✴️ Viêm tụy hoại tử

Viêm tụy hoại tử là tình trạng các thành phần cấu trúc của tuyến tụy bị chết và có thể bị nhiễm trùng. Đây là một biến chứng của viêm tụy cấp.

Viêm tụy hoại tử xảy ra khi mô tụy chết do viêm. Khi bị viêm tụy hoại tử, vi khuẩn có thể lây lan vào mô chết và dẫn tới nhiễm trùng.

Khái niệm

Tuyến tụy là một cơ quan phía sau dạ dày tạo ra các enzym giúp tiêu hóa thức ăn. Khi tuyến tụy khỏe mạnh, những enzym này đi tới ruột non thông qua một ống dẫn.

Viêm tuỵ xảy ra khi tuyến tuỵ bị viêm, các enzym của tuyến tuỵ có thể rò rỉ và làm tổn thương các mô tuỵ. Nếu tình trạng tổn thương nặng, máu và oxy có thể không đến được một số bộ phận của tuyến tụy, dẫn đến chết mô.

Triệu chứng

Triệu chứng chính của viêm tụy hoại tử là đau bụng. Vị trí đau có thể xảy ra tại:

• Phía trước bụng;
• Vùng thượng vị;
• Đau lan ra sau lưng.

Đau có thể dữ dội và có thể kéo dài trong vài ngày.

Các triệu chứng khác có thể kèm theo như:

• Chướng bụng;
• Sốt;
• Buồn nôn;
• Nôn mửa;
• Mất nước;
• Huyết áp tụt;
• Nhịp tim nhanh.

Viêm tụy hoại tử có thể dẫn đến nhiễm trùng do vi khuẩn và nhiễm trùng huyết nếu không được điều trị. Nhiễm trùng huyết là tình trạng cơ thể có phản ứng bất lợi với vi khuẩn trong máu, có thể dẫn tới tình trạng sốc. Sốc có thể đe dọa tính mạng, vì nó làm giảm lưu lượng máu đến các cơ quan chính, gây tổn thương chúng tạm thời hoặc vĩnh viễn. Nhiễm trùng huyết có thể dẫn tới tử vong nếu không được điều trị.

Viêm tụy hoại tử cũng có thể gây áp xe tụy.

Nguyên nhân

Khi viêm tụy cấp không được điều trị, hoặc điều trị không hiệu quả có thể dẫn tới biến chứng là viêm tuỵ hoại tử.

Viêm tụy là tình trạng tuyến tụy bị viêm. Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm tụy là uống quá nhiều rượu hoặc bị sỏi mật. Sỏi mật là những viên sỏi nhỏ, thường được tạo thành từ cholesterol, hình thành trong túi mật.

Hai loại viêm tụy chính là:

• Viêm tụy cấp là khi các triệu chứng xuất hiện đột ngột. Khoảng 20% những người bị viêm tụy cấp sẽ phát triển các biến chứng, bao gồm cả viêm tụy hoại tử.
• Viêm tụy mãn tính là khi các triệu chứng tái phát. Nó có thể gây ra viêm tụy hoại tử ở các trường hợp hiếm.

Tại Châu Âu và Bắc Mỹ, 50% trường hợp viêm tụy cấp là do sỏi mật, và 25% là do rượu.

Viêm tụy cũng có thể do:

• Chấn thương tuyến tụy;
• Khối u trong tuyến tụy;
• Nồng độ canxi cao;
• Nồng độ triglyceride máu cao;
• Tổn thương tuyến tụy do thuốc;
• Tình trạng tự miễn dịch;
• Các tình trạng di truyền ảnh hưởng đến tuyến tụy (bệnh xơ nang).

Khi một người bị viêm tụy, các enzym tiêu hóa sẽ rò rỉ vào tuyến tụy gây ra tổn thương mô, ngăn cản máu và oxy đến các mô đó. Nếu không được điều trị, các bộ phận của tuyến tụy có thể hoại tử. Sau đó, vi khuẩn gần đó có thể lây nhiễm sang mô tụy đã chết. Nhiễm trùng là nguyên nhân gây ra những triệu chứng trầm trọng hơn trong viêm tụy hoại tử.

Chẩn đoán

Để chẩn đoán viêm tụy hoại tử, bác sĩ có thể khám bụng và đặt câu hỏi về các triệu chứng của người bệnh. Kết hợp cận lâm sàng như:

• Xét nghiệm máu: nồng độ men tụy, natri, kali hoặc glucose, nồng độ tryglyceride.
• Chẩn đoán hình ảnh: siêu âm bụng, chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI).

Nếu các xét nghiệm này cho thấy một phần của tuyến tụy đã hoại tử, có thể tiến hành sinh thiết để xét nghiệm nhiễm trùng.

Điều trị

Gồm 2 giai đoạn: đầu tiên là điều trị viêm tụy, sau đó điều trị phần tụy đã hoại tử.

Điều trị viêm tụy

• Dịch truyền tĩnh mạch (IV);
• Thuốc giảm đau;
• Nghỉ ngơi;
• Thuốc chống buồn nôn và nôn;
• Cho ăn qua dạ dày;
• Cho ăn qua đường mũi là khi đưa thức ăn lỏng qua một ống trong mũi. Cách này giúp tuyến tụy được nghỉ ngơi để sản xuất các enzym tiêu hóa.

Điều trị mô tụy bị chết hoặc bị nhiễm trùng

Các mô chết có thể cần được loại bỏ, còn mô tuỵ đã bị nhiễm trùng có thể sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị.

Để loại bỏ mô tụy chết, có thể sử dụng phương pháp mổ nội soi. Trong trường hợp không hiệu quả thì có thể cần đến mổ hở.

Theo một nghiên cứu năm 2014, thời gian tốt nhất để thực hiện phẫu thuật là 3 hoặc 4 tuần sau khi khởi phát bệnh. Tuy nhiên, nếu tình trạng sức khoẻ không tốt, phẫu thuật để loại bỏ mô chết hoặc bị nhiễm trùng có thể phải tiến hành sớm hơn.

Điều trị nhiễm trùng huyết

Nếu một người bị nhiễm trùng huyết do nhiễm trùng do viêm tụy hoại tử, có thể bị đe dọa tính mạng. Điều trị bao gồm:

• Dịch truyền tĩnh mạch (IV);
• Thuốc kháng sinh;
• Hỗ trợ thở.

Điều trị các dấu hiệu sớm của nhiễm trùng là cách tốt nhất để ngăn ngừa nhiễm trùng huyết.

Phòng ngừa

Không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa viêm tụy và các biến chứng của nó. Tuy nhiên, bệnh ít có khả năng xảy ra hơn ở người có tuyến tụy khỏe mạnh.

Để có một tuyến tụy khoẻ mạnh cần:

• Không uống quá nhiều rượu;
• Duy trì cân nặng hợp lý;
• Tránh ăn kiêng;
• Không bỏ bữa.

Cần tới gặp bác sĩ khi có bất kì một triệu chứng nào của viêm tuỵ. Điều trị sớm là cách tốt nhất để giảm nguy cơ viêm tụy hoại tử hoặc các biến chứng khác.

Quan điểm

Việc nhận ra các dấu hiệu của viêm tụy hoại tử và tới gặp bác sĩ sớm là điều rất quan trọng để được chẩn đoán và điều trị đúng, nhằm giảm đi các biến chứng có thể xảy ra.

Nếu không điều trị, viêm tụy hoại tử có thể dẫn đến nhiễm trùng hoặc nhiễm trùng huyết, dẫn đến huỷ hoại cơ quan đe doạ tính mạng.

Viêm tụy hoại tử có thể điều trị được. Các phương pháp điều trị nhắm vào bệnh viêm tụy, sau đó là mô chết hoặc mô bị nhiễm trùng. Nếu được điều trị kịp thời, đúng cách, người bị viêm tụy hoại tử sẽ hồi phục hoàn toàn.

Thay đổi lối sống để cải thiện sức khỏe tuyến tụy là cách tốt nhất để phòng bệnh.

Xem thêm: Nguyên nhân và điều trị viêm tụy

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp