Bấm huyệt là một liệu pháp xoa bóp được sử dụng trong y học cổ truyền Trung Quốc, khi đó áp lực được tác động lên các điểm khác nhau, gọi là điểm bấm huyệt, trên khắp cơ thể. Tương tự như châm cứu, việc tạo áp lực lên các huyệt đạo nhằm mục đích tạo ra những phản ứng trị liệu nhất định đối với sức khỏe thể chất, cảm xúc và tinh thần. Nhưng thay vì sử dụng kim như trong châm cứu, bấm huyệt dựa vào cảm giác trị liệu hoặc dụng cụ để kích thích các huyệt đạo.
Bấm huyệt đã được sử dụng hàng ngàn năm như một liệu pháp chữa bệnh cho nhiều triệu chứng và bệnh tật. Trong Y học Cổ truyền, người ta tin rằng việc chữa lành bằng cách tạo ra các điều kiện thuận lợi giúp cân bằng khí huyết, hoặc sinh lực bên trong cơ thể. Theo lý thuyết, khí huyết chạy dọc theo các đường đi khắp cơ thể, được gọi là kinh tuyến, nơi có các huyệt đạo. Áp lực tác động lên những điểm này sẽ giúp giảm đau và tăng cường sức khỏe tổng thể.
Ngày nay, bấm huyệt được sử dụng như một liệu pháp hỗ trợ trong y học phương Tây thông thường. Và mặc dù các bằng chứng có giá trị còn hạn chế nhưng một số nghiên cứu đã cho thấy rằng nó có thể làm giảm một số triệu chứng, bao gồm đau, buồn nôn, nôn và khó ngủ, cũng như có thể mang lại lợi ích về sức khỏe tinh thần.
Dưới đây là một số cách thức mà bấm huyệt có thể giúp cải thiện sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, cần có thêm nhiều nghiên cứu về bấm huyệt để khám phá sâu hơn và hiểu rõ hơn về tác động của nó đối với cơ thể, tâm trí cũng như đối với các tình trạng và nhóm người khác nhau.
Giảm đau
Một trong những lợi ích được nghiên cứu nhiều nhất của bấm huyệt là có tác dụng điều trị cơn đau. Một nghiên cứu hồi cứu được công bố năm 2019 đã xem xét về tác dụng này bằng cách thực hiện các đợt điều trị kéo dài dưới 30 phút, và những người tham gia bao gồm các bệnh nhân, y tá và được bấm huyệt bởi một học viên đã được đào tạo, cũng như các thành viên của cộng đồng tự bấm huyệt sau khi được đào tạo ở mức cơ bản. Những người tham gia sử dụng thang đo để đánh giá mức độ đau của họ trước và ngay sau khi điều trị bấm huyệt. Khi so sánh điểm số trung bình, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng bấm huyệt giúp cải thiện đáng kể cơn đau ở những người tham gia, trong đó điểm số được cải thiện nhiều nhất ở bệnh nhân nhập viện.
Một nghiên cứu khác trên 79 vận động viên bị chấn thương cơ xương khớp cấp tính khi chơi thể thao đã có kết quả rằng chỉ cần ba phút trị liệu bấm huyệt là có hiệu quả giảm đau hơn so với hai nhóm đối chứng: một nhóm nhận áp lực lên các điểm không phải huyệt và một nhóm không điều trị gì cả (chỉ nghỉ trong phòng).
Bấm huyệt cũng có thể giúp giảm đau xoang. Liệu pháp này được sử dụng để làm giảm áp lực do viêm xoang, một tình trạng đặc trưng do viêm ở các hốc xoang quanh mặt và đầu.
Một số nghiên cứu cũng có kết quả tương tự. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng phương pháp tự bấm huyệt ở mặt, đầu và cánh tay thường được sử dụng để điều trị các vấn đề về xoang kết hợp với thuốc, có hiệu quả làm giảm các triệu chứng hơn là chỉ dùng thuốc.
Tăng cường sức khỏe tinh thần
Bấm huyệt cũng được cho là giúp tăng cường sức khỏe tinh thần. Theo đó, nó có tác dụng thư giãn, giảm bớt căng thẳng và cải thiện sức khỏe. Một nghiên cứu trên 59 y tá làm việc theo ca ở Hàn Quốc cho thấy 15 phút bấm huyệt mỗi ngày trong ba ngày đã giúp cải thiện đáng kể tình trạng căng thẳng, mệt mỏi và lo lắng so với nhóm đối chứng.
Nghiên cứu khác cho thấy bấm huyệt thậm chí có thể giúp giảm các triệu chứng trầm cảm nhẹ đến trung bình so với nhóm đối chứng. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là các nghiên cứu tổng quan còn hạn chế và cần có nghiên cứu mạnh mẽ hơn để xác nhận những kết quả này.
.png)
Điều chỉnh giấc ngủ tốt hơn
Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng bấm huyệt có thể giúp thúc đẩy giấc ngủ ngon hơn và hữu ích trong việc điều trị một số chứng rối loạn giấc ngủ. Đã có nghiên cứu chứng minh về tác động của bấm huyệt đối với giấc ngủ, bao gồm mất ngủ, khó ngủ và khó duy trì giấc ngủ.
Một nghiên cứu đã thực hiện điều trị cho 63 bệnh nhân tại viện dưỡng lão bị rối loạn giấc ngủ và có vấn đề tâm lý bằng cách bấm huyệt hoặc kích thích một điểm không phải là huyệt, cách xa các đường kinh tuyến đã biết. Kết quả cho thấy những người được bấm huyệt có sự cải thiện lớn về chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tinh thần so với những người không được kích thích bằng bấm huyệt.
Có thể giảm buồn nôn và nôn
Bấm huyệt có lợi trong việc giảm thiểu buồn nôn và nôn do các vấn đề sức khỏe khác nhau, kể cả ở những người đang mang thai và đang thực hiện hóa trị liệu. Bấm huyệt tai được cho là có hiệu quả hơn trong việc giảm buồn nôn và nôn so với việc chỉ dùng thuốc trong một nghiên cứu trên 114 người mắc bệnh ung thư vú đang trải qua hóa trị.
Một nghiên cứu khác trên 90 phụ nữ mang thai, đối với 30 người trong nhóm bấm huyệt, 10 phút bấm huyệt bốn lần một ngày có liên quan đến việc giảm đáng kể mức độ nghiêm trọng của buồn nôn, nôn và so với 30 người tham gia không bấm huyệt và 30 chỉ dùng thuốc
Nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân sau ung thư
Ngoài việc giảm nhẹ các tác dụng phụ của hóa trị, bấm huyệt có thể giúp cải thiện sức khỏe của những người sống sót sau ung thư.
Ung thư gây tổn hại lớn đến cả sức khỏe thể chất và tinh thần, đồng thời có thể dẫn đến đau đớn, trầm cảm, lo lắng và khó ngủ. Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra xem liệu bấm huyệt có thể giúp giảm các triệu chứng này ở những người sống sót sau ung thư vú hay không. Họ phát hiện ra rằng những người được đào tạo về bấm huyệt tự thực hiện đã có những cải thiện đáng kể so với những người được chăm sóc tiêu chuẩn.
Nghiên cứu này là sự tiếp nối của một nghiên cứu trước có kết luận rằng bấm huyệt giúp giảm mệt mỏi nhiều hơn ở những người sống sót sau ung thư vú so với chăm sóc tiêu chuẩn.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
