ĐẠI CƯƠNG
Mai hoa châm là phương pháp dùng kim hoa mai (5 – 7 chiếc kim nhỏ cắm vào đầu một cỏn gỗ) gừ trờn mặt da, nhằm mục đích chữa bệnh hoặc phũng bệnh. Đây là một hình thức phỏt triển của chõm cứu.
CHỈ ĐỊNH
Núi chung là gừ kim hoa mai cú thể dùng để chữa trị cỏc bệnh như hào châm vẫn thường làm. Phương pháp này tỏ ra thớch hợp nhất đối với cỏc loại bệnh: suy nhược thần kinh, đau đầu mất ngủ, đau dây thần kinh liên sườn, liệt dõy thần kinh VII, cơn đau dạ dày tá tràng, tiêu hoá kém, đau bụng kinh, đái dầm, sa trực tràng, sạm da, mẩn ngứa ngoài da...
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Những trường hợp sau đây không được gừ kim hoa mai: vừa ăn no, say quá, đói quá, đang vó mồ hụi, phụ nữ cú thai, bệnh ngoài da bị viờm loột chảy nước vàng, chảy mủ.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
Bỏc sỹ, Y sỹ được đào tạo về chuyờn ngành y học cổ truyền được cấp chứng chỉ hành nghề theo quy định của phỏp luật về khỏm bệnh, chữa bệnh.
Phương tiện
Kim hoa mai: ngày nay người ta thường dùng 2 loại kim là
Kim chụm.
Kim xoố hình gương sen.
Bụng cồn sỏt trựng.
Người bệnh
Người bệnh được khám và làm hồ sơ bệnh án theo qui định.
Tư thế người bệnh nằm ngửa, nằm sấp hoặc ngồi.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Phác đồ huyệt
Mai hoa châm không sử dụng phác đồ huyệt như thể châm mà điều trị theo vùng, khu điều trị trên cơ thể. Ngoài cách phân chia mặt da làm 12 khu theo kinh điển, người ta cũn quy ướcòmột sự phân chia khác để tiến hành điều trị, theo đó cơ thể được chia ra các vùng:
Vùng đầu mặt gồm: khu trán, khu trước đỉnh đầu và hai bên đầu, khu đỉnh đầu, khu đầu sau, khu mắt, khu mũi, khu môi, khu gũ mỏ, khu tai và khu thỏi dương.
Vùng cổ gồm: khu sau gáy, khu trước cổ, khu cơ ức đũn chũm.
Vựng chi trờn gồm: khu trong cỏnh tay, khu trong khuỷu tay, khu trong cẳng tay, khu trong cổ tay, khu gan bàn tay, khu ngoài cỏnh tay và khu ngoài cẳng tay, khu mu bàn tay và khu ngún tay.
Vùng chi dưới gồm: khu trước đùi, khi trước cẳng chân, khu sau đùi và vùng khoeo chân, khu sau cẳng chân, khu mé trong đùi và cẳng chân, khu mé ngoài đùi và cẳng chân, khu trước cổ chân và mu chân, khu gan bàn chân, khu xương bánh chè, khu mắt cá trong và mắt cá ngoài.
Vùng ngực gồm: khu xương ức, khu lồng ngực.
Vùng bụng gồm: khu bụng trên, khu bụng dưới, khu nếp bẹn.
Vùng lưng gồm: khu lưng trên, khu lưng giữa, khu lưng dưới, khu xương bả vai, khu cơ thang và trên vai.
Thủ thuật
Cách cầm kim hoa mai: ngón tay cái và ngón giữa cầm chặt 1/3 cán kim, ngón nhẫn và ngón út đì thân cán vào lũng bàn tay, ngón trỏ đặt lên cán kim. Lúc gừ chủ yếu là cử động nhịp nhàng cổ tay, trực tiếp bổ kim tiếp xúc thẳng góc với mặt da.
Thủ thuật gừ kim hoa mai: cú 3 cỏch gừ là gừ nhẹ, ngừ vừa và gừ mạnh.
Gừ nhẹ: gừ rất nhẹ nhàng trờn mặt da, hoàn toàn khụng đau. Người bệnh cảm thấy thoái mái, dễ chịu, thủ thuật này có tác dụng tư bổ, tăng sức khoẻ cho Người bệnh, thường dùng cho chứng hư hàn.
Gừ vừa: sức khụng nhẹ, khụng mạnh, cú tỏc dụng bình bổ bình tả, thường dùng trong các chứng bán biểu bán lý, khụng hư không thực.
Gừ mạnh: gừ mạnh sức hơn, sức bật của cổ tay khoẻ hơn, tuy nhiên Người bệnh vẫn đủ sức chịu đựng, thủ thuật này có tác dụng tả, áp dụng với các chứng thực nhiệt.
Trình tự gừ kim hoa mai: cần gừ theo một thứ tự nhất định, trước hết gừ vựng thường quy rồi gừ khu trọng điểm sau đó gừ khu kết hợp.
Trường hợp trong công thức điều trị không có thường quy mà chỉ có khu trọng điểm và khu kết hợp thì gừ khu trọng điểm trước, khu kết hợp sau.
Nếu gừ theo vựng thì gừ vựng đầu, vùng lưng trước, gừ vựng ngực, bụng, chõn sau. Gừ vựng đầu thì gừ khu trỏn trước, rồi gừ khu thỏi dương, khu đỉnh đầu và cuối cùng là khu chẩm.
Thời gian: 20 30 phút cho một lần gừ mai hoa chõm
Liệu trình điều trị
Gừ kim mai hoa ngày một lần.
Một liệu trình điều trị từ 10 - 20 lần.
THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
Theo dõi
Toàn trạng Người bệnh.
Xử tai biến biến
Vựng châm: Người bệnh hoa mắt chóng mặt, vó mồ hụi, mạch nhanh, sắcòmặt nhợt nhạt. Xử lý: lau mồ hụi, ủ ấm, uống nước chè đường nóng, cho người bệnh nằm nghỉ tại chỗ. Đặt Người bệnh nằm sấp, gừ nhẹ ỏ khu thắt lưng mỗi đường gừ 10 lần theo hướng ngược từ dưới lên trên. Theo dừi sỏt mạch, huyết ỏp.
Nổi những nốt đỏ trên da: do da người bệnh quá bẩn, lúc gừ lại khụng sỏt trựng bằng cồn. Xử lý: tạm nghỉ điều trị vài ba ngày, vệ sinh cơ thể sạch sẽ, xoa cồn vào vùng nổi mẩn.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
