Sa dây rốn - Biến chứng sản khoa nguy hiểm

Sa dây rốn là gì?

Sa dây rốn là tình trạng mà dây rốn nằm dưới hoặc nằm bên ngôi thai. Lúc này dây rốn sẽ sa xuống cổ tử cung, chui vào trong ống sinh trước cả thai nhi. Điều này khiến cho dây rốn bị chèn ép giữa thành xương chậu.

Thông thường dây rốn bị sa khi ối đã vỡ nhưng cũng có trường hợp nguy hiểm hơn là dây rốn bị sa khi bọc ối vẫn còn nguyên. Sa dây rốn là tình trạng rất thường gặp với khoảng 1/10 ca sinh gặp phải. Tuy nhiên, đa số ở mức độ nhẹ nên không có gì nguy hiểm.

Sa dây rốn là một cấp cứu hàng đầu vì gây suy thai cấp do cuống rốn bị chèn ép giữa ngôi và thành chậu hoặc do khi bị sa ra ngoài âm đạo, việc cung cấp máu của dây rốn cho thai bị đình trệ do co thắt của các mạch máu dây rốn. Nếu không lấy thai ra ngay, có khả năng thai bị chết trong vòng 30 phút.

Sa dây rốn thường xảy ra ở giai đoạn nào?

Tình trạng sa dây rốn thường xảy ra vào giai đoạn cuối của thai kỳ, khoảng sau tuần thứ 38 khi thai nhi bắt đầu di chuyển nhiều. Đặc biệt thường xuất hiện nhiều nhất ở quá trình chuyển dạ.

Tình trạng này dễ gây suy thai khi mẹ chuyển dạ. Nếu không được xử lý kịp thời, thường là trong vòng 30 phút có thể gây nguy hiểm đối với thai nhi, thậm chí gây tử vong.

Nguyên nhân gây sa dây rốn

Tình trạng sa dây rốn có thể xảy ra bởi nguyên nhân từ phía thai phụ, thai nhi hoặc ở phần phụ của thai:

Nguyên nhân từ thai phụ

Hầu hết là những người đã sinh nở nhiều lần khiến sự bình chỉnh của ngôi thai không tốt gây nên tình trạng ngôi bất thường, có khối u tiền đạo, khung xương chậu bị méo hoặc hẹp…

Nguyên nhân từ phía thai nhi

Thai nhi gặp tình trạng ngôi bất thường (ngôi ngang, ngôi ngược…) do ngôi thai không tì được vào cổ tử cung.

Nguyên nhân từ phần phụ của thai

Dây rốn dài bất thường, đa ối, rau bám thấp, ối vỡ đột ngột khiến dây rốn bị sa theo.

Đối tượng có nguy cơ cao bị sa dây rốn

Phụ nữ mang thai ai cũng có nguy cơ bị sa dây rốn. Tuy nhiên, nếu bạn là một trong những đối tượng dưới đây thì nguy cơ gặp phải tình trạng này sẽ cao hơn:

Mang song thai hoặc đa thai
Ngôi thai bất thường: ngôi ngang, ngôi mông
Dây rốn bám rìa dưới
Tử cung bất thường, nhau thai bám thấp
Sinh quá nhiều lần
Người có khung chậu hẹp hoặc khung chậu méo
Dây rốn quá dài
Vỡ ối đột ngột

Dấu hiệu nhận biết tình trạng sa dây rốn

Sa dây rốn là hiện tượng dây rốn (hay còn gọi là dây nhau) bị sa xuống trước ngôi thai, thường xảy ra từ tuần 38 trở đi hoặc nguy hiểm hơn là đúng vào thời điểm sau vỡ ối.

Tình trạng này rất nguy hiểm khi cuống rốn bị chèn giữa thành chậu hông và ngôi thai, hoặc thậm chí sa hẳn ra khỏi âm đạo, gây suy thai cấp. Thai có thể sẽ chết trong khoảng 30 phút nêu không mổ lấy thai ra kịp thời. Một số dấu hiệu nhận biết tình trạng sa dây rốn thường gặp khi chuyển dạ như:

Nhìn thấy thông qua siêu âm
Nếu chưa vỡ ối, mẹ bầu cảm thấy có dây rốn ở trong âm đạo
Sau khi vỡ ối, mẹ bầu nhìn thấy được dây rốn thò ra ngoài âm đạo kèm theo nước ối hoặc nhân viên y tế nhìn thấy khi khám cho mẹ

Thai phụ cần làm gì khi bị sa dây rốn?

Khi cảm thấy có bất thường, mẹ bầu cần gọi xe cấp cứu ngay và thông báo khẩn cấp với nhân viên y tế về tình trạng mắc sa dây rốn của mình. Mẹ bầu không nên đẩy dây rốn trở lại vào trong, đồng thời nên tránh ăn uống trước khi sinh vì khả năng mẹ phải sinh mổ là rất cao để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

Trong khi chờ xe cấp cứu đến, mẹ cần lưu ý, nên duy trì ở tư thế úp mặt xuống sàn nhà với đầu gối quỳ gập, khuỷu tay và bàn tay úp sát sàn nhà để giảm rủi ro việc dây rốn bị chèn ép quá nhiều. Đặc biệt, đừng rặn đẻ trong tình huống này.

Điều trị sa dây rốn như thế nào?

Hiện nay, phương pháp điều trị sa dây rốn được sử dụng phổ biến nhất là truyền ối. Nhân viên y tế sẽ truyền dung dịch muối ở nhiệt độ phòng vào trong tử cung của mẹ trong giai đoạn chuyển dạ để có thể làm giảm áp lực khiến cho dây rốn bị nén lại.

Trường hợp dây rốn bị nén ít thì sản phụ sẽ được điều trị bằng cách tăng lượng oxy để làm tăng lượng máu được truyền qua dây rốn đến thai nhi. Trường hợp nặng, mẹ sẽ được theo dõi chặt chẽ để xử lý kịp thời nếu xảy ra biến chứng.

Nếu thai nhi có dấu hiệu suy thai hoặc nhịp tim giảm đột ngột thì mẹ sẽ được chỉ định mổ lấy thai ngay để cứu sống bé và bảo vệ sức khỏe của mẹ.

Sa dây rốn có thể gây biến chứng nguy hiểm, thậm chí cướp đi sinh mạng bé nhỏ của thai nhi nên mẹ cần khám thai định kỳ thường xuyên. Nhất là đối với những mẹ bầu nằm trong đối tượng có nguy cơ cao, từ tuần 38 mẹ nên đi kiểm tra thường xuyên. Để an toàn hơn, mẹ có thể lưu viện để được theo dõi sát sao cho đến khi sinh con an toàn.

Có thể ngăn ngừa được không?

Chẳng có biện pháp cụ thể nào để ngăn ngừa hiện tượng sa dây rốn. Tuy nhiên, nếu bạn nằm trong nhóm những nguy cơ c ao mắc sa dây rốn như đã nêu ở trên, sau tuần thứ 38 của thai kỳ bạn nên thường xuyên đến bệnh viện khám hoặc lưu trú lại viện để được xử trí kịp thời khi có chuyển dạ.

Xem thêm: Siêu âm một số bất thường dây rốn

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP