên giấy. Vì bị tổn thương, cơ tim không thực hiện xung điện bình thường, ECG có thể cho thấy một cơn đau tim đã xảy ra hoặc đang xẩy ra.
Xét nghiệm máu. Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ gia tăng của một số enzym thường được tìm thấy trong cơ tim. Thiệt hại các tế bào tim từ một cơn đau tim có thể thấy các enzym ở máu, trong khoảng thời gian vài giờ.
X quang ngực. X quang ngực cho phép các bác sĩ kiểm tra tình trạng của phổi, kích thước và hình dạng của tim và các mạch máu lớn. Các bác sĩ cũng có thể sử dụng X quang ngực để kiểm tra khối u ở ngực và để tìm các vấn đề về phổi có thể gây đau ngực, như viêm phổi hoặc tràn khí màng phổi.
Nghiệm pháp gắng sức. Những biện pháp kiểm tra tim và mạch máu đáp ứng với gắng sức, bởi vì có thể cơn đau có liên quan đến tim. Có nhiều loại xét nghiệm gắng sức. Có thể yêu cầu đi bộ trên máy chạy bộ hay đạp xe đạp trong khi nối với ECG. Hoặc có thể được cho một loại thuốc tiêm tĩnh mạch để kích thích tim trong cách tương tự như tập thể dục. Gắng sức có thể được kết hợp với hình ảnh của tim bằng cách sử dụng siêu âm hoặc vật liệu phóng xạ (hạt nhân).
Siêu âm tim. Siêu âm tim sử dụng sóng âm để tạo ra một hình ảnh video của tim. Hình ảnh này có thể giúp bác sĩ xác định các vấn đề về tim.
Đặt ống thông mạch vành (angiogram). Thử nghiệm này giúp bác sĩ xác định các động mạch cấp máu cho cơ tim có thể bị thu hẹp hoặc bị chặn tắc. Một chất nhuộm được tiêm vào các động mạch của tim qua ống thông, thường là ở háng đến các động mạch trong tim. Khi nhuộm đầy các động mạch, nó được nhìn thấy trên X quang và video.
Chụp cắt lớp vi tính. Các loại khác nhau của CT có thể được dùng để kiểm tra động mạch tim, tìm các dấu hiệu của canxi, trong đó chỉ ra mảng xơ vữa động mạch có thể được tích lũy và chặn tắc các động mạch cung cấp máu cho tim. CT cũng có thể được thực hiện với thuốc nhuộm để hiển thị động mạch tim.
Chụp cộng hưởng từ (MRI). MRI là một kỹ thuật hình ảnh có sử dụng từ trường và sóng radio để tạo ra hình ảnh mặt cắt ngang của cơ thể. MRI tim đôi khi được thực hiện để tìm bằng chứng về thiệt hại tim hoặc viêm viêm cơ tim.
Nội soi. Dụng cụ gắn liền với một máy ảnh được truyền xuống cổ họng, cho phép bác sĩ kiểm tra thực quản và dạ dày và các vấn đề về dạ dày có thể gây đau ngực.
Nhiều loại đau ngực có thể lúc đầu dường như liên quan đến vấn đề về tim. Nhưng sau khi đánh giá cẩn thận, các bác sĩ có thể phân biệt các triệu chứng đau ngực do bệnh tim hoặc không.
Phương pháp điều trị và thuốc
Điều trị đau ngực do guyên nhân tim
Nếu xuất hiện vấn đề về tim là nguyên nhân của đau ngực, có thể cung cấp thuốc như:
Aspirin. Aspirin ức chế đông máu, giúp duy trì lưu lượng máu qua động mạch tim bị hẹp, aspirin có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong. Có thể được yêu cầu nhai aspirin để đẩy nhanh sự hấp thụ của nó. Aspirin được khuyến khích cho hầu hết những người đã có cơn đau tim.
Nitroglycerin. Thuốc này để điều trị đau thắt ngực, mở rộng tạm thời sự thu hẹp các mạch máu, cải thiện lưu lượng máu đến và đi từ tim.
Beta blockers. Các thuốc này giúp thư giãn cơ tim, làm chậm nhịp tim và giảm huyết áp, làm giảm nhu cầu nhu cầu ô xy cơ tim. Các loại thuốc này giúp hạn chế số lượng thiệt hại trong một cơn đau tim và ngăn ngừa đau tim tái phát.
Tiêu huyết khối. Các thuốc này, còn gọi là clotbusters, giúp hòa tan một cục máu đông ngăn chặn lưu lượng máu tới tim. Các thuốc này có hiệu quả nhất trong vòng một giờ sau khi các triệu chứng của cơn đau tim bắt đầu.
Ranolazine (Ranexa). Đây là một loại thuốc tương đối mới trong điều trị đau thắt ngực mãn tính. Nó chỉ được sử dụng khi các loại thuốc khác chống đau thắt ngực không hiệu quả bởi vì nó có thể gây ra một vấn đề được gọi là QT kéo dài, có thể làm tăng nguy cơ của các vấn đề nhịp tim. Nó nên được sử dụng với các thuốc đau thắt ngực khác, chẳng hạn như thuốc chẹn kênh calci, chẹn beta hoặc nitroglycerin.
Ức chế men chuyển (ACE) và ức chế thụ thể angiotensin (ARBS). Các thuốc này cho phép máu chảy từ tim dễ dàng hơn. Bác sĩ có thể kê toa thuốc ức chế ACE hoặc ARBS nếu đã có một cơn đau tim trung bình đến nặng và đã giảm công của tim. Các thuốc này cũng làm thấp huyết áp và có thể ngăn chặn một cơn đau tim lần thứ hai.
Chẹn kênh canxi. Khi điều trị co thắt động mạch vành, các bác sĩ đôi khi sử dụng thuốc tim mạch như thuốc chẹn kênh canxi để thư giãn các động mạch vành và ngăn ngừa co thắt.
Phương pháp điều trị đau tim
Nếu rõ ràng đang có một cơn đau tim, có thể được điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết hoặc trải qua thủ thuật như:
Nong mạch và đặt stent. Trong nong mạch vành, còn được gọi là can thiệp mạch vành qua da (PCI), bác sĩ chèn ống thông với một quả bóng đặc biệt vào một động mạch vành bị tắc. Bóng được bơm căng để mở rộng động mạch và phục hồi lưu lượng máu tới tim. Sau đó, một cuộn dây lưới nhỏ (stent) thường được chèn vào để giữ cho động mạch mở. Nong mạch được thực hiện càng nhanh càng tốt.
Phẫu thuật cầu nối. Thủ tục này tạo ra lộ trình thay thế, để máu đi quanh qua nơi động mạch vành bị tắc.
Điều trị đau thắt ngực
Các bác sĩ điều trị đau thắt ngực thường đầu tiên với thuốc. Có thể bắt đầu cho dùng thuốc tại phòng cấp cứu, bao gồm aspirin, nitroglycerin, thuốc chẹn beta và chất làm loãng máu.
Nếu có đau thắt ngực không ổn định, ngay lập tức có thể cần đặt ống thông mạch vành để sau đó nong mạch và đặt stent. Trong một số trường hợp, có thể cần phải phẫu thuật mạch vành.
Điều trị các vấn đề đau ngực do nguyên nhân khác
Các vấn đề tim và phổi có thể điều trị ban đầu tại phòng cấp cứu. Nếu rõ ràng đang gặp nghẽn mạch phổi, có thể được điều trị khẩn cấp bằng thuốc làm loãng máu, đôi khi bao gồm thuốc tiêu huyết khối.
Bóc tách động mạch chủ thường đòi hỏi phải phẫu thuật khẩn cấp.
Điều trị nguyên nhân không do tim mạch
Nếu các bác sĩ cấp cứu xác định đang nguy hiểm, có thể gọi bác sĩ riêng hoặc một chuyên gia để đánh giá thêm. Điều trị cho nguyên nhân của đau ngực không do tim phụ thuộc vào loại vấn đề. Những vấn đề này và điều trị bao gồm:
Ợ nóng. Nếu các triệu chứng gợi ý ợ nóng, có thể sẽ phải dùng toa thuốc kháng acid tại phòng cấp cứu.
Nếu vấn đề ợ nóng thường xuyên (ít nhất một lần một tuần), bác sĩ hoặc bác sĩ chuyên về dạ dày và các vấn đề đường ruột (gastroenterologist) có thể yêu cầu trải qua thử nghiệm thêm. Nếu không được điều trị, thường xuyên ợ nóng đôi khi có thể dẫn đến sẹo và thu hẹp thực quản. Điều trị ợ nóng mạn tính có thể bao gồm sửa chế độ ăn uống, thuốc kháng acid, ngăn chặn acid hoặc thuốc theo toa khác, trong một số trường hợp cần phẫu thuật.
Hồi hộp - hoảng sợ. Điều lo lắng này liên quan đến đau ngực có thể được điều trị bằng thuốc chống lo lắng, kỹ thuật thư giãn và tư vấn để tìm ra những gì có thể kích hoạt. Hồi hộp thường nhầm lẫn với các cơn đau tim, và nhiều người được thấy trong các phòng cấp cứu cho vấn đề này. Nhưng khi tình trạng được chẩn đoán, có thể được điều trị để giúp kiểm soát.
Phổi. Viêm màng phổi, phổi, có thể do nhiều nguyên nhân, và hiếm hơn là điều kiện tự miễn như lupus. Bác sĩ sẽ xác định và điều trị các bệnh tiềm ẩn gây ra. Thuốc giảm đau có thể giúp giảm thiểu sự đau đớn cho đến khi giảm viêm.
Viêm sụn sườn. Điều trị viêm sụn lồng xương sườn thường là thuốc chống viêm không steroid, như ibuprofen.
Đau cơ, xương sườn bị thương hoặc dây thần kinh bị chèn ép. Đau ngực do xương sườn bị thương, bị chèn ép dây thần kinh và cơ sẽ được cải thiện theo thời gian và các biện pháp tự chăm sóc được đề nghị.
Rối loạn nuốt. Rối loạn nuốt có nhiều nguyên nhân, trong đó thường có thể được điều trị bằng thuốc, phẫu thuật nhỏ hoặc các kỹ thuật nội soi. Sẽ được giới thiệu đến một bác sỹ chuyên khoa để đánh giá và điều trị.
Bệnh giời leo. Điều trị bằng acyclovir hay một thuốc tương tự như thuốc kháng virus là tốt nhất, bắt đầu càng nhanh càng tốt và tốt hơn trong vòng 24 giờ, kể từ sự khởi đầu của đau hay rát, và trước sự xuất hiện của mụn nước. Các bác sĩ sử dụng phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như thuốc giảm đau và thuốc kháng histamine, để kiểm soát các triệu chứng như đau và ngứa.
Túi mật hoặc tụy. Có thể cần phẫu thuật để điều trị viêm túi mật hoặc tụy gây ra đau, lan từ bụng vào ngực.
Đau ngực có thể là một trong những triệu chứng khó khăn nhất để giải thích. Nhưng dành thời gian đến phòng cấp cứu khi đau ngực để đánh giá có thể mang lại sự an tâm, và thậm chí có thể cứu sống.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
