Cách tính chu kỳ kinh nguyệt để tránh thai

1. Chu kỳ kinh nguyệt là gì?

Chu kỳ kinh nguyệt

Đây là tập hợp các thay đổi sinh lý dưới sự điều khiển của hệ hormone sinh dục gọi là trục hạ đồi - tuyến yên - buồng trứng - tử cung. Những thay đổi này sẽ lặp lại hằng tháng và là điều kiện cần của việc sinh sản. Một chu kỳ kinh nguyệt bình thường ở nữ thường kéo dài khoảng từ 28 - 32 ngày.

Hành kinh

Đây là quá trình loại bỏ niêm mạc tử cung khi không có hiện tượng mang thai. Hiện tượng này thường xảy ra theo đúng trình tự của chu kỳ tự nhiên ở phụ nữ khỏe mạnh từ khi dậy thì đến khi mãn kinh. Số ngày hành kinh ở nữ thường dao động từ 3-5 ngày.

Độ tuổi trung bình hành kinh lần đầu là 12 tuổi, tuy nhiên, hiện tượng này có thể xảy ra bất cứ lúc nào, từ 8-16 tuổi. Hành kinh lần đầu cũng được xem là cột mốc đánh giá sự trưởng thành của cơ quan sinh sản, vì phụ nữ sẽ có khả năng mang thai khi quan hệ tình dục khác phái, mà không được bảo vệ.

2. Cách tính chu kỳ kinh nguyệt để tránh thai

Cơ chế hoạt động của biện pháp tính chu kỳ

Một chu kỳ thường chia làm 2 chu kì nhỏ:

Chu kỳ buồng trứng: nhằm chỉ những thay đổi xảy ra tại buồng trứng
Chu kỳ tử cung: nhằm chỉ những thay đổi xảy ra tại tử cung

Yếu tố điều khiển chu kỳ kinh nguyệt là sự thay đổi của những hormone bên trong, vì khi bắt đầu có kinh đến khi kết thúc chu kỳ, cơ thể người phụ nữ sẽ chịu tác động và điều khiển liên tục của hệ thống hormone sinh dục như sau:

Khi kết thúc một chu kỳ kinh, trục hạ đồi tuyến yên của cơ thể sẽ bắt đầu hoạt động mạnh trở lại: vùng hạ đồi sẽ phóng thích từng đợt GnRH (Gonadotropin releasing hormone) kích thích thùy trước tuyến yên tiết ra hai hormone là FSH và LH.

Dưới tác dụng của FSH, các nang noãn ở buồng trứng sẽ phát triển và tiết ra estrogen (E2). E2 có tác dụng: ức chế ngược sự tiết FSH, làm cho nồng độ FSH thấp dần trong máu, dẫn đến chỉ có một nang noãn “giành” được nhiều FSH nhất mới có thể phát triển cuối cùng thành nang noãn trưởng thành. Điều này giúp giới hạn số noãn nang được phóng ra (thường được gọi là rụng trứng) vào mỗi chu kỳ (chu kỳ buồng trứng)và phát triển thành nội mạc tử cung. E2 còn giúp nội mạc dày lên, các mạch máu tăng sinh và tổng hợp các thụ thể với progesterone (chu kỳ tử cung).

Ngày ra máu đầu tiên được tính là ngày đầu tiên của kỳ kinh. Nguyên nhân của hiện tượng này là do hormone suy giảm làm cho lớp nội mạc tử cung bị bong ra. Khi ngày ra máu cuối cùng kết thúc, hàm lượng hormone E2 sẽ tăng dần để làm dày lớp nội mạc tử cung đã bị bong và kích thích cho nang trứng phát triển. Lúc này sẽ có một vài nang trứng phát triển vượt trội, chúng chờ cho hormone LH tăng lên đột biến để phóng thích trứng và diễn ra sự rụng trứng.

Trong 24h sau khi trứng rụng, hormone progesterone được sản sinh một lượng lớn để biến đổi nội mạc tử cung, giúp phôi thai làm tổ - được gọi là quá trình thụ thai.

Trường hợp phôi thai không thể làm tổ ở nội mạc tử cung hoặc không diễn ra sự thụ tinh thì hormone progesterone và estrogen sẽ giảm mạnh để chuẩn bị cho giai đoạn hành kinh - ngày cuối của chu kỳ kinh nguyệt.

Cách tính chu kỳ kinh nguyệt để tránh thai

Từ những cơ sở trên, muốn tránh thai thành công, bạn phải tính được chu kỳ kinh nguyệt của mình. Khi đó, bạn còn tính được những khoảng thời gian khác như:

Ngày rụng trứng là sẽ rơi vào ngày 14 được đếm ngược bắt đầu từ ngày có kinh ở kỳ tiếp theo (chu kỳ 28 ngày: rụng trứng ngày 14, với chu kỳ 32: thì là ngày 18). Tóm lại trứng rụng mà không có thụ tinh, thì 14 ngày sau sẽ hành kinh: thời gian này đều giống nhau ở tất cả phụ nữ dù có chu kỳ dài, ngắn khác nhau.
Thời gian trứng sau khi rụng có khả năng thụ thai (khoảng 24h)
Thời gian sống sót của tinh trùng trong âm đạo (trung bình khoảng 3 - 5 ngày)

Vậy chu kỳ kinh nguyệt tính từ ngày nào? Chu kỳ kinh nguyệt được tính từ ngày đầu tiên hành kinh cho đến ngày đầu tiên thấy kinh ở kỳ tiếp theo. Bạn có thể thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Đánh dấu ngày đầu tiên có kinh, đây sẽ là ngày đầu tiên hành kinh
Bước 2:Theo dõi và đánh dấu lại ngày có kinh đầu tiên ở kỳ tiếp theo. Đây là ngày kết thúc của chu kỳ kinh.
Bước 3: Bạn có thể tính được chu kỳ kinh của mình bằng cách đếm khoảng thời gian ở giữa hai ngày của bước 1 và bước hai.
Bước 4: Theo dõi liên tục trong vòng 6 tháng, bạn sẽ có thể tính được chu kỳ kinh nguyệt trung bình của mình.

3. Ngày quan hệ an toàn dựa trên cách tính chu kỳ kinh nguyệt

Ngày quan hệ an toàn dựa trên chu kỳ kinh nguyệt thường chia làm 3 giai đoạn:

Giai đoạn an toàn tương đối: Là khoảng thời gian từ lúc trứng sắp rụng, được tính từ ngày đầu tiên đến ngày thứ 9 của chu kỳ kinh. Nếu không sử dụng thuốc tránh thai thì bạn nên sử dụng bao cao su để đảm bảo không thụ thai ngoài ý muốn.
Giai đoạn nguy hiểm: Khoảng ngày thứ 9 đến ngày thứ 18 của chu kỳ kinh nguyệt, đây là giai đoạn khả năng mang thai cao nhất. Nếu bạn không muốn có thai thì hạn chế quan hệ vào những ngày này.
Giai đoạn an toàn tuyệt đối: Khoảng thời gian trứng đã rụng, đang phân hủy và đang trong thời kỳ chuẩn bị cho kỳ kinh sắp tới nên xác suất mang thai là vô cùng thấp. Thường tính từ ngày 18 đến 28 của chu kỳ.

Tính ngày rụng trứng là một phương pháp khá cũ và khả năng thất bại cũng rất cao, gần 40%. Có rất nhiều trường hợp xảy ra khá ngẫu nhiên, đó là bạn vẫn có thai khi quan hệ ngay thời điểm an toàn, hoặcthậm chítrong ngày hành kinh.

Vậy nên, việc sử dụng các biện pháp tránh thai nhưthuốc tránh thai, bao cao su và đặt vòng vẫn là sự lựa chọn tốt hơncho các chị em phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nếu dùng đúng cách và đúng chỉ định. Thuốc tránh thai có thể dùng bằng đường uống, tiêm chích hay miếng dán ngoài da; trong đó, viên thuốc uống hàng ngày vẫn được ưa chuộng nhiều hơn.

Uống thuốc tránh thai hàng ngày không những đạt được mục đích tránh thai (hiệu quả tránh thai hơn 99%), chu kỳ kinh nguyệt đều đặn, không đau bụng khi hành kinh. Đặc biệt, thuốc tránh thai có thành phần drospirenone còn giúp bạn ổn định được cân nặng, hạn chế nổi mụn, làn da ngày càng cải thiện, xinh đẹp (ví dụ như trên thị trường có Rosina và một vài sản phẩm khác…).

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP