Tử cung là gì? Như thế nào là bất thường ở tử cung?
Tử cung hay còn được gọi là dạ con là cơ quan quan trọng trong bộ phận sinh sản của nữ giới. Tử cung nằm ở trong khung xương vùng chậu của phụ nữ và có hình dáng giống quả lê. Tử cung có chiều dài khoảng 7,5cm, chiều rộng 5cm và chiều sâu 2,5cm với cấu tạo gồm 3 phần: đáy tử cung, cổ tử cung và thân tử cung.
Tử cung là nơi trứng và tinh trùng thụ tinh sau khi thụ tinh sẽ chui vào làm tổ và phát triển thành thai nhi. Thai nhi sẽ nằm trong tử cung của mẹ cho đến khi chào đời. Vì vậy, tử cung phải đảm bảo ổn định, bình thường thì thai nhi mới có thể phát triển bình thường được.
Tuy nhiên, theo thống kê, cứ 18 phụ nữ thì có 1 người tử cung bất thường. Tử cung của người đó sẽ có kích thước, hình dạng hoặc cấu trúc khác lạ so với người bình thường. Khi tử cung có tình trạng bất thường thì sẽ ít nhiều cản trở đến quá trình làm tổ của trứng và ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của thai nhi.
Tử cung là bộ phận vô cùng quan trọng trong cơ quan sinh sản nữ giới
Những hình thái bất thường ở tử cung
Có rất nhiều loại bất thường ở tử cung. Trong đó, có 4 hình thái phổ biến, thường gặp ở nhiều chị em gồm:
Không có tử cung
Đây là dạng bất thường hiếm gặp nhất với xác suất là 1/4000-10000 phụ nữ. Những người phụ nữ mắc chứng này thường không có tử cung hoặc có tử cung nhưng tử cung quá nhỏ. Những người này có âm đạo rất ngắn, thậm chí còn không có âm đạo và không có kinh nguyệt. Thế nhưng, họ vẫn có buồng trứng và ống dẫn trứng như bình thường.
Với trường hợp không có tử cung, người phụ nữ không thể nào mang thai được vì cho đến nay, y học hiện đại vẫn chưa thực hiện được kỹ thuật cấy ghép tử cung nhân tạo. Nếu muốn có con, họ phải nhờ người khác mang thai hộ.
Tử cung có vách ngăn
Một bất thường tử cung nữa đó sự xuất hiện của một vách ngăn làm chia đôi lòng tử cung. Vách ngăn này kéo dài từ đáy đến một phần tử cung, thậm chí kéo dài đến cổ tử cung.
Dù vách ngăn ngắn hay dài cũng đều ảnh hưởng đến khả năng mang thai của phụ nữ vì lòng tử cung hẹp dễ gây sảy thai hoặc sinh non. Nếu muốn mang thai, chị em bị tử cung có vách ngăn phải phẫu thuật tạo hình tử cung trước khi có ý định mang thai. Nếu không, dù mang thai tự nhiên được nhưng khó đảm bảo an toàn cho thai nhi.
Tử cung đôi
Đây là một dạng bất thường tử cung hiếm gặp. Người phụ nữ gặp phải tình trạng này thì tử cung của họ sẽ có 2 buồng tử cung riêng biệt, không liên quan đến nhau. Mỗi buồng tử cung có thể có một âm đạo và một tử cung riêng. Cho nên người đó có thể có tới 2 âm đạo và 2 tử cung riêng.
Những phụ nữ có tử cung đôi thường dễ bị sảy thai, sinh non, thai chết lưu hoặc thai chậm phát triển do các động mạch nuôi dưỡng thai bị phân tán, lòng tử cung hẹp và khả năng co giãn của tử cung cũng kém hơn những phụ nữ có tử cung bình thường.
Nếu mang thai, buồng tử cung không chứa thai nhi sẽ nằm thấp và có thể cản trở đường ra âm đạo của thai nhi nên mẹ bầu gặp phải tình trạng này thường sẽ được chỉ định sinh mổ thay cho sinh thường để tránh gây nguy hiểm cho em bé.
Tử cung đôi là một bất thường tử cung hiếm gặp
Tử cung một sừng
Tử cung một sừng hay còn được gọi là tử cung đơn là tình trạng tử cung chỉ có kích thước bằng ½ tử cung bình thường và chỉ có một ống dẫn trứng duy nhất.
Phụ nữ có tử cung một sừng thường gặp khó khăn trong việc thụ thai tự nhiên và thường cần đến các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh ống nghiệm hoặc bơm tinh trùng nếu muốn có con.
Tử cung hai sừng
Khác với tử cung một sừng, tử cung hai sừng thay vì có hình dáng giống quả lê lộn ngược thì sẽ có hình dáng giống hình trái tim.
Loại bất thường tử cung này không ảnh hưởng đến quá trình thụ thai nhưng lại tác động không tốt đến thai nhi do em bé có ít không gian để phát triển so với tử cung bình thường. Ngoài ra, mẹ cũng dễ bị sảy thai hoặc sinh non.
Tử cung hình vòm
Là tình trạng tử cung có hình thái bất thường. Phần đáy tử cung của những người phụ nữ này hơi bị lõm vào nên sẽ có hình vòm chứ không giống tử cung bình thường. Tình trạng này có thể dễ dàng phát hiện thông qua siêu âm.
Thông thường, đáy tử cung sẽ phẳng hoặc hơi lồi nên nếu đáy tử cung lõm sẽ khiến phần cơ ở đáy tràn vào lòng tử cung, tạo thành lớp đệm nhỏ. Tử cung hình vòm là bất thường tử cung phổ biến và không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Tuy nhiên, phụ nữ có tử cung hình phòm có nguy cơ sinh non hoặc sảy thai cao hơn những phụ nữ bình thường khác.
Cách phát hiện bất thường ở tử cung
Hiện nay, có nhiều phương pháp giúp phát hiện những bất thường ở tử cung như siêu âm, chụp cộng hưởng từ.
Siêu âm 3D: Hình ảnh siêu âm sẽ cho ta nhìn thấy khoang tử cung, đường viền bên ngoài tử cung, nội mạc tử cung… Hình ảnh này giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác tử cung có vách ngăn và tử cung đôi.
Tuy nhiên, siêu âm 3D có hạn chế là nó được thực hiện qua đường âm đạo nên những đối tượng như người chuyển giới, trẻ em không sử dụng phương pháp này.
Thông qua siêu âm có thể phát hiện được bất thường ở tử cung
Siêu âm hoặc chụp siêu âm truyền nước muối: Hai phương pháp này giúp phát hiện được đường viền bên trong khoang tử cung và có thể đánh giá chính xác chiều dài, chiều rộng của vách ngăn ở tử cung trước khi lên kế hoạch phẫu thuật cắt bỏ nếu phụ nữ muốn mang thai bình thường.
Chụp cộng hưởng từ (MRI): Chụp MRI giúp xác định chính xác những bất thường xuất hiện ở cổ tử cung hoặc sự hiện diện của nội mạc tử cung trong trường hợp sừng tử cung tắc nghẽn.
Nội soi ổ bụng: Bác sĩ sẽ tạo một lỗ nhỏ ở rốn để đưa ống nội soi vào và quan sát tử cung, ống dẫn trứng để phát hiện bất thường.
Sau khi chẩn đoán chính xác những bất thường tử cung, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, đảm bảo an toàn cho người bệnh.
Bất thường ở tử cung ảnh hưởng như thế nào đến việc mang thai?
Tử cung có bất thường đều ảnh hưởng đến việc mang thai, chỉ là ít hay nhiều thôi. Có những bất thường tử cung không quá nghiêm trọng, người bệnh vẫn có thể mang thai bình thường mà không cần điều trị.
Với trường hợp không có tử cung thì người bệnh không thể mang thai được, nếu muốn có con phải nhờ người mang thai hộ. Còn với những trường hợp bất thường khác, vẫn có thể mang thai nhưng thai nhi bị ảnh hưởng, nguy cơ sảy thai, sinh non cao và bé cũng khó phát triển bình thường như những đứa trẻ của người mẹ có tử cung bình thường.
Việc tử cung dị dạng cũng khiến vị trí bám của thai trong lòng tử cung không thuận lợi. Thai có thể sẽ rơi vào ngôi ngang, ngôi mông gây khó khăn cho quá trình sinh tự nhiên nên khả năng mẹ phải sinh mổ là rất lớn để hạn chế tối đa các tai biến sản khoa có thể gây hại cho mẹ và bé.
Phương pháp điều trị bất thường ở tử cung
Tùy vào từng dạng bất thường cũng như mức độ và mong muốn của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp nhằm đem lại hiệu quả điều trị cao nhất cho bệnh nhân.
Cũng có những bất thường không cần phải điều trị, mẹ vẫn mang thai và thai nhi phát triển bình thường. Cũng có những phương pháp điều trị có thể làm tăng nguy cơ khó mang thai nên mẹ cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ.
Ví dụ như trường hợp tử cung có vách ngăn. Nếu phẫu thuật mổ mở loại bỏ vách ngăn thì có thể để lại sẹo ở màng tử cung, từ đó làm giảm khả năng sinh sản. Trường hợp này bác sĩ sẽ chỉ định loại bỏ vách ngăn bằng mổ nội soi qua âm đạo. Phương pháp mổ nội soi ít xâm lấn nên hạn chế tối đa việc gây hại cho tử cung.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
