Y Học cổ truyền

Cây bạch chỉ (Angelica dahurica) còn gọi là hàng châu bạch chỉ là một cây sống lâu năm, cao 1-1,5m, đường kính thân có thể tới 2-3cm, thân rồng, mặt ngoài màu tím hồng, phía dưới thân nhẵn, không có lông, nhưng phía trên, gần cụm hoa thì có lông ngắn. Lá phía dưới to, có cuống dài, phiến lá 2-3 lần xẻ lông chim, thuỳ hình trứng hay hình trứng dài, dài 2-6cm, rộng 1-3cm, mép có răng cưa, lá phía trên nhỏ hơn, toàn bộ cuống lá phát triển thành bẹ bao ôm lấy thân, hai mặt đều không có lông, nhưng trên đường gân của mặt trên có lông ngắn. Cụm hoa hình tán kép mọc ở kẽ lá hay đầu cành, cuống tán dài 48cm, cuống tán nhỏ dài 1cm, hoa màu trắng, quả dài chìmg 6mm, rộng 5-6mm.Xem thêm >>

Bạch chỉ nam có tên gọi khác là đậu chỉ; đậu dự; mát rừng. Thường được chỉ định dùng trị cảm mạo, sốt nóng, bí mồ hôi, ngạt mũi, nhức đầu, sợ gió, chân tay nhức mỏi, phong thấp đau xương, viêm da do dị ứng sơn (sơn ăn) ban trái, đậu mùa. Xem thêm >>

Cây cao to, có thể cao tới 10m hay hơn. Cành non có 4 cạnh. Hai loại lá: Trên cây non hay cành non, lá mọc đối, gần như không cuống, phiến lá hình trứng hoặc giống hình trái tim, sắc lục, mỏng, như có sáp, dài 10-15cm, rộng 4- 8cm. Trên cành cây già, lá mọc riêng biệt, so le, hình liềm, cuống ngắn, cong, phiến lá hẹp dài 16-25cm, rộng 2-5cm, cành già tròn, không cạnh. Phiến lá soi lên sáng thấy rõ những điểm trong trong, đó là những túi tinh dầu. Từ kẽ lá có những nụ hoa hình núm oản ngửa, có 4 cạnh tương ứng với 4 lá đài. Quả hình chén, phía trên có 4 ngăn, trong chứa ít hạt. Ngoài cây bạch đàn kể trên, chúng ta còn di thực vào nhiều loài bạch đàn khác như bạch đàn trắng Eucalyptus camaldulensis (E. rostrata), bạch đàn lá nhỏ Eucalytus tereticornis (E. umbellata), bạch đàn long duyên Eucalyptus exserta, khi còn nhỏ cũng cho lá dễ nhầm với bạch đàn lá nhỏ, bạch đàn đỏ Eucalyptus ro- busia, bạch đàn chanh (có mùi thơm của chanh Eucalyptus citriodora v.v…Xem thêm >>

Cây thảo, sống lâu năm, cao 2 – 3 m. Thân rễ mọc bò ngang. Lá mọc thành hai dãy, hình dải, dài 20 – 25 cm, rộng 7-10 cm, gốc bằng, đầu thuôn nhọn, hai mặt nhẵn, mép hơi uốn lượn, bẹ lá có khía. Cụm hoa mọc thành bông dày từ thân rễ, bao bọc bởi nhiều vảy chuyển dần thành lá bắc xếp lợp, rụng sớm; đài hoa hình ống, có 3 răng, màu trắng pha đỏ nhạt; tràng hoa gồm 3 cánh màu trắng, cánh môi hình trứng màu vàng; nhị 1, chỉ nhị ngắn, hơi cong; nhị lép nhỏ; bầu nhẵn, 3 ô chứa nhiều noãn, vòi nhuỵ hình chỉ, đầu nhuỵ nhỏ. Quả nang hình cầu, nhẩn, có khía dọc, khi chín màu nâu trắng; hạt có tinh dầu thơm Mùa hoa quả: tháng 5-8.Xem thêm >>

Ba đậu là một cây nhỡ cao 3-6m, cành nhẵn. Lá mọc so le, nguyên, hình trứng, đầu nhọn, mép có răng cưa nhỏ, dài 6-8cm, rộng 4-5cm, cuống nhỏ, dài 1-2cm. Trông toàn thân cây thường thấy một số lá màu đỏ nâu. Hoa mọc thành chùm dài 10-20cm ở đầu cành, hoa cái ở phía dưới, hoa đực ở đỉnh, cuống nhỏ dài 1-3mm. Quả nang, nhẵn, màu vàng nhạt, cao 2cm, có 3 mảnh vỏ khi chín tách ra. Hạt hình trứng dài 10mm, rộng 4-6mm, ngoài có vỏ cứng, mờ, màu nâu xám (khác hạt thầu dầu bóng và có vân).Xem thêm >>

Dây leo bằng thân quấn. Thân to có cạnh, vặn vẹo. khi non màu lục, sau màu xám, nứt nẻ theo chiều dọc, lá mọc so le, hình mác rộng, dài 16 – 17cm, rộng 7,5 – 7 cm, gốc hình tìm khía sâu, chia thành 2 thùy tròn song song, đầu thuôn nhọn, hai mặt nhẵn, mặt trên sần, gân gốc 5 – 7 hình chân vịt, cuống lá dài 3 – 6 cm. Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành chùm dài 2 – 3 cm, lá bắc nhỏ, mọc đối diện với hoa, hoa màu nâu tía, bao hoa có lông, hàn liền thành ống hẹp và cong, tận cùng bằng một phiến hình lưỡi liềm kéo dài thành môi thuôn nhọn. Quả nang, hình trứng, dài 8 – 10 cm, rộng 2,5 – 3cm, nứt thành 6 mảnh ở đầu cuống, hạt nhiều, hình tam giác, mỏng, dẹt, mép có cánh. Mùa hoa quả: tháng 3 – 5.Xem thêm >>

Dây leo dài 5-10m, cành tròn màu xám có lông mịn, sau chuyển sang màu nâu sẫm, nhẵn bóng. Lá mọc đối, nguyên hình trái xoan hoặc thuôn, dài 4-9cm, rộng 3-6cm, gốc tròn, chóp nhọn có lông trên các gân ở mặt dưới, lá kèm rụng sớm. Cụm hoa ở ngọn, hình xim dài 6-8cm, có lông; hoa màu vàng tươi, mùi thơm hắc. Quả nang có núm nhọn ở đầu, nhẵn, chia 2-3 mảnh, chứa nhiều hạt có cánh. Rễ chặt ra có mùi khai nồng, rất khó chịu nên có người còn gọi là cây rễ khai. Hoa tháng 9-12, quả tháng 1-4. Tránh nhầm lẫn với cây dây khay (Millettia) được dùng để duốc cá. Xem thêm >>

Cây ba gạc là một cây nhỏ cao 1-1,5m, thân nhẵn, trên mặt thân có những lỗ sần nhỏ của bì khổng. Lá mọc đối, mọc vòng 3 lá một.Hoa hình ống màu trắng nở vào tháng 4-7. Quả hình trứng khi chín có màu đỏ tươiXem thêm >>

Dây ký ninh là một loại dây leo, thân rất xù xì, màu nâu nhạt, dài tới 6-7m hay hơn, mọc rất khoẻ. Lá mọc so le, hình tim, mép nguyên, trông hơi dày, dài 8-12cm, rộng 56cm, cuống gầy ngắn như phiến lá. Hoa tập hợp thành 1-2 chùm ở kẽ lá. Quả chín có màu đỏ, dài chừng 12mm, có một hạt dẹt .Xem thêm >>