✴️ Giãn tĩnh mạch thực quản có nguy hiểm không

Giãn tĩnh mạch thực quản là gì?

Giãn tĩnh mạch thực quản là tình trạng giãn các tĩnh mạch trong hệ thống cấp máu và xung quanh thực quản. Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng trên là tăng huyết áp tĩnh mạch cửa.

Các tĩnh mạch thực quản nhỏ và có thành mỏng không thể chứa một lượng lớn máu. Do đó, sự ứ trệ lưu chuyển máu có thể khiến các tĩnh mạch bị giãn và gây vỡ. Vỡ tĩnh mạch thực quản có thể nguy hiểm và thậm chí gây tử vong. Vì vậy, bất cứ ai nghi ngờ rằng bị giãn tĩnh mạch thực quản gặp bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời.

Nguyên nhân nào gây giãn tĩnh mạch thực quản

Xơ gan là nguyên nhân phổ biến nhất gây giãn tĩnh mạch thực quản. Trong số những người bị xơ gan, 30% bị giãn tĩnh mạch có sự ứ trệ lưu thông máu về gan. Trong năm đầu tiên sau khi chẩn đoán, 5% giãn tĩnh mạch nhỏ và 15% giãn tĩnh mạch lớn chảy máu.

Tăng huyết áp tĩnh mạch cửa là một biến chứng của xơ gan xảy ra khi mô sẹo ngăn chặn dòng chảy của máu xung quanh gan. Tình trạng này dẫn đến huyết áp cao trong tĩnh mạch cửa vốn xem như là đường ống có nhiệm vụ mang máu từ các cơ quan khác đến gan.

Nếu lưu lượng máu quanh gan bị hạn chế, cơ thể sẽ tăng cường máu qua các tĩnh mạch trong dạ dày hoặc thực quản. Một khi lưu lượng máu chảy qua chúng tăng lên quá mức có thể gây ra tình trạng giãn tĩnh mạch.

Nguyên nhân hiếm gặp của giãn tĩnh mạch thực quản có thể bao gồm hội chứng Budd-Chiari và bệnh sán máng.

Hội chứng Budd-Chiari khiến các tĩnh mạch trong gan bị tắc nghẽn một phần. Sán máng có thể xâm nhập vào các mạch máu khiến các tĩnh mạch bị giãn.

Triệu chứng của giãn tĩnh mạch thực  quản

Nhiều trường hợp bị giãn tĩnh mạch thực quản nhẹ có thể không có triệu chứng. Các triệu chứng của giãn tĩnh mạch thực quản mức độ nhiều có thể bao gồm:

• Da nhợt nhạt khác thường;

• Mệt mỏi liên tục;

• Hụt hơi;

• Ngất xỉu hoặc chóng mặt;

• Phân đen;

• Máu đỏ sẫm trong phân;

• Nôn ra máu đỏ tươi.

Nếu một người gặp các triệu chứng này, họ cần được chăm sóc tại bệnh viện ngay lập tức.

Các yếu tố nguy cơ

Các bệnh về gan có thể làm tăng nguy cơ gây giãn tĩnh mạch thực quản, nhưng trong đó xơ gan là nguyên nhân phổ biến nhất.

Xơ gan và tăng huyết áp tĩnh mạch cửa là nguyên nhân phổ biến nhất của giãn tĩnh mạch thực quản. Các tác nhân chính gây nên bệnh gan bao gồm:

• Béo phì;
• Viêm gan;
• Sử dụng rượu quá mức.

Chẩn đoán giãn tĩnh mạch thực quản

Khi chẩn đoán bệnh về gan cần kết hợp nhiều phương diện, kỹ thuật khác nhau bao gồm:

• Triệu chứng;
• Tiền sử bệnh lý, thăm khám lâm sàng;
• Kết quả xét nghiệm máu và sinh thiết gan nếu cần thiết.

Người mắc xơ gan nên thường xuyên kiểm tra tình trạng giãn tĩnh mạch thực quản bằng cách thực hiện các kỹ thuật như nội soi hay chụp cắt lớp vi tính (CT Scan).

Phân loại

Giãn tĩnh mạch thực quản có nhiều mức độ khác nhau. Giãn tĩnh mạch nhỏ có đường kính dưới 5 mm và không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng. Đối với trường hợp này, bác sĩ sẽ khuyến nghị các phương pháp để ngăn ngừa tổn thương gan thêm. Điều trị giãn tĩnh mạch lớn có thể bao gồm tiểu phẫu để ngăn việc chảy máu.

Ngoài ra, các biến chứng cũng có thể xuất hiện ở các cơ quan khác của cơ thể như: Giãn tĩnh mạch dạ dày, giãn tĩnh mạch tá tràng hay giãn tĩnh mạch trực tràng.

Điều trị giãn tĩnh mạch thực quản

Mục tiêu chính của điều trị giãn tĩnh mạch thực quản là ngăn ngừa vỡ gây xuất huyết trong đó gồm các biện pháp để kiểm soát tăng huyết áp tĩnh mạch cửa.

Bác sĩ có thể kê toa thuốc chẹn beta để giảm huyết áp. Những loại thuốc này hoạt động bằng cách ngăn chặn tác dụng của hormone epinephrine khiến tim đập chậm hơn và áp lực ít hơn.

Ngoài ra, người bị giãn tĩnh mạch thực quản cũng có thể cần thực hiện một trong các phẫu thuật sau đây.

• Liệu pháp tiêm xơ qua nội soi: tiêm thuốc để làm cho teo các tĩnh mạch bị giãn.

• Băng giãn tĩnh mạch nội soi: Sử dụng cùng một công cụ để đặt dải băng cao su quanh một tĩnh mạch giãn để phòng ngừa xuất huyết.

Phương pháp điều trị bổ sung có thể cần thiết cho giãn tĩnh mạch gây xuất huyết thường xuyên.

• Phương pháp TIPS (Transjugular intrahepatic portosystemic shunt) - là một phương pháp tạo đường thông cửa chủ trong gan qua tĩnh mạch cảnh trong phải, được chỉ định đối với các trường hợp chảy máu tiêu hóa do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản khi các biện pháp nội khoa và nội soi đã thất bại.

• Một lựa chọn điều trị khác là phẫu thuật lách xa (distal splenorenal shunt) giúp nối tĩnh mạch chính của lá lách với tĩnh mạch thận trái.

Phòng ngừa giãn tĩnh mạch thực quản bằng cách nào

Không có phương pháp nào có thể ngăn ngừa giãn tĩnh mạch thực quản một cách hoàn toàn. Tuy nhiên, bất cứ ai có tình trạng xơ gan nên được điều trị để giảm nguy cơ biến chứng giãn tĩnh mạch.

Ngoài ra, thay đổi lối sống và sử dụng thuốc hỗ trợ có thể giúp giảm tổn thương thêm ở gan và giảm nguy cơ phát triển giãn tĩnh mạch.

Thuốc chẹn beta có thể giúp ngăn ngừa xuất huyết do giãn tĩnh mạch. Băng chống giãn tĩnh mạch cũng có thể ngăn ngừa tình trạng này.

Tóm lược

Giãn tĩnh mạch thực quản là tình trạng giãn các mạch máu lớn xung quanh thực quản. Nếu xuất huyết do tình trạng này xảy ra có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Giãn tĩnh mạch thực quản thường là biến chứng của xơ gan và tăng áp tĩnh mạch cửa gây ra.

Nếu giãn tĩnh mạch nhỏ, có thể ngăn ngừa tổn thương thêm bằng cách thay đổi lối sống và dùng thuốc hỗ trợ. Trong trường hợp nặng có thể cần phẫu thuật để điều trị.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp