Phân loại viêm màng não (Phần 2)

Màng não là lớp màng bảo vệ che phủ xung quanh não và tủy sống, viêm màng não khiến cho lớp màng này trở nên phù nề. Đây là một bệnh lý nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong. Tuy biện pháp điều trị phụ thuộc vào loại viêm màng não nhưng bất kỳ ai nếu nghi ngờ mình bị viêm màng não dù bất cứ loại nào thì cũng nên đến bác sĩ ngay.

Có nhiều dạng viêm màng não khác nhau với những nguyên nhân khác nhau. Mỗi loại viêm màng não có tiên lượng khác nhau.

Viêm màng não do amib

Amip Naegleria fowleri có thể gây ra viêm màng não do amip.

Hầu hết các bệnh nhân này thường bị phơi nhiễm do tiếp xúc với đất hay nước ấm, thường là khi nước đi vào mũi. Viêm màng não do amib rất hiếm gặp.

Triệu chứng

Các triệu chứng ban đầu giống như các dạng viêm màng não khác, trong vong từ 1 đến 9 ngày sau khi bị nhiễm:

Đau đầu
Sốt
Nôn ói
Buồn nôn
Cứng cổ

Bệnh có thể diễn tiến nặng hơn gây ra các triệu chứng về hệ thần kinh như:

Ảo giác
Co giật
Lú lẩn
Mất thăng bằng

Điều trị

Một số loại thuốc có tác dụng diệt amib ở trong phòng thí nghiệm nhưng lại không hiệu quả lắm khi dùng trên người.

Các bác sĩ có thể sẽ thử dùng nhiều loại thuốc khác nhau để cứu chữa cho bệnh nhân, và cũng có thể sẽ kết hợp thêm các điều trị nâng đỡ khác như hỗ trợ hô hấp hay truyền dịch tĩnh mạch.

Hầu hết các bệnh nhân bị viêm màng não do amib sẽ tử vong trong vòng vài ngày.

Do tỷ lệ sống không cao nên các bác sĩ có thể sẽ khuyến cáo nên tập trung vào các biện pháp giảm nhẹ.

Viêm màng não do ký sinh trùng

Viêm màng não do ký sinh trùng cũng tương tự như viêm màng não do amib.

Trong nhiều trường hợp thì đây là những ký sinh trùng gây nhiễm trùng ở động vật và chúng chỉ có thể xâm nhập vào não người khi bệnh nhân có phơi nhiễm với các động vật đó ví dụ như ăn thịt bị nhiễm ký sinh trùng.

Một số ký sinh trùng có thể gây viêm màng não bao gồm:

A.cantonensis: bị nhiễm do ăn thực phẩm có ký sinh trùng hoặc ăn thức ăn sống hoặc nấu không kỹ như ốc hay sò.
G.spinigerum: Bị nhiễm do ăn các loại thịt không chín như lươn, cá, ếch, rắn hay gia cầm.
B.procyonis: Bị nhiễm do ăn phải trứng của ký sinh trùng, thường có mặt trong phân của gấu mèo. Đất bị nhiễm phân của gấu mèo cũng có thể phát tán bệnh.

Triệu chứng

Triệu chứng cũng tương tự như các dạng viêm màng não khác như:

Đau đầu, cứng cổ
Nhạy cảm với ánh sáng
Thay đổi sắc thái cảm xúc hay nhận thức
Nôn ói
Buồn nôn

Điều trị

Không có loại điều trị nào là đặc hiệu dành cho viêm màng não do ký sinh trùng. Thay vào đó, các bác sĩ sẽ khuyến cáo thực hiện các biện pháp chăm sóc nâng đỡ để làm giảm đau và các triệu chứng khác.

Trong một số trường hợp, phản ứng của hệ miễn dịch với ký sinh trùng có thể gây nguy hiểm, do đó các bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng các thuốc như steroid để làm giảm phản ứng này.

Viêm màng não vô khuẩn

Viêm màng não vô khuẩn không bắt nguồn từ các bệnh nguyên bên ngoài hay ký sinh trùng và nó không lây nhiễm.

Viêm màng não vô khuẩn xảy ra do thuốc gây phù nề xung quanh não, bệnh lý mãn tính gây kích ứng màng não hay ung thư gây ảnh hưởng lên não.

Triệu chứng

Triệu chứng tương tự như các loại viêm màng não khác, bao gồm:

Đau đầu
Sốt
Cứng cổ
Buồn nôn và nôn
Lú lẫn hay thay đổi trong tính cách
Nhạy cảm với ánh sáng

Có thể nghi ngờ viêm màng não vô khuẩn nếu như các triệu chứng trên xuất hiện sau khi dùng một loại thuốc mới hoặc bệnh nhân có bệnh mãn tính nặng.

Điều trị

Việc điều trị viêm màng não vô khuẩn tập trung vào việc loại bỏ đi nguyên nhân gây viêm.

Ví dụ như, nếu như bệnh nhân mắc viêm màng não sau khi dùng thuốc mới thì nên ngưng sử dụng ngay.

Các bác sĩ sau đó sẽ chỉ định các điều trị nâng đỡ, ví dụ như sử dụng máy thở hay truyền dịch tĩnh mạch, để giúp não và cơ thể hồi phục.

Bệnh nhân có thể sẽ được cho sử dụng kháng sinh cho đến khi các nguyên nhân khác đã được loại trừ.

Vaccine

Kháng sinh viêm màng não không thể bảo vệ cơ thể khỏi tất cả các dạng viêm màng não, nhưng nó có khả năng làm giảm các nguy cơ gây nhiễm trùng có thể gây viêm màng não.

Một số loại vaccine có thể ngăn ngừa viêm màng não bao gồm:

Vaccine não mô cầu, ngăn ngừa Neisseria meningitidis
Vaccine phế cầu, ngăn ngừa Streptococcus pneumoniae
Vaccine Haemophilus influenza để ngăn ngừa Hib cho trẻ dưới 5 tuổi.

Tiêm vaccine ngăn ngừa các loại nhiễm trùng khác có thể làm giảm nguy cơ bệnh lan đến màng não và gây viêm màng não.

Ví dụ như, vaccine cúm và vaccine sởi, quai bị, rubella (MMR) có thể làm giảm nguy cơ viêm màng não do nhiễm các loại virus này.

Tiên lượng

Tiên lượng phụ thuộc vào loại viêm màng não.

Ở những người khỏe mạnh mắc viêm màng não siêu vi thường sẽ hồi phục sau 7-10 ngày mà không cần điều trị.

Viêm màng não do amib có tỷ lệ tử vong cao nhất, 99%.

Tỷ lệ tử vong ở các loại vi màng não do vi khuẩn thì phụ thuộc vào loại vi khuẩn bị nhiễm, thời gian bắt đầu điều trị và các bệnh nền của bệnh nhân.

Viêm màng não do vi khuẩn viêm phổi Streptococcus gây ra được ước tính là có tỷ lệ tử vong khoảng 30%, còn tỷ lệ tử vong của viêm màng não do Neisseria là 7%.

Các số liệu ở trên có thể chỉ đúng ở những nước có thu nhập cao. Tại những nước có thu nhập thấp thì bệnh nhân có nguy cơ bị điều trị chậm trễ hay không đầy đủ, tỷ lệ tử vong đối với các loại viêm màng não do vi khuẩn có thể lên đến 50%. Tiên lượng của viêm màng não có thể cải thiện đáng kể khi được điều trị nhanh chóng và tích cực.

Đối với những bệnh nhân đã hồi phục thì có khả năng vẫn còn các vấn đề về hệ thần kinh hoặc các vấn đề kéo dài khác, ví dụ như thay đổi hành vi, có vấn đề về thính giác hoặc vấn đề về mắt.