Xem lại: Ung thư đại tràng là gì
Tầm soát với xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân (FOB)
Phương pháp tầm soát tìm máu ẩn trong phân bao gồm những gì?
Một lượng nhỏ (không đáng kể) máu trong phân thường gặp ở những người bị ung thư đại trực tràng. Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân bao gồm xét nghiệm ba mẫu phân để tìm dấu vết của máu. Nếu bạn đang ở trong độ tuổi được tầm soát, bạn sẽ tự động nhận được giấy mời và một bộ xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân giao tận nhà. Sau lần xét nghiệm tầm soát đầu tiên, bạn sẽ liên tục được nhận giấy mời và bộ xét nghiệm mỗi hai năm cho đến tuổi cao nhất.
Bộ xét nghiệm là một dụng cụ rất đơn giản giúp bạn có thể tự lấy mẫu phân của bạn tại nhà riêng. Mặc dù nghe có vẻ lúng túng và khó chịu. Nhưng điều đáng ngạc nhiên là việc thực hiện rất dễ dàng và nhanh chóng. Trong bộ xét nghiệm luôn luôn có các hướng dẫn cụ thể đi kèm. Bạn lấy được một mẫu phân bằng cách sử dụng một cái muỗng nhỏ để cạo lấy một số phân từ giấy vệ sinh mà bạn vừa sử dụng sau khi đi tiêu (đại tiện). Tiếp theo bạn cho mẫu vừa lấy vào một thẻ đặc biệt. Sau đó bạn để thẻ trong một cái túi sạch, cho vào phong bì và gửi đến phòng xét nghiệm. Bạn sẽ nhận được kết quả xét nghiệm qua đường bưu điện trong vòng hai tuần.
Phương pháp xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân có thể khẳng định có máu trong phân hay không. Tuy nhiên, nó không thể xác định vị trí và nguyên nhân chảy máu. Ung thư đại trực tràng chỉ là một trong những nguyên nhân gây ra có máu trong phân.
Những ai được mời để làm xét nghiệm tầm soát tìm máu ẩn trong phân?
Hầu hết các trường hợp ung thư đại trực tràng gặp ở người lớn tuổi. Vì vậy, quy định về tuổi của những người được mời tham gia chương trình tầm soát bệnh ung thư đại trực tràng như sau:
- Ở Anh, người trong độ tuổi 60-69 được mời tham gia chương trình tầm soát mỗi hai năm. Nếu bạn trên 70 tuổi và đã được tầm soát, bạn có thể gọi điện thoại để yêu cầu các bộ xét nghiệm. Từ năm 2014, chương trình tầm soát sẽ mở rộng đến 74 tuổi.
- Ở Scotland, người trong độ tuổi 50-74 được mời tham gia chương trình tầm soát mỗi hai năm.
- Ở xứ Wales, người trong độ tuổi 60-74 được mời tham gia chương trình tầm soát mỗi hai năm.
- Ở Bắc Ireland, người trong độ tuổi 60-71 được mời tham gia chương trình tầm soát mỗi hai năm.
Bộ xét nghiệm đầu tiên sẽ tự động đến bằng đường bưu điện trong vòng một vài tuần sau khi bạn đến tuổi bắt đầu chương trình tầm soát. Bạn có thể gọi đường dây trợ giúp nếu nó không được gửi đến. Nếu bạn lớn tuổi hơn so với lứa tuổi quy định để được xét nghiệm thường quy, bạn vẫn có thể yêu cầu một bộ xét nghiệm cho mình.
Các kết quả có thể có của xét nghiệm tầm soát tìm máu ẩn trong phân là gì?
Các kết quả có thể là:
- Âm tính. Điều đó chứng tỏ không có máu trong phân. Khoảng 98% người tham gia tầm soát có kết quả âm tính. Bạn sẽ tiếp tục được mời tham gia chương trình tầm soát mỗi hai năm cho đến khi bạn vượt qua lứa tuổi tầm soát quy định.
- Không xác định. Khoảng 2% người có kết quả này. Xét nghiệm sẽ cần được làm lại.
- Dương tính. Có nghĩa là tìm thấy máu trong phân. Khoảng 2% người có kết quả này. Sau đó bạn sẽ được giới thiệu để làm thêm nội soi đại tràng. Nội soi đại tràng (colonoscopy) là một kỹ thuật nội soi (endoscopy) mà bác sĩ dùng một ống nội soi quang học, dài, nhỏ, đưa vào trực tràng đến đại tràng và quan sát bên trong lòng đại trực tràng.
Nếu xét nghiệm trên dương tính, ngoài nguyên nhân ung thư đại trực tràng, còn có nhiều nguyên nhân khác. Ví dụ, bệnh trĩ cũng có thể dẫn đến kết quả xét nghiệm dương tính.
Tầm soát ung thư đại trực tràng có thể phát hiện polyp (tăng sinh của niêm mạc) bên trong lòng đại tràng. Polyp không phải là ung thư, nhưng có thể phát triển thành ung thư sau một thời gian. Có thể cắt bỏ các polyp một cách dễ dàng, để làm giảm nguy cơ phát triển thành ung thư đại trực tràng.
Kết quả nội soi đại tràng sau khi tầm soát tìm máu ẩn trong phân, khoảng 5 trong 10 người sẽ có kết quả bình thường, khoảng 4 trong 10 người sẽ tìm thấy polyp, mà nếu được cắt bỏ có thể ngăn ngừa ung thư phát triển, và khoảng 1 trong 10 người sẽ được phát hiện bị ung thư.
Lưu ý: Kết quả xét nghiệm bình thường không hoàn toàn loại trừ ung thư đại trực tràng. Do đó, điều quan trọng là chúng ta nhận thức được các triệu chứng của ung thư đại trực tràng và đi khám bác sĩ kịp thời.
Xét nghiệm tầm soát tìm máu ẩn trong phân có thật sự hiệu quả hay không?
Xét nghiệm tầm soát này chỉ mới được giới thiệu gần đây, vì thế còn quá sớm để biết chính xác hiệu quả của nó đạt được như thế nào. Tuy nhiên, số liệu thống kê ban đầu cho thấy nó đang cứu sống rất nhiều sinh mạng. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng đến năm 2025 sẽ có khoảng 2.500 người ở Anh được cứu sống mỗi năm dựa vào phương pháp tầm soát tìm máu ẩn trong phân.
Ngoài ra, số liệu công bố trong năm 2009 từ mạng lưới quốc gia nghiên cứu ung thư cho thấy những người mắc bệnh ung thư đại trực tràng được chẩn đoán ở giai đoạn sớm (giai đoạn A) có hơn 90% cơ hội sống sót. Thời gian trước khi có tầm soát, chỉ có khoảng 1 trong 7 người bị ung thư đại trực tràng được chẩn đoán ở giai đoạn A, vì bệnh thường không gây ra các triệu chứng ở giai đoạn này. Hầu hết các trường hợp ung thư đại trực tràng được chẩn đoán khi bệnh đã nặng hơn và gây ra triệu chứng, khi đó, bệnh ít có khả năng được chữa khỏi. Với việc giới thiệu chương trình tầm soát, đã có nhiều hơn những ca ung thư được chẩn đoán ở giai đoạn sớm với khả năng chữa khỏi bệnh là rất cao.
Vì vậy, những con số này cho thấy vấn đề quan trọng là chẩn đoán bệnh càng sớm càng tốt để có cơ hội tốt nhất cho việc chữa khỏi bệnh. Đây chính xác là những gì mà chương trình tầm soát ung thư đại trực tràng đem lại, để chẩn đoán bệnh ở giai đoạn sớm và cung cấp cho các cơ hội tốt nhất cho việc chữa bệnh.
Xem tiếp: Tầm soát ung thư đại trực tràng phần 2
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
