✴️ Vitamin E và cách bổ sung

Là vitamin quan trọng chống lão hóa, làm đẹp da, và tăng cường hệ miễn dịch và hệ thần kinh. Bài viết này chỉ ra tầm quan trọng của vitamin E, các triệu chứng khi thiếu vitamin E, và cách cung cấp đầy đủ vitamin E.

Vitamin E là một nhóm 8 chất hòa tan trong mỡ, trong đó chỉ có chất alpha-tocopherol là loại hấp thụ vào cơ thể và dùng hàng ngày. Gan có nhiệm vụ hấp thụ và lưu trữ vitamin E dạng thô từ thức ăn từ ruột non, sau đó chuyển hóa vitamin E (Alpha-Tocopherol) thành dạng vitamin E hoạt động.

Các họ vitamin E khác (7 loại còn lại) được đào thải ra ngoài (1). Vitamin E hấp thụ chung với chất béo, vì vậy, cần ăn uống cân bằng có đủ chất béo để cơ thể hấp thu tốt vitamin E.

# Các lợi ích của vitamin E

- Có thể giảm stress từ oxy hóa (oxidative stress). Mỗi ngày chúng ta vận động, các tế bào hoạt động, tạo ra các stress, tương tự như máy xe chạy tạo ra ma sát nóng mau làm mòn máy. Cơ thể chúng ta có các chất chống oxy hóa, như chông bào mòn hư hao. Vì vitamin E là chất chất oxy hóa mạnh, các nghiên cứu chỉ ra dùng vitamin E liều cao trong thời gian ngắn có thể giảm các stress oxy và giảm các dấu hiệu về viêm sưng (2). Khi quý vị ăn uống chế độ kháng viêm, quý vị cũng đã dùng nhiều vitamin E, vì vậy các chỉ dấu viêm sưng (inflammatory marker) cũng sẽ giảm theo.

- Có thể giảm rủi ro bệnh tim mạch. Các nghiên cứu chỉ ra khi dùng thuốc Vitamin E kết hợp với dầu cá có thể giảm LDL và giảm Triglyceride (3), là các rủi ro hàng đầu của bệnh tim mạch và đột quỵ. Lưu ý là dầu cá Omega một mình cũng có thể gỉam rủi ro các bệnh tim mạch (xem lại video của tôi về dầu cá) nên Vitamin E có thể hỗ trợ dầu cá hiệu quả hơn. Quý vị cũng lưu ý là không nên dùng vitamin E quá liều.

- Có thể giảm mỡ trong bệnh gan nhiễm mỡ không phải do rượu (NAFLD). Nghiên cứu năm 2021 chỉ ra vitamin E có thể giảm men gan ALT và AST (4), giảm mỡ trong máu, và cải thiện sức khỏe của gan khi nhiễm mỡ dạng NAFLD (Quý vị có thể xem lại video về gan nhiễm mỡ số #241). Thường các chỉ số men gan tăng cao, như ALT, AST có thể gợi ý gan của quý vị đang viêm

- Có thể giảm đau bụng khi có kinh. Nghiên cứu năm 2018 cho thấy uống vitamin E 200IU có thể giảm đau bụng kinh khi so với không uống thuốc (5) khi dùng trong 8 tuần. Khi kết hợp với thuốc Omega-3 thì tác dụng giảm đau còn rõ rệt hơn. Kết hợp uống ngắn hạn vitamin E và Omega 3 có thể là một lựa chọn tốt thay cho uống các loại thuốc giảm đau khác.

- Có thể cải thiện sức khỏe làn da. Vì là chất kháng oxy hóa và chống lão hóa, vitamin E được dùng nhiều trong mỹ phẩm qua dạng thuốc xức hay thuốc uống. Tuy nhiên, các bằng chứng của vitamin E trong thẩm mỹ vẫn còn thiếu.

- Có thể cải thiện chức năng não hay cải thiện trí nhớ, mặc dù bằng chứng không có nhiều và đủ. Thiếu vitamin E có thể dẫn thêm các tổn thương mạch máu li ti trong não do oxy hóa hay stress, vì vậy một số BS giải thích có đầy đủ vitamin E có thể cải thiện chức năng não.

# Kiểm tra nồng độ vitamin E

- BS sẽ kiểm tra nồng độ Alpha-Tocopherol xem quý vị có thiếu vitamin E không. Nồng độ bình thường là 5.5-17 mg/L. Khi nồng độ dưới 4 mg/L thì được xem là thiếu vitamin E.

# Các triệu chứng thiếu vitamin E

- Thiếu vitamin E ít khi nào xảy ra vì chúng ta đã có đủ vitamin E trong thức ăn hàng ngày nếu chúng ta ăn uống cân bằng và đầy đủ, gồm rau củ quả trái cây nhiều màu sắc. Tuy nhiên, thiếu vitamin E đôi khi vẫn xảy ra, nhất là với một số bệnh nhân rủi ro cao ví dụ như bệnh nhân mắc bệnh không hấp thụ được chất béo (fat malabsorption) như bệnh Cystic Fibrosis hay bệnh viêm đường ruột mãn tính (Crohn's disease). Trẻ em ở các nước nghèo kém phát triển cũng có rủi ro thiếu vitamin E cao. Một số hiếm bệnh nhân bị thiếu vitamin E do di truyền.

- Các triệu chứng khi thiếu vitamin E thường không rõ ràng và có thể do thiếu các vitamin khác kết hợp. Các triệu chứng hay gặp là

+ Yếu cơ bắp tay chân: do vitamin E rất quan trọng khi hệ thần kinh, giúp các dây thần kinh giảm oxy stress và tổn thương, nên khi thiếu vitamin E, dây thần kinh cơ bắp bị tổn thương, dẫn đến các cơ bắp bị yếu đi.

+ Đi đứng không cân bằng, cũng từ do hệ thần kinh, đặc biệt là tế bào thần kinh Purkinje bị tổn thương mà ra, dẫn đến các đường truyền tín hiệu và tương tác giữa các tế bào thần kinh giảm đi.

+ Tê tay chân do dây thần kinh bị viêm sưng. Lưu ý là dây thần kinh bị ép do gai cột sống cũng có thể có triệu chứng tương tự.

+ Mắt yếu do tổn thương thần kinh vùng mắt.

+ Các bệnh miễn dịch, dễ bị nhiễm trùng hay tái nhiễm do hệ miễn dịch yếu

# Có nên lấy vitamin E từ thực phẩm chức năng?

- Vì chúng ta có thể lấy vitamin E đầy đủ từ thức ăn hàng ngày nên phần lớn quý vị sẽ không cần phải uống thuốc vitamin E hay dùng thực phẩm chức năng có vitamin E.

- Nếu như ăn uống đầy đủ và vẫn thấp vitamin E thì quý vị có thể dùng bổ sung. Quý vị nên gặp BS để kiểm tra nồng độ vitamin E và chỉ dùng khi mình thấp vì dùng vitamin E quá liều có thể dẫn đến ngộ độc.

# Uống quá nhiều vitamin E (ngộ độc) có thể dẫn đến tử vong

- Tự ý dùng nhiều vitamin E có thể dẫn đến chảy máu, đau nhức cơ bắp, tiêu chảy. Vitamin E cũng có tương tác với thuốc kháng đông máu, làm tăng rủi ro chảy máu trong não, có thể dẫn đến đột quỵ do xuất huyết não (6). Quý vị không nên tự ý uống vitamin E mà nên tư vấn với BS về chế độ dinh dưỡng hằng ngày và chỉ dùng kèm khi thật cần thiết.

# Vitamin E không giảm ngăn ngừa hay chữa bệnh ung thư

- Các nghiên cứu chỉ ra Vitamin E không ngăn ngừa hay chữa trị ung thư. Thậm chí, dùng vitamin E có thể làm tăng rủi ro ung thư tuyến tiền liệt (1). Có những bài viết trên facebook hay nguồn không rõ ràng đôi khi khuyên quý vị uống vitamin E để chữa ung thư, đây là sai lầm.

# Ăn uống cách nào để có đủ Vitamin E

- Vitamin E có nhiều trong thức ăn như dầu thực vật, wheat-germ oil, dầu đậu phộng, và dầu Olive. Các hạt có nhiều chất béo như hạt hạnh nhân, ngũ cốc, và sữa điều có nhiều vitamin E. Rau cải nhiều vitamin E như rau spinach, ớt chuông, và bơ.

- Liều dùng vitamin E mỗi ngày ở người lớn là 15mg, phụ nữ cho con bú có thể cần nhiều hơn vitamin E, khoảng 19mg mỗi ngày. Với trẻ em thì liều Vitamin E cần thiết có thể thấp hơn 15mg ngày.

- Lấy vitamin E từ thực phẩm tươi sống thì hầu khi không có rủi ro ngộ độc do quá liều vì cơ thể tự hấp thụ và sàng lọc ra ngoài nếu đã có đủ vitamin E. Trong khi đó, lấy vitamin E từ thực phẩm chức năng rủi ro bị ngộ độc cao hơn.

# Tóm lại

- Vitamin E là một vitamin quan trọng chúng ta cần mỗi ngày, giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo hệ hệ thần kinh và mạch máu, giúp chúng ta trẻ và khỏe đẹp.

- Thiếu vitamin E hiếm khi xảy ra và kiểm tra nồng độ vitamin E với BS sẽ chỉ ra chúng ta có cần uống Vitamin E hay không

- Vitamin E không ngăn ngừa và chữa trị ung thư. Dùng quá nhiều vitamin E từ thực phẩm chức năng có thể dẫn đến ngộ độ hay tử vong.

BS Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ