Chóng mặt là một trong những lý do phổ biến khiến người trưởng thành đến khám tại các cơ sở y tế. Những cơn chóng mặt thường xuyên hoặc chóng mặt liên tục có thể ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động trong cuộc sống. Tuy nhiên, hiếm khi chóng mặt báo hiệu một tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
Các triệu chứng
Những người bị chóng mặt có thể mô tả nó là bất kỳ cảm giác nào trong số các cảm giác như:
- Cảm giác sai về chuyển động hoặc quay
- Cảm thấy yếu ớt, chân tay bủn rủn
- Không ổn định hoặc mất thăng bằng
- Cảm giác bồng bềnh, khó chịu hoặc nặng đầu
Những cảm giác này có thể xuất hiện hoặc trở nên tồi tệ hơn khi đi bộ, đứng lên hoặc di chuyển vùng đầu. Chóng mặt có thể kèm theo buồn nôn, xuất hiện đột ngột hoặc nghiêm trọng đến mức cần phải ngồi hoặc nằm xuống. Tình trạng này có thể kéo dài vài giây hoặc vài ngày, và có thể tái diễn sau một khoảng thời gian biến mất.
Nguyên nhân chóng mặt?
Các vấn đề về tai gây chóng mặt
Cảm giác cân bằng phụ thuộc vào khả năng kết hợp từ các bộ phận khác nhau của hệ thống giác quan. Chúng bao gồm:
- Đôi mắt, giúp bạn xác định vị trí của cơ thể trong không gian và cách cơ thể di chuyển
- Các dây thần kinh cảm giác, gửi thông điệp đến não về các chuyển động và vị trí của cơ thể
- Tai trong, nơi chứa các cảm biến giúp phát hiện trọng lực và chuyển động tới lui
Chóng mặt là cảm giác sai lầm rằng môi trường xung quanh đang quay hoặc chuyển động. Với chứng rối loạn tai trong, não nhận được các tín hiệu từ tai trong không phù hợp với những gì mắt và các dây thần kinh cảm giác đang nhận được. Chóng mặt là kết quả khi não hoạt động để loại bỏ sự nhầm lẫn.
- Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV). Tình trạng này gây ra cảm giác chóng mặt dữ dội trong thời gian ngắn, biểu hiện cảm giác rằng môi trường đang quay hoặc di chuyển. Những cơn kịch phát lành tính được kích hoạt bởi sự thay đổi nhanh chóng trong chuyển động của đầu, chẳng hạn như khi trở mình trên giường, ngồi dậy hoặc bị một cú đánh vào vùng đầu. BPPV là nguyên nhân phổ biến nhất của chóng mặt.
- Tình trạng nhiễm trùng. Tình trạng nhiễm trùng do virus của dây thần kinh tiền đình được gọi là viêm dây thần kinh tiền đình có thể gây ra chóng mặt dữ dội và liên tục. Nếu mất thính giác đột ngột, đây có thể là viêm mê đạo tai.
- Bệnh Meniere. Căn bệnh này liên quan đến việc tích tụ quá nhiều chất lỏng trong phần tai trong. Nó được đặc trưng bởi những cơn chóng mặt đột ngột kéo dài vài giờ. Tình trạng giảm thính lực do dao động, ù tai và cảm giác tai bị bịt kín cũng có thể xuất hiện.
- Đau nửa đầu. Những người trải qua chứng đau nửa đầu có thể bị chóng mặt ngay cả khi họ không bị đau đầu dữ dội. Những cơn chóng mặt như vậy có thể kéo dài hàng phút đến hàng giờ và có thể kết hợp với đau đầu cũng như nhạy cảm với ánh sáng và tiếng ồn.
Các vấn đề về tuần hoàn gây chóng mặt
Chóng mặt, ngất xỉu hoặc mất thăng bằng có thể xảy ra nếu tim không bơm đủ máu lên não. Nguyên nhân bao gồm:
- Tụt huyết áp. Huyết áp tâm thu giảm mạnh có thể dẫn đến choáng váng ngắn hoặc cảm giác ngất xỉu. Nó có thể xảy ra sau khi ngồi dậy hoặc đứng quá nhanh. Tình trạng này còn được gọi là tụt huyết áp thế đứng.
- Lưu thông máu kém. Các tình trạng như bệnh cơ tim, đau tim, rối loạn nhịp tim và cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua có thể gây chóng mặt. Và tổng thể tích máu giảm, lượng máu đến não hoặc tai trong có thể không đủ.
.png)
Các nguyên nhân khác của chóng mặt
- Tình trạng thần kinh. Một số rối loạn thần kinh - chẳng hạn như bệnh Parkinson và bệnh đa xơ cứng - có thể dẫn đến tình trạng mất thăng bằng.
- Thuốc men. Chóng mặt có thể là tác dụng phụ của một số loại thuốc - chẳng hạn như thuốc chống động kinh, thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần và thuốc bình thần. Đặc biệt, thuốc hạ huyết áp có thể gây ngất xỉu nếu hạ huyết áp quá mạnh trong thời gian ngắn.
- Rối loạn lo âu. Một số rối loạn lo âu nhất định có thể gây ra cảm giác lâng lâng hoặc cảm giác quay cuồng thường được gọi là chóng mặt. Chúng bao gồm các cơn hoảng loạn và sợ hãi khi rời khỏi nhà hoặc ở trong không gian rộng.
- Mức độ sắt thấp (thiếu máu). Các dấu hiệu và triệu chứng khác có thể xảy ra cùng với chóng mặt nếu bạn bị thiếu máu, bao gồm mệt mỏi, suy nhược và da xanh xao.
- Hạ đường huyết. Tình trạng này thường xảy ra ở những người mắc bệnh tiểu đường sử dụng insulin liều cao hay tác dụng mạnh. Chóng mặt (choáng váng) có thể kèm theo đổ mồ hôi.
- Ngộ độc khí carbon monoxide. Các triệu chứng của ngộ độc carbon monoxide thường được mô tả là giống như cúm, bao gồm nhức đầu, chóng mặt, suy nhược, đau bụng, nôn mửa, đau tức ngực và lú lẫn.
- Quá nóng và mất nước. Nếu bạn hoạt động trong thời tiết nóng bức hoặc nếu bạn không uống đủ nước, bạn có thể cảm thấy chóng mặt vì quá nóng (tăng thân nhiệt) hoặc do mất nước. Điều này đặc biệt đúng nếu bạn dùng một số loại thuốc tim.
Yếu tố nguy cơ và biến chứng
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị chóng mặt bao gồm:
- Tuổi tác. Người lớn tuổi dễ mắc các bệnh lý gây chóng mặt, đặc biệt là cảm giác mất thăng bằng. Họ cũng có nhiều khả năng dùng các loại thuốc có thể gây chóng mặt.
- Tiền sử bị chóng mặt trong thời gian gần. Nếu bạn đã từng bị chóng mặt trước đây, bạn có nhiều khả năng bị chóng mặt trong tương lai.
Chóng mặt có thể làm tăng nguy cơ ngã và bị chấn thương. Chóng mặt khi lái xe hoặc vận hành máy móc hạng nặng có thể làm tăng khả năng xảy ra tai nạn. Những hậu quả lâu dài có thể xảy ra nếu tình trạng sức khỏe hiện tại không được cải thiện, hay chóng mặt không được điều trị dứt điểm.
Khi nào đến gặp bác sĩ
Nhìn chung, hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn bị chóng mặt tái phát, đột ngột, dữ dội, kéo dài và không rõ nguyên nhân. Trong trường hợp chóng mặt mới xuất hiện lần đầu, nặng nề kèm bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây, cần đến ngay cơ sở y tế để được hỗ trợ:
- Đau đầu đột ngột, dữ dội
- Tức ngực
- Khó thở
- Tê hoặc liệt tay hoặc chân
- Ngất xỉu
- Nhìn đôi
- Nhịp tim nhanh hoặc không đều
- Lú lẫn hoặc nói lắp
- Vấp ngã hoặc đi lại khó khăn
- Liên tục nôn mửa
- Co giật
- Sự thay đổi đột ngột về thính giác
- Tê hoặc yếu các cơ vùng mặt
Tổng kết
Chóng mặt co có nhiều nguyên nhân khác nhau, và tình trạng này gây ra những hạn chế và khó khăn trong hoạt động. Bạn nên đến gặp các chuyên gia y tế nếu tình trạng chóng mặt tái phát, xảy ra đột ngột, dữ dội, kéo dài và không rõ nguyên nhân. Trong trường hợp chóng mặt mới xuất hiện lần đầu và kèm các dấu hiệu nghiêm trọng, cần đến ngay cơ sở y tế để được hỗ trợ.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
