Về nguyên nhân gây viêm túi mật, hay gặp nhất là sỏi túi mật,ngoài ra còn một số nguyên nhân ít gặp như nhiễm trùng, xơ hóa, hẹp cơ vòng oddi, ung thư túi mật.
Triệu chứng lâm sàng của bệnh viêm túi mật cấp thường gặp gồm đau tức hạ sườn phải, mặc dù đau thượng vị có thể trội ở giai đoạn khởi đầu, có thể có sốt nhẹ, vàng da nếu có kèm theo viêm đường mật ( còn gọi là tam chứng charcot). Xét ngiệm máu số lượng bạch cầu thường tăng. Tuy nhiên các dấu hiệu này thường biến đổi và không đặc hiệu, bởi vậy cần đến các phương pháp cận lâm sàng để chẩn đoán xác định.
Có nhiều phương pháp chẩn đoán hình ảnh để đánh giá túi mật cũng như đường mật trong và ngoài gan, trong đó siêu âm với ưu điểm là dễ thực hiện, an toàn, giá thành rẻ và độ nhạy cao, nên được sử dụng là phương pháp đầu tiên để chẩn đoán viêm túi mật cấp và các biến chứng của bệnh.
Viêm túi mật cấp trên siêu âm được xác định khi kích thước túi mật to, đường kính ngang túi mật > 4cm, thành dày >3mm, có dịch quanh túi mật, và các dấu hiệu gián tiếp như dấu hiệu Murphy siêu âm dương tính, dòng chảy tăng trên siêu âm Doppler màu.
Viêm túi mật cấp. Thành túi mật dày, giảm âm (mũi tên đặc) ở một bệnh nhân viêm túi mật cấp.
Trong lòng túi mật có nhiều sỏi (mũi tên rỗng)
Viêm túi mật cấp. Một sỏi (S) kẹt ở cổ túi mật, có bóng cản. Thành túi mật dày ít (đầu mũi tên)
Ngoài ra siêu âm giúp xác định được nguyên nhân cũng như các biến chứng của viêm túi mật cấp như sỏi túi mật, sỏi đường mật, viêm đường mật hay viêm tụy cấp kèm theo…Đồng thời siêu âm cũng giúp chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý khác như các bệnh lý về gan gồm viêm gan, u gan, xơ gan; viêm ruột thừa thể dưới gan; sỏi niệu quản phải….
Một lưu ý đối với các bệnh nhân trước khi làm siêu âm để đánh giá túi mật là nên nhịn ăn trước đó từ 8 đến 12 tiếng, vì nếu sau ăn túi mật sẽ co nhỏ và gây khó khăn trong việc thăm khám, nên có thể bỏ sót những tổn thương nhỏ, tuy nhiên trong trường hợp cấp cứu thì vẫn có thể tiến hành siêu âm ngay mà không cần chuẩn bị.
Mổ cắt túi mật sớm được coi là phương pháp chuẩn trong điều trị viêm túi mật cấp , nhưng tỷ lệ tử vong sau mổ ở nhóm bệnh nhân cao tuổi, bệnh kết hợp năng khá cao (19%). Phương pháp dẫn lưu túi mật xuyên gan qua da dưới hướng dẫn siêu âm được xem là một giải pháp an toàn thay thế cho phẫu thuật cắt túi mật sớm, đặc biệt những trường hợp viêm túi mật cấp trên bệnh nhân có nguy cơ phẫu thuật cao như người cao tuổi, bệnh nhân mắc các bệnh tim mạch tiểu đường.
Ngày nay có thêm nhiều phương pháp để chẩn đoán viêm túi mật cũng như các bệnh lý đường mật, như chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ. Những phương pháp này thường khá tốn kém và mất nhiều thời gian hơn, bởi vậy siêu âm vẫn được xem là phương pháp cận lâm sng đầu tiên được sử dụng khi khám sàng lọc các bệnh lý túi mật.
Xem thêm: Hội chứng sau cắt túi mật
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
