✴️ Bệnh Crohn: triệu chứng điển hình và phương pháp điều trị
1. Bệnh Crohn là gì?
Bệnh Crohn là viêm đường ruột quan trung gian miễn dịch, thường gây tổn thương ở bất kỳ đoạn nào trên đường ống tiêu hóa, lan sâu vào các lớp mô ruột nên triệu chứng và ảnh hưởng bệnh rất nghiêm trọng. Triệu chứng ban đầu của Crohn khá dễ nhầm lẫn, hơn nữa không thể điều trị khỏi hoàn toàn nên đây vẫn là bệnh lý khiến y học phải đau đầu.
2. Triệu chứng và biến chứng của bệnh Crohn
Triệu chứng bệnh Crohn thường phát triển dần dần từ nhẹ đến nặng hoặc đột ngột khởi phát mà không có dấu hiệu cảnh báo này. Bệnh thường tái phát thành từng đợt, khiến bệnh nhân lầm tưởng bệnh đã thuyên giảm dẫn đến biến chứng nặng và điều trị chậm trễ.
2.1. Triệu chứng bệnh Crohn
Bệnh Crohn có hai dạng là cấp tính và mạn tính, triệu chứng và đặc điểm có nhiều khác biệt. Cụ thể, Crohn cấp tính gây tình trạng đau bụng đặc trưng, đau quặn từng cơn, có thể ở bất cứ vùng bụng nào tùy theo vị trí ruột tổn thương nhưng thường gặp nhất là vùng hố chậu phải.
Tình trạng đau bụng thường khởi phát sau khi ăn kèm theo cảm giác buồn đi đại tiện. Khi người bệnh đi đại tiện xong, chứng đau bụng cũng thuyên giảm và biến mất khiến nhiều người nhầm tưởng do nguyên nhân từ thực phẩm. Ngoài đau bụng, bệnh nhân có thể đi ngoài phân lỏng, kèm theo máu, buồn nôn và nôn.
Crohn mạn tính thường gây triệu chứng từ từ, kéo dài khá lâu với triệu chứng rất dễ gây nhầm lẫn. Bệnh cũng gây ra những cơn đau bụng âm ỉ cùng nhiều tình trạng sức khỏe khác như: thiếu máu, gầy sút, mệt mỏi, thể trạng suy sụp, da xanh xao, không muốn ăn, mất nước, mất cân bằng điện giải và suy dinh dưỡng.
2.2. Biến chứng bệnh Crohn
Bệnh Crohn dù ở trẻ nhỏ hay người trưởng thành đều dễ gây biến chứng thiếu máu, suy dinh dưỡng, đặc biệt khi bệnh mạn tính hoặc cấp tính tái phát liên tục nhiều lần. Viêm đường ruột làm giảm sự hấp thu dinh dưỡng, vì thế dù bệnh nhân vẫn ăn uống bình thường song cơ thể vẫn bị thiếu hụt dinh dưỡng, đặc biệt là các loại Vitamin, khoáng chất. Thiếu Canxi ở người bệnh Crohn mãn tính có thể gây loãng xương.
Ngoài ra, bệnh Crohn ở trẻ em và người cao tuổi có thể gây rò từ hồi tràng vào đại tràng, thủng ruột, rò bàng quang,… Tình trạng viêm loét đường tiêu hóa do Crohn gây tổn hại đến nhiều cơ quan khác trong cơ thể như: viêm da, sỏi mật, sỏi thận, viêm khớp,…
3. Phương pháp điều trị bệnh Crohn
Hiện nay y học vẫn chưa tìm được phương pháp để điều trị hoàn toàn bệnh Crohn, vì thế bệnh nhân chỉ có thể điều trị để kiểm soát triệu chứng và diễn biến bệnh. Chẩn đoán bệnh được thực hiện nhanh chóng để đưa ra liệu trình điều trị phù hợp.
3.1. Các phương pháp thăm dò chẩn đoán bệnh
Ngoài thăm khám lâm sàng kết hợp với thông tin triệu chứng, bệnh nhân cần thực hiện các kĩ thuật sau để chẩn đoán bệnh:
- Thử phân hoặc thử máu: nhằm kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng.
- Chẩn đoán hình ảnh: Chụp CT, chụp cộng hưởng từ MRI.
- Chẩn đoán chính xác bằng nội soi đại tràng hoặc nội soi đại tràng sigma.
Ngoài chẩn đoán xác định bệnh Crohn, các kỹ thuật này còn giúp bác sĩ phán đoán tình trạng bệnh để đưa ra phương pháp điều trị hợp lý.
3.2. Nguyên tắc trong điều trị bệnh Crohn
Do chưa có phương pháp điều trị triệt để nên để điều trị triệu chứng, kiểm soát diễn tiến bệnh tốt thì việc đầu tiên là xác định nguyên nhân, yếu tố nguy cơ, vị trí và mức độ tổn thương. Bệnh nhân cũng cần chú ý theo dõi triệu chứng bản thân gặp phải và cung cấp chi tiết nhất cho bác sĩ. Nhất là dấu hiệu rối loạn tiêu hóa kéo dài, sốt, buồn nôn, nôn,…
3.3. Các phương pháp điều trị bệnh Crohn
Các phương pháp hiện được áp dụng trong điều trị bệnh Crohn bao gồm: Điều trị nội khoa bằng thuốc, điều trị với phẫu thuật kết hợp duy trì dinh dưỡng lành mạnh.
Mục tiêu điều trị là giảm triệu chứng lâm sàng và mô học bằng cách kiểm soát, hạn chế tình trạng viêm; cung cấp đủ dinh dưỡng và dựa vào tình trạng bệnh.
Điều trị bệnh Crohn bằng thuốc
Nếu người bệnh chỉ bị tiêu chảy nhẹ, chỉ cần theo dõi kết hợp bổ sung nước, dung dịch oresol bù khoáng cùng thực hiện chế độ dinh dưỡng lành mạnh để tránh mất nước.
Bệnh Crohn có thể gây tiêu chảy nghiêm trọng, nếu tình trạng này kéo dài trên 3 ngày cần dùng thuốc điều trị như: thuốc kháng sinh metronidazole hoặc ciprofloxacin, thuốc kháng viêm như corticosteroid, thuốc ức chế miễn dịch dạng mercaptopurine, azathioprine,…
Ngoài dùng thuốc điều trị, để tăng cường sức khỏe, đảm bảo dinh dưỡng, bệnh nhân có thể được hướng dẫn sử dụng viên uống bổ sung canxi, sắt, vitamin. Nếu xuất hiện những cơn đau nghiêm trọng, bệnh nhân có thể phải dùng thuốc giảm đau.
Phẫu thuật
Nếu điều trị bằng thuốc kết hợp chế độ dinh dưỡng lành mạnh nhưng không giúp kiểm soát bệnh, phẫu thuật có thể được thực hiện. Tuy nhiên phương pháp điều trị này ít được thực hiện, sau phẫu thuật bệnh nhân vẫn phải sử dụng thuốc giảm triệu chứng, tăng phục hồi và giảm nguy cơ tái phát bệnh.
Chăm sóc phòng ngừa bệnh Crohn tái phát
Chế độ dinh dưỡng và lối sống phù hợp có thể giúp kiểm soát bệnh, ngăn ngừa tái phát hoặc cũng có thể kéo dài thời gian giữa các đợt bệnh tái phát. Mỗi bệnh nhân có thể có phản ứng mạnh với 1 số loại thực phẩm nhất định, làm nặng thêm triệu chứng bệnh, vì thế hãy theo dõi và kiểm soát chặt chẽ thành phần có trong bữa ăn của mình.
Nếu loại thực phẩm hoặc thành phần nào khiến triệu chứng bệnh Crohn khởi phát thì nên loại bỏ. Nhiều người bị phản ứng quá mức với các nhóm thực phẩm sau: thực phẩm nhiều chất xơ như rau quả tươi và ngũ cốc, thực phẩm nhiều chất béo, sữa và chế phẩm từ sữa, rượu caffeine và thực phẩm cay.
Bên cạnh lựa chọn kỹ càng loại thực phẩm, bệnh nhân Crohn nên lưu ý chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, đồng thời cố gắng uống nhiều chất lỏng (nước là tốt nhất) và bổ sung Vitamin tổng hợp. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về loại Vitamin tổng hợp có thể sử dụng để bù lại tốt nhất lượng thiếu hụt do bệnh Crohn gây kém hấp thu gây ra.
Như vậy, không thể điều trị bệnh Crohn hoàn toàn, bệnh nhân chỉ có thể điều trị để giảm viêm, giảm triệu chứng bệnh và ngăn ngừa biến chứng. Dù sau điều trị, người bệnh không còn triệu chứng thì vẫn cần theo dõi, tái khám định kỳ để phát hiện sớm bệnh tái phát.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
BÀI VIẾT KHÁC
