Gan là bộ phận quan trọng không thể thiếu trong cơ thể. Gan giữ vai trò chuyển hóa, thải độc tố ra khỏi cơ thể. Bên cạnh đó gan còn giúp sản xuất mật để tiêu hóa thức ăn, dự trữ các loại vitamin cho cơ thể như: Vitamin A, vitamin E, vitamin D, vitamin B12,…
Xơ gan là khi các tế bào của gan trở thành các mô xơ, mô sẹo toàn bộ bề mặt gan khiến chúng trở nên gồ ghề, nhiều u cục. Cấu trúc, trọng lượng của gan vì thế cũng thay đổi. Chức năng của gan suy yếu gây ra nhiều biến chứng như: Phù nề cơ thể, vàng da, mệt mỏi, khó thở,…
Bệnh xơ gan thường diễn biến qua 4 giai đoạn khác nhau trong nhiều năm. Xơ gan độ 3 là giai đoạn phát hiện muộn của bệnh. Khi này cấu trúc của gan đã bị phá hủy nặng tới 80, 90% và gần như không còn khả năng khôi phục. Các phương pháp điều trị bệnh không thực sự hiệu quả, chỉ có thể giúp làm chậm quá trình phát triển của bệnh.
Bệnh xơ gan giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ rệt nhưng ở giai đoạn 3 các dấu hiệu đã rõ ràng.
– Sức khỏe suy giảm
– Rối loạn tiêu hóa
– Phù tay chân hoặc toàn thân. Khi ấn vào cơ thể sẽ xuất hiện vết lõm.
– Nôn ra máu, xuất huyết hệ tiêu hóa là triệu chứng đáng lưu ý ở bệnh nhân xơ gan giai đoạn 3. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do tăng áp lực tĩnh mạch cửa khiến tĩnh mạch vùng thực quản bị vỡ gây xuất huyết.
– Cổ trướng: Bụng to lên do dịch tụ nhiều trong khoang bụng. Bụng càng căng tỷ lệ với lượng dịch trong khoang bụng càng nhiều. Nếu dịch quá tải có thể chèn vỡ động mạch khiến máu chảy ồ ạt gây tử vong.
– Da chuyển màu vàng, đặc biệt là ở lòng bàn tay, bàn chân.
– Thường có cảm giác đau nhói ở dưới xương sườn bên phải. Những cơn đau ngày một tăng.
– Rụng tóc
– Nước tiểu có màu vàng sẫm, phân lỏng màu đen.
– Thể tích gan tăng lên, gan cứng hơn.
– Suy giảm ham muốn tình dục. Nữ bị mất kinh nguyệt, nam giới xuất hiện tình trạng liệt dương.
– Nhịp tim tăng, dễ bị chóng mặt, ngất xỉu.
Ngoài các dấu hiệu trên, bệnh nhân cũng có các biểu hiện ít gặp hơn như: Thiếu máu, nôn ói, tiêu chảy, bầm huyết dưới da, sụt cân,…
Ngoài các dấu hiệu có thể nhận biết bằng mắt thường như đã liệt kê ở trên thì có thể dùng các máy móc kỹ thuật nhằm phát hiện bệnh. Hiện nay phương pháp siêu âm và xét nghiệm máu thường được sử dụng để chẩn đoán xơ gan giai đoạn 3.
Khi bị xơ gan, các mô xơ ở bộ phận này sẽ cản trở dòng máu chảy qua gan. Máu sẽ buộc phải chảy ngược về lá lách khiến chúng phình to. Lá lách sẽ phá hủy tế bào máu khiến lượng hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu giảm xuống. Hiện tượng này gọi là cường lách. Qua xét nghiệm máu sẽ phát hiện ra lượng tiểu cầu giảm sút, cảnh báo dấu hiệu của bệnh xơ gan.
Các xét nghiệm dùng để đánh giá chức năng, phản ánh hoạt động của gan như: ALbumin, AST, GGT, ALT, Bilirubin,…
Phương pháp này khá đơn giản, dễ thực hiện, không hề gây sợ hãi, đau đớn cho người bệnh. Qua hình ảnh siêu âm, các bác sĩ sẽ đánh giá được sự bất thường trong kích thước của gan, cấu trúc gan, bề mặt gan có sẹo, gồ ghề không. Các bất thường khác như: Khối u, gan nhiễm mỡ, áp xe cũng sẽ được phát hiện. Siêu âm màu giúp các bác sĩ nhìn thấy các mạch máu trong gan và dòng chảy của chúng.
Phương pháp siêu âm đàn hồi ARFI là phương pháp hiệu quả nhất để đánh giá mức độ xơ gan, tổn thương trong nhu mô gan. Ưu điểm của kỹ thuật này là không xâm lấn, khám được cho những bệnh nhân có mỡ bụng dày, béo phì. Không chỉ khám gan nói riêng mà siêu âm đàn hồi ARFI còn có thể dùng khám cho các cơ quan khác trên cơ thể. Bộ thông số tiêu chuẩn đo độ xơ gan có kết quả chính xác gần như tuyệt đối.
Bệnh nhân ở giai đoạn xơ gan độ 3 nếu không nhanh chóng điều trị thì rất dễ chuyển sang giai đoạn 4 với các biến chứng nguy hiểm hơn. Một số biến chứng sẽ xảy ra nếu không chữa bệnh kịp thời ở giai đoạn này như:
Dịch ứ đọng trong khoang bụng gây chèn ép lên các dây tĩnh mạch thực quản. Đến một giới hạn nhất định, tĩnh mạch thực quản sẽ vỡ dẫn đến chảy máu ồ ạt. Nếu không can thiệp kịp thời, bệnh nhân sẽ tử vong do mất máu.
Gan đóng vai trò chống lại sự nhiễm trùng. Gan bị bệnh sẽ khiến suy giảm chức năng hoạt động gây ra lượng bạch cầu tăng, sốt cao, nhiễm trùng máu.
Biến chứng xơ gan giai đoạn 3 có thể khiến bệnh nhân mất dần ý thức, rơi vào tình trạng hôn mê. Tính mạng sẽ bị đe dọa nếu không cấp cứu kịp thời.
Khả năng tổng hợp protein giảm, lượng hồng cầu tụt, áp lực huyết tương giảm sẽ xuất hiện hiện tượng cổ trướng do ứ dịch. Bàn tay, bàn chân bị phù nề gây khó khăn trong việc hoạt động, đi lại.
Không thể chủ quan nếu phát hiện xơ gan độ 3 vì sẽ dẫn tới ung thư gan nếu không chữa trị. Gan bị ung thư sẽ ngày càng phình to, cứng, bề mặt sần sùi, xuất hiện khối u. Bệnh nhân thường xuyên đau nhức vùng gan, nôn mửa.
Ngoài ra còn một số biến chứng khác như: Chảy máu chân răng, chảy máu cam, loãng xương,…Tất cả các biến chứng trên đều rất nguy hiểm vì vậy khi phát hiện bệnh nhân cần tới bệnh viện để chữa trị ngay.
Xơ gan độ 3 rất khó để điều trị khỏi hoàn toàn. Trong trường hợp người bệnh tìm được gan phù hợp để cấy ghép mới có hy vọng. Tuy nhiên để tìm được gan khỏe mạnh và phù hợp rất khó, chi phí ghép gan cũng vô cùng đắt đỏ.
Các phương pháp điều trị bệnh hiện nay chỉ có tác dụng làm chậm quá trình phát triển của xơ gan. Việc khôi phục lại phần gan bị tổn thương là điều không thể.
Bệnh nhân bị xơ gan độ 3 nên được điều trị theo tư vấn của bác sĩ. Thực hiện chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý cũng phần nào hỗ trợ bệnh thuyên giảm.
– Bổ sung dinh dưỡng cân bằng giữa các nhóm thực phẩm: Rau quả, đạm, đường, chất béo,…
– Nên ăn nhạt. Hạn chế thức ăn nhiều muối. Lượng muối natri khuyên dùng là 2.5g/ ngày.
– Không nên sử dụng nhiều các loại thực phẩm đóng hộp, đồ ăn chế biến sẵn vì chúng thường chứa nhiều bột ngọt, muối.
– Những người bị bệnh xơ gan nên uống khoảng 1,5 lít nước mỗi ngày.
– Nên bổ sung các thực phẩm thuộc nhóm chất béo tốt.
– Hạn chế uống rượu bia, cafe.
– Không nên thức khuya, tạo thói quen đi ngủ trước 11 giờ tối.
Xơ gan độ 3 tuy nguy hiểm nhưng không phải vì thế mà người bệnh hết hy vọng. Việc cần làm là bạn nên tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định của bác sĩ. Giữ gìn chế độ ăn khoa học và lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn đẩy lùi bệnh tật.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh