Nhau thai chuyển máu, oxy, dinh dưỡng và bất kỳ chất gì có trong máu của mẹ vào bào thai. Ngược lại, nó giúp loại bỏ chất thải từ máu của bé tới cơ thể mẹ để cơ thể mẹ tự xử lý. Nhau thai còn sản xuất hormone, bảo vệ bé khỏi nhiễm trùng và các bệnh có hại.
Nhau thai là gì?
Nhau thai là một cơ quan phát triển trong tử cung của bạn trong thai kỳ. Cấu trúc này cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho em bé đang lớn của bạn và loại bỏ các chất thải từ máu của em bé. Nhau thai bám vào thành tử cung của bạn và dây rốn của em bé phát sinh từ đó. Cơ quan thường được gắn vào phía trên, bên, phía trước hoặc phía sau tử cung.
Trong một số ít trường hợp, nhau thai có thể bám vào vùng tử cung dưới (nhau thai).
Nhau thai là một cơ quan phát triển trong tử cung của bạn trong thai kỳ
Điều gì ảnh hưởng đến sức khỏe nhau thai?
Các yếu tố khác nhau có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của nhau thai trong thai kỳ, một số có thể sửa đổi và một số thì không. Ví dụ:
– Tuổi mẹ: Một số vấn đề về nhau thai là phổ biến hơn ở phụ nữ lớn tuổi, đặc biệt là sau 40 tuổi.
– Vỡ ối sớm: Khi mang thai, em bé của bạn được bao quanh và đệm bởi một màng chứa đầy chất lỏng gọi là túi ối. Nếu túi bị rò rỉ hoặc vỡ trước khi bắt đầu chuyển dạ, nguy cơ của một số vấn đề về nhau thai tăng lên.
– Huyết áp cao: Huyết áp cao có thể ảnh hưởng đến nhau thai của bạn.
– Sinh đôi hoặc đa thai khác: Nếu bạn đang mang thai nhiều hơn một em bé, bạn có thể tăng nguy cơ mắc một số vấn đề về nhau thai.
– Rối loạn đông máu: Bất kỳ tình trạng nào làm suy yếu khả năng đông máu của bạn hoặc làm tăng khả năng đông máu của nó sẽ làm tăng nguy cơ mắc một số vấn đề về nhau thai.
– Phẫu thuật tử cung trước đó: Nếu bạn đã có một cuộc phẫu thuật trước đó trên tử cung của mình, chẳng hạn như phần C hoặc phẫu thuật để loại bỏ u xơ, bạn có nguy cơ cao gặp phải một số vấn đề về nhau thai.
– Vấn đề nhau thai trước đây: Nếu bạn gặp vấn đề về nhau thai trong lần mang thai trước, bạn có thể có nguy cơ gặp lại nó cao hơn.
– Lạm dụng chất kích thích: Một số vấn đề về nhau thai là phổ biến hơn ở những phụ nữ hút thuốc hoặc sử dụng ma túy bất hợp pháp, chẳng hạn như cocaine, trong khi mang thai.
– Chấn thương bụng: Chấn thương ở bụng của bạn – chẳng hạn như do ngã hoặc một loại đòn khác – làm tăng nguy cơ nhau thai bị tách ra sớm khỏi tử cung (phá vỡ nhau thai).
3 vấn đề về nhau thai trong quá trình mang thai
Trong nửa sau của thai kỳ, vài rắc rối có thể xảy đến với nhau thai. Một số trường hợp, nhau thai bị hỏng do nhiễm trùng hoặc những cục máu đông. Bất thường này có thể dẫn tới sảy thai, thai chậm phát triển, sinh non, ra máu nhiều khi chuyển dạ.
Một số trường hợp, nhau thai bị tuột khỏi thành tử cung, bám quá chặt hoặc bám sai vị trí. Ra máu âm đạo là dấu hiệu có thể cảnh báo trục trặc ở nhau thai. Hoặc qua siêu âm, khám thai định kỳ, bất thường ở nhau thai cũng được phát hiện.
Nhau bong non (Placental abruption)
Nhau thai rời khỏi thành tử cung trước khi sinh, thường là 3 tháng cuối nhưng cũng có khi sớm hơn (tuần thứ 20).
Nguy cơ: Đứt nhau thai làm bé không nhận đủ oxy và chất dinh dưỡng, gây ra máu cho mẹ và khiến nguy cơ sinh non tăng lên. Yếu tố làm tăng nguy cơ đứt nhau thai: cao huyết áp không được kiểm soát; thai phụ hút thuốc lá, uống rượu; thai phụ chấn thương bụng; bất thường ở cổ tử cung hoặc dây rốn; ngoài 35 tuổi; chảy ối sớm; thiểu ối.
Triệu chứng: Ra máu âm đạo, đôi khi kèm khó chịu và đau tử cung; đau bụng đột ngột hoặc liên tục.
Chấn đoán và điều trị: Thai phụ nên đi khám và siêu âm. Nếu nhẹ, bác sĩ sẽ cho thúc đẻ sớm (sinh thường hoặc sinh mổ), tránh nguy cơ nhau thai bị đứt nghiêm trọng. Phần lớn trường hợp, thai phụ cần nhập viện để theo dõi.
Nhau thai rời khỏi thành tử cung trước khi sinh, thường là 3 tháng cuối nhưng cũng có khi sớm hơn (tuần thứ 20)
Nhau tiền đạo (Placenta previa)
Nhau thai bao phủ một phần (hoặc tất cả) cổ tử cung.
Nguy cơ: Khi sinh nở, bé sẽ bị chặn lại tại cổ tử cung (không ra bên ngoài được). Cổ tử cung mỏng, bắt đầu giãn ra; các mạch máu nối nhau thai tới tử cung có thể mòn, dẫn đến chảy máu. Nếu chảy máu là nghiêm trọng, xảy ra trong quá trình chuyển dạ thì có thể gây nguy hiểm cho cả mẹ và con.
Yếu tố làm tăng nguy cơ: Hút thuốc, dùng chất gây nghiện; có tiền sử phẫu thuật tử cung; có tiền sử nạo phá thai; mang đa thai.
Triệu chứng: Trong một số trường hợp, nhau thai bám thấp không có triệu chứng, chỉ được phát hiện qua siêu âm. Nếu nhau thai bám thấp xảy ra trong nửa đầu thai kỳ, nó rất có thể sẽ tự điều chỉnh. Trong nửa cuối của thai kỳ, dấu hiệu có thể là chảy máu âm đạo, không đau.
Chẩn đoán và điều trị: Bác sĩ sẽ kiểm tra và siêu âm cho bạn. Nếu không ra máu thì không có gì đáng lo, bác sĩ sẽ tiếp tục theo dõi mẹ và bé. Thai phụ có thể được điều trị bằng corticosteroid, giúp phổi của bé hoàn thiện, nếu mẹ phải sinh trước tuần 34. Tại tuần 36, bác sĩ có thể kiểm tra nước ối để xem phổi của bé hoàn thiện chưa.
Nếu phổi của bé phát triển tốt, thai phụ có thể được đề nghị sinh mổ. Nếu ra máu không ngừng, người mẹ có thể được thúc sinh. Sinh mổ là cách được áp dụng trong phần lớn trường hợp nhau thai bám thấp vì cổ tử cung đã bị phủ bởi nhau thai.
Nhau tiền đạo là hiện tượng nhau thai bao phủ một phần (hoặc tất cả) cổ tử cung
Nhau cài răng lược
Nhau thai bám quá chắc và quá sâu vào thành tử cung.
Nguy cơ: Sinh non hoặc chảy máu nặng khi chuyển dạ. Yếu tố tăng nguy cơ: Có tiền sử phẫu thuật tử cung.
Triệu chứng: Chảy máu âm đạo trong quý III.
Chẩn đoán và điều trị: Bác sĩ sẽ tiến hành khám và siêu âm cho thai phụ. Sau đó, có thể chỉ định sinh mổ hoặc phẫu thuật loại bỏ nhau thai.
Sót nhau thai (Retained placenta)
Nếu sau sinh, nhau thai không được đẩy ra trong vòng 30 phút thì có nghĩa là sót nhau thai.
Nhau thai bị giữ lại có thể xảy ra do nhau thai bị kẹt sau cổ tử cung đóng một phần hoặc do nhau thai vẫn được gắn vào thành tử cung – dù bám nông (nhau dính) hay bám sâu (nhau cài răng lược).
Nếu không được điều trị, sót nhau thai có thể gây nhiễm trùng nặng hoặc mất máu đe dọa tính mạng.
Nếu không được điều trị, sót nhau thai có thể gây nhiễm trùng nặng hoặc mất máu đe dọa tính mạng
Dấu hiệu hoặc triệu chứng của vấn đề nhau thai
Phụ nữ mang thai nên đến ngay cơ sở y tế để thăm khám nếu gặp phải các vấn đề sau:
– Chảy máu âm đạo
– Đau bụng
– Đau lưng
– Cơn co tử cung
Mẹ bầu có thể làm gì để giảm nguy cơ mắc các vấn đề về nhau thai?
Hầu hết các vấn đề về nhau thai không thể được ngăn chặn trực tiếp. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện các bước để thúc đẩy một thai kỳ khỏe mạnh. Ví dụ:
– Thường xuyên thăm khám trong suốt thai kỳ
– Thăm khám bác sĩ chuyên khoa để kiểm soát bất kỳ tình trạng sức khỏe nào, chẳng hạn như huyết áp cao
– Không hút thuốc hoặc sử dụng thuốc bất hợp pháp
– Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quyết định mổ lấy thai chủ động
Nếu bạn gặp vấn đề về nhau thai trong lần mang thai trước và đang lên kế hoạch mang thai tiếp, hãy nói chuyện với bác sĩ về các cách để giảm nguy cơ gặp lại tình trạng này. Nên thông báo với bác sĩ nếu bạn đã phẫu thuật tử cung để theo dõi tình trạng của bạn chặt chẽ trong suốt thai kỳ.
Nhau thai bị đẩy ra ngoài như thế nào?
Nếu thai phụ sinh thường, nhau thai sẽ được đẩy qua âm đạo – trong giai đoạn chuyển dạ thứ ba. Sau khi sinh con, tử cung sẽ tiếp tục bị co thắt nhẹ. Lúc này bác sĩ sẽ sử dụng một loại thuốc gọi là oxytocin (Pitocin) để giảm chảy máu sau sinh, đồng thời massage bụng dưới để kích thích tử cung co bóp và đẩy nhau thai ra ngoài. Bạn có thể được yêu cầu rặn thêm một lần nữa để đẩy nhau thai.
Nếu bạn sinh mổ, bác sĩ sẽ loại bỏ nhau thai ra khỏi tử cung của bạn trong suốt quá trình phẫu thuật.
Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra nhau thai để đảm bảo nó còn nguyên vẹn. Bất kỳ nhau thai còn lại phải được loại bỏ khỏi tử cung để ngăn chảy máu và nhiễm trùng. Sản phụ có thể yêu cầu xem nhau thai.
Nếu bạn có thắc mắc về nhau thai hoặc các vấn đề về nhau thai trong thai kỳ, hãy nói chuyện với bác sĩ, họ sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò của nhau thai trong thai kỳ.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
