Tổng quan về viêm gan B và con đường lây truyền
Virus viêm gan B vẫn là mối đe dọa lớn đến sức khỏe toàn cầu, theo thống kê của WHO, có khoảng 400 triệu người trên thế giới mắc viêm gan B mạn tính. Ở Việt Nam hiện nay số người nhiễm virus viêm gan B chiếm khoảng 20% dân số (khoảng từ 12-16 triệu người), trong đó có khoảng 5 triệu người trong tình trạng viêm gan mạn tính, xơ gan hoặc ung thư gan.
Biến chứng viêm gan B và tiến triển xơ gan, ung thư gan
Một số bệnh nhân duy trì những biểu hiện (triệu chứng) tương tự như viêm gan B cấp. Tuy nhiên, hầu hết bệnh nhân viêm gan B mạn tính không có biểu hiện triệu chứng nào trong khoảng 20-30 năm. Chính vì lẽ đó mà viêm gan B mạn sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Theo nghiên cứu khoảng 15-25% bệnh nhân viêm gan B mạn sẽ bị những biến chứng nặng nề về gan như xơ gan, ung thư gan. Kể cả khi mới bị xơ gan giai đoạn sớm, nhiều bệnh nhân vẫn chưa thấy biểu hiện triệu chứng gì, mặc dù khi đó các xét nghiệm chức năng gan đã có biểu hiện bất thường.
Thông thường bị nhiễm virus viêm gan B, chỉ có khoảng 25% bệnh nhân nhiễm viêm gan B cấp là có biểu hiện lâm sàng và có thể được chẩn đoán và điều trị. Một số ít có khả năng chống lại viêm gan B và loại bỏ được virus trong cơ thể. Số còn lại thường không có biểu hiện lâm sàng và tiến triển thành viêm gan B mạn tính.
Viêm gan B mạn tính diễn biến âm thầm theo thời gian, virus phá hủy các tế bào gan gây tổn thương gan nghiêm trọng, từ đó dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xơ gan thậm chí ung thư gan. Phần lớn bệnh nhân có biểu hiện triệu chứng khi đã ở giai đoạn muộn.
Theo thống kê cho thấy, có đến 70% trường hợp mắc ung thư gan ở Việt Nam do viêm gan B gây ra và viêm gan B là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan lên đến 100 lần.
Do viêm gan B thường không biểu hiện triệu chứng, nên để biết có bị viêm gan B hay không thì cần tới các cơ sở y tế, bệnh viện để được làm một số xét nghiệm máu. Dựa trên kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể cho kết quả là viêm gan B cấp tính hay mạn tính hoặc đã từng nhiễm virus viêm gan B nhưng đã tự khỏi bệnh. Nếu đã có miễn dịch (có kháng thể) chống lại virus viêm gan B thì không cần tiêm ngừa.
Có virus viêm gan B, khi nào cần điều trị?
Về điều trị viêm gan B, trong giai đoạn bị viêm gan B cấp, người bệnh cần được nghỉ ngơi, dinh dưỡng hợp lý. Một số bệnh nhân cần nhập viện. Một số trường hợp cần dùng thuốc điều trị - điều này được quyết định bởi bác sĩ chuyên khoa gan.
Nếu viêm gan B mạn tính thì người bệnh sẽ được theo dõi định kỳ bởi bác sĩ chuyên khoa gan. Việc theo dõi định kỳ là rất quan trọng.
Không phải trường hợp nào cũng phải uống thuốc. Tùy thuộc tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng thuốc để điều trị khi cần. Hiện nay có những thuốc điều trị viêm gan B mạn rất hiệu quả.
Nhiều người thắc mắc khi xét nghiệm có virus viêm gan B mà bác sĩ lại không kê thuốc gì. Bởi lẽ, khi virus xâm nhập vào gan sẽ diễn ra sự tương tác giữa virus và cơ thể, do đó người mang virus viêm gan B có thể trải qua nhiều giai đoạn bệnh khác nhau: có giai đoạn không phải uống thuốc, có giai đoạn phải uống thuốc hoặc tiêm thuốc để điều trị.
Viêm gan do rượu gia tăng trong đại dịch COVID-19
Nếu bệnh nhân đang ở giai đoạn không phải uống thuốc thì cần tái khám định kì mỗi 3-6 tháng, để làm các xét nghiệm cần thiết đánh giá tình trạng bệnh, khi thấy bệnh chuyển sang giai đoạn cần phải điều trị bằng thuốc thì được điều trị kịp thời, tránh để trễ dẫn tới xơ gan, ung thư gan và tử vong. Việc nhận định chính xác thời điểm cần điều trị là vấn đề tương đối phức tạp, đòi hỏi người thầy thuốc phải cân nhắc rất tỉ mỉ.
Người bệnh đang ở giai đoạn không phải uống thuốc cần tuyệt đối hạn chế rượu bia, tuyệt đối không sử dụng thuốc theo mách bảo, theo truyền miệng khi chưa có ý kiến của bác sĩ.
Tiêm vaccine phòng viêm gan B được coi là phương pháp phòng tránh bệnh hiệu quả nhất.
Phòng bệnh viêm gan B
Hiện nay, tiêm vaccine phòng viêm gan B được coi là phương pháp phòng tránh bệnh hiệu quả nhất. Nếu bệnh đã chuyển sang giai đoạn mạn tính thì chỉ có thể dùng thuốc để kiểm soát tình trạng virus viêm gan B trong cơ thể.
Theo khuyến cáo của WHO cần tiêm vaccine phòng viêm gan B đầu tiên càng sớm càng tốt. Cần tiêm cho tất cả trẻ em trong vòng 24h sau sinh và các mũi tiếp theo lúc 2, 3 và 4 tháng tuổi theo chương trình tiêm chủng mở rộng.
Ngoài ra, để phòng bệnh cần quan hệ tình dục thủy chung, an toàn, sử dụng bao cao su để tránh lây nhiễm virus viêm gan B.
Nên đi khám sức khỏe định kỳ để chắc chắn không bị nhiễm bệnh và những người bị viêm gan B mạn tính cần được theo dõi thường xuyên bởi bác sĩ chuyên khoa gan.
Nên tránh uống rượu bia (để hạn chế tổn thương thêm cho gan). Khi dùng thêm bất cứ thuốc gì cũng cần được tư vấn bởi bác sĩ, để tránh những thuốc gây hại cho gan.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
