Đánh giá độ an toàn của thực phẩm và chất bổ sung trong giai đoạn cho con bú

Trong giai đoạn cho con bú, người mẹ thường đặt ra câu hỏi liệu mọi loại thực phẩm hoặc chất bổ sung có an toàn cho trẻ bú mẹ hay không, và các yếu tố này có ảnh hưởng đến chất lượng hoặc lượng sữa tiết ra hay không. Đây là những mối quan tâm phổ biến, có thể ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình tiết sữa và sức khỏe của cả mẹ và trẻ sơ sinh.

Thuốc kê đơn và không kê đơn

Các loại thuốc kê đơn và không kê đơn cần được sử dụng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Việc đánh giá lợi ích và nguy cơ của các thuốc này được thực hiện dựa trên các hướng dẫn của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA). Tuy nhiên, khi nói đến các sản phẩm thảo dược, thực phẩm chức năng hoặc trà thảo mộc, độ an toàn vẫn còn nhiều tranh cãi do thiếu dữ liệu nghiên cứu lâm sàng rõ ràng.

Chất bổ sung có thể gây rủi ro

Phần lớn các chất bổ sung và thảo dược hiện nay chưa được kiểm định nghiêm ngặt về độ an toàn trong thời kỳ cho con bú. Việc thiếu các thử nghiệm lâm sàng có kiểm soát trên người khiến việc xác định lợi ích - nguy cơ trở nên khó khăn. Do đó, nếu một chất bổ sung không có lợi ích rõ rệt hoặc chưa được sử dụng phổ biến trong y văn, cần thận trọng hoặc ngưng sử dụng.

Một số chất bổ sung được xem là an toàn và có thể hỗ trợ tiết sữa

Chùm ngây (Moringa oleifera)

Chùm ngây là một loài thực vật giàu dinh dưỡng, được ghi nhận có hoạt tính chống oxy hóa và chống viêm. Một nghiên cứu quy mô nhỏ trên phụ nữ đang cho con bú không ghi nhận tác dụng phụ đáng kể. Các chế phẩm từ chùm ngây có thể được sử dụng dưới dạng trà, viên nang hoặc bột.

Lecithin

Lecithin từ đậu nành hoặc hạt hướng dương là một phospholipid có khả năng giảm nguy cơ tắc ống dẫn sữa thông qua cơ chế nhũ hóa. Lecithin được coi là an toàn cho phụ nữ mang thai và cho con bú, đặc biệt hữu ích ở những phụ nữ có tiền sử viêm tuyến vú hoặc tắc tia sữa tái phát.

Các chất bổ sung có thể gây hại hoặc ảnh hưởng đến tiết sữa

Cây xô thơm (Salvia officinalis)

Được xác nhận là có thể ức chế tiết sữa. Trà xô thơm đôi khi được sử dụng trong quá trình cai sữa. Tuyệt đối tránh sử dụng nếu mục tiêu là duy trì hoặc tăng tiết sữa.

Cannabidiol (CBD) và tinh dầu

CBD, một hợp chất có trong cây Cannabis sativa, vẫn chưa có đủ dữ liệu lâm sàng để xác định mức độ an toàn khi sử dụng trong thời kỳ cho con bú. Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), CBD có thể được bài tiết qua sữa mẹ.

Tinh dầu, tuy là chiết xuất từ tự nhiên, nhưng lại có tính cô đặc cao và có thể gây ra các phản ứng phụ. Một số tinh dầu có thể gây độc tính cho trẻ nhỏ hoặc kích ứng trên da mẹ, đặc biệt là nếu dùng không đúng cách hoặc ở liều cao.

Bạc hà (Mentha piperita)

Menthol, thành phần chính trong tinh dầu bạc hà, có thể làm giảm tiết sữa nếu dùng liều cao hoặc kéo dài. Dạng trà có thể ít ảnh hưởng hơn viên nang, do hàm lượng hoạt chất thấp hơn. Cần tránh sử dụng nếu mẹ đang gặp vấn đề về giảm tiết sữa.

Một số thảo dược có tác dụng không ổn định hoặc cần thận trọng

Cỏ cà ri (Trigonella foenum-graecum)

Cỏ cà ri được sử dụng phổ biến để kích thích sữa, nhưng cũng có tỷ lệ tác dụng phụ cao. Các phản ứng bao gồm đầy hơi, tiêu chảy, hạ đường huyết và ức chế chức năng tuyến giáp. Một nghiên cứu trên 85 phụ nữ đang cho con bú cho thấy 45% báo cáo có phản ứng bất lợi. Ngoài ra, do thuộc họ đậu, cỏ cà ri có thể gây dị ứng chéo ở những người dị ứng với đậu phộng, đậu nành hoặc đậu xanh.

Goat’s rue (Galega officinalis)

Loài thực vật có nguồn gốc từ Trung Đông này được sử dụng như một galactagogue (chất kích sữa), tuy nhiên các nghiên cứu hiện có đều có quy mô nhỏ và chất lượng thấp. Dù dung nạp tốt ở hầu hết phụ nữ, Goat’s rue có thể gây hạ đường huyết và cần thận trọng khi dùng cho người đang điều trị tiểu đường.

Khuyến nghị lâm sàng

• Không phải tất cả các thực phẩm và thảo dược đều an toàn khi sử dụng trong giai đoạn cho con bú.

• Các chất bổ sung cần được lựa chọn cẩn trọng, ưu tiên những loại có bằng chứng khoa học hỗ trợ và được khuyến nghị bởi chuyên gia y tế.

• Nếu các biện pháp tự nhiên không mang lại hiệu quả hoặc có tác dụng phụ, nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn các biện pháp hỗ trợ tiết sữa an toàn và hiệu quả hơn.

• Thảo dược và thực phẩm chức năng chỉ nên đóng vai trò hỗ trợ, không thay thế cho các phương pháp điều trị chuẩn hóa.