Máy trợ thính có thể giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ?

Đối với những người bị mất thính lực, việc sử dụng máy trợ thính có thể làm giảm nguy cơ sa sút trí tuệ, đây là kết quả của một nghiên cứu lớn được công bố vào ngày 13 tháng 4 trên tạp chí The Lancet Public Health. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người bị mất thính lực không sử dụng máy trợ thính có nhiều khả năng mắc chứng mất trí nhớ hơn những người có thính giác bình thường, nhưng ở những người sử dụng máy trợ thính thì không thấy có nguy cơ gia tăng nào.

Bằng chứng cho thấy mất thính lực có thể là yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được tác động lớn nhất đối với chứng mất trí nhớ ở tuổi trung niên, nhưng hiệu quả của việc sử dụng máy trợ thính trong việc giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ vẫn chưa rõ ràng. Nghiên cứu được đề cập đến trong bài viết giúp cung cấp bằng chứng tốt nhất để gợi ý rằng máy trợ thính có thể là một phương pháp điều trị xâm lấn tối thiểu, hiệu quả về chi phí để giảm thiểu tác động tiềm tàng của mất thính lực đối với chứng mất trí nhớ.

Mối liên hệ giữa mất thính lực và chứng mất trí nhớ

Thống kê cho thấy trung bình cứ 1 trong 3 người ở Hoa Kỳ trong độ tuổi từ 65 - 74 bị mất thính lực và gần một nửa số người trên 75 tuổi gặp khó khăn khi nghe. Có bằng chứng nhất quán trong các nghiên cứu dựa trên dân số về mối liên hệ chặt chẽ giữa mất thính lực, suy giảm nhận thức nhanh và chứng mất trí nhớ, ảnh hưởng đến hàng triệu người. Các chuyên gia cho biết có 3 cơ chế chính có thể giải thích tại sao mất thính lực có thể liên quan đến chứng mất trí nhớ.

Khi bạn gặp tình trạng mất thính lực, lời nói và âm thanh được nghe như bị cắt xén khi chúng đến não, điều này đòi hỏi não phải nỗ lực nhiều hơn để xử lý và giải mã lời nói và âm thanh này. Hậu quả là não có ít tài nguyên hơn cho các hoạt động như trí nhớ và chức năng điều hành. Điều này cuối cùng có thể dẫn đến suy giảm nhận thức,
Khi một người bị mất thính lực, các phần não được kích thích bởi lời nói và âm thanh hiện không được kích thích đúng mức, điều này có thể dẫn đến teo và thay đổi cấu trúc và chức năng của não.
Cuối cùng, mất thính lực có thể khiến việc giao tiếp với người khác trở nên khó khăn hơn, điều này có thể dẫn đến sự cô lập với xã hội, một yếu tố nguy cơ khác của chứng mất trí nhớ.

Những người bị mất thính lực không sử dụng máy trợ thính có nhiều khả năng mắc chứng mất trí nhớ

Các nhà điều tra đã sử dụng dữ liệu từ hơn 430.000 người. Khi nghiên cứu bắt đầu, độ tuổi trung bình của những người tham gia là 56 tuổi và thời gian theo dõi trung bình là 12 năm. Khoảng 75% số người tham gia không bị mất thính lực và 25% còn lại bị mất thính lực ở một mức độ nào đó.

Trong số những người bị mất thính lực, chỉ có khoảng 1/8 người sử dụng máy trợ thính. Các nhà nghiên cứu đã kiểm soát một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến nguy cơ sa sút trí tuệ bao gồm: giáo dục, dân tộc, mức thu nhập, sử dụng rượu, trầm cảm, cô lập xã hội và một số bệnh mãn tính. So với những người tham gia có thính giác bình thường, những người khiếm thính không sử dụng máy trợ thính có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ do mọi nguyên nhân cao hơn 42%, trong khi không có nguy cơ gia tăng nào ở những người khiếm thính sử dụng máy trợ thính.

Điểm mạnh của nghiên cứu này bao gồm cỡ mẫu lớn và thiết kế theo chiều dọc xem xét một biến số cụ thể. Mặc dù những phát hiện của các tác giả về việc sử dụng máy trợ thính và nguy cơ sa sút trí tuệ là đáng khích lệ, nhưng vẫn rất khó để giải đáp liệu những gì chúng ta đang thấy là do bản thân máy trợ thính hay do các yếu tố khác.

Việc sử dụng máy trợ thính ở những người tham gia tự báo cáo bị mất thính lực trong nhóm này là thấp. Ngoài ra các tác giả cũng đưa ra có thể các yếu tố thúc đẩy sức khỏe khác như khả năng tiếp cận các nguồn chăm sóc sức khỏe cũng liên quan đến việc giảm chứng mất trí nhớ rủi ro. Mặc dù nghiên cứu đã kiểm soát nhiều yếu tố, nhưng có thể có những yếu tố không đo lường được và những người sử dụng máy trợ thính có khả năng chăm sóc sức khỏe của họ tốt hơn những người không sử dụng.

Những phát hiện này rất đáng khích lệ và phù hợp với kết quả từ một phân tích tổng hợp gần đây được công bố vào cuối năm 2022 trên tạp chí JAMA Neurology quan sát thấy nguy cơ suy giảm nhận thức thấp hơn ở những người lớn tuổi bị mất thính lực sử dụng máy trợ thính nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn nữa, đặc biệt là từ các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng. Nghiên cứu này mang tính quan sát, mối liên hệ giữa mất thính lực và chứng mất trí nhớ có thể là do nguyên nhân đảo ngược thông qua quá trình thoái hóa thần kinh hoặc các cơ chế chung khác.

Các phát hiện cũng bị hạn chế bởi sự thiếu đa dạng. Những người tham gia nghiên cứu có 95% là người da trắng, theo một bài báo trên tạp chí và rất ít người tham gia bị điếc bẩm sinh hoặc bị mất thính lực trước khi có được ngôn ngữ nói, điều này có thể hạn chế khả năng khái quát hóa các phát hiện đối với các dân tộc khác và những người có thính giác hạn chế khi sử dụng ngôn ngữ ký hiệu.

Vậy việc kiểm tra thính giác và sử dụng máy trợ thính có giúp ngăn ngừa chứng mất trí nhớ không?

Những thay đổi đối với thính giác của chúng ta diễn ra rất từ từ theo thời gian, vì vậy nhiều người thậm chí có thể không nhận thức được các vấn đề về thính giác nếu họ chưa đi kiểm tra thính giác. Việc kiểm tra thính giác 1 đến 2 năm một lần chắc chắn là hợp lý và cần thiết. Ngoài ra, bạn cũng có thể tự kiểm tra thính giác của mình bằng điện thoại thông qua một vài ứng dụng.

Các chuyên gia cũng nhận định cần nhiều nghiên cứu hơn từ các thử nghiệm ngẫu nhiên để xác định chắc chắn liệu việc sử dụng máy trợ thính có thể làm giảm nguy cơ suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ hay không. Điều này vẫn đang được các nhà nghiên cứu tiến hành thông qua một chương trình đánh giá sức khỏe nhận thức và lão hóa ở người cao tuổi tại Hoa Kỳ. Thử nghiệm đã tuyển dụng gần 1.000 người lớn tuổi ở độ tuổi 70 và đầu 80 bị mất thính lực từ nhẹ đến trung bình và chỉ định ngẫu nhiên họ nhận can thiệp thính giác hoặc can thiệp kiểm soát giáo dục lão hóa lành mạnh, đồng thời theo dõi họ trong ba năm.

Thử nghiệm này sẽ cho chúng ta hiểu rõ hơn về việc liệu điều trị mất thính lực có thực sự làm chậm quá trình suy giảm nhận thức hay không. Kết quả từ thử nghiệm này dự kiến sẽ diễn ra vào cuối năm nay.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP